Εγκρίθηκε η αύξηση των τιμολογίων, χωρίς διαχωρισμό μικρών και μεγάλων καταναλωτών, ενώ προχωρούν οι επενδύσεις για τη μεγάλη επέκταση της δυναμικότητας των αφαλατώσεων.
Πριν από μία εβδομάδα αποφασίσθηκε στη Σαντορίνη η αύξηση των τιμολογίων νερού για πρώτη φορά από το 2017 – χωρίς όμως διάκριση μεταξύ μικρών και μεγάλων καταναλωτών. Οι αυξήσεις θα καλύψουν την «τρύπα»
που δημιούργησε το ενεργειακό κόστος της τελευταίας διετίας στον ισολογισμό της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης, χωρίς ωστόσο να λύσουν το πρόβλημα της διαρκούς πίεσης από την εκτόξευση της ζήτησης.
Από 891.000 κυβικά το 2012, η κατανάλωση του νερού στο νησί και τη Θηρασιά έφτασε τα 2,074 εκατομμύρια το 2022 και καλπάζει προς τα 3 εκατομμύρια το χρόνο. Στην Οία πλέον καταναλώνεται το 1/4 της συνολικής ζήτησης: 531.000 λίτρα το 2022, έναντι 168.000 το 2012. Το 2022, χρονιά ανάκαμψης του τουρισμού, η κατανάλωση αυξήθηκε κατά 18% έναντι του 2019, που ήταν έτος-ρεκόρ προσέλευσης επισκεπτών.
Αντανακλάσεις σπατάλης
Τη νύχτα η Οία είναι σαν μαγική εικόνα. Οι εκατοντάδες φωτισμένες πισίνες φέγγουν στον γαλαξία του Αιγαίου, σε ένα χωριό που το νερό πρέπει να σκαρφαλώσει 160 μέτρα για να φτάσει από τις μονάδες αφαλάτωσης στις αυλές των υπόσκαφων κατασκευών. Αλλά κανείς δεν νοιάζεται – τουλάχιστον ώσπου η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θήρας (ΔΕΥΑΘ)
να κόψει το νερό σε κάποιο ξενοδοχείο επειδή χρωστάει. Αυτό συνέβη φέτος τον περασμένο Αύγουστο και όλα δείχνουν ότι θα ξανασυμβεί.
Όχι μακριά από το αεροδρόμιο του νησιού στέκεται το κτίριο της νέας αφαλάτωσης των Φηρών, κοντά στα ξεραμένα από τον καύσωνα του καλοκαιριού αμπέλια. Στη Σαντορίνη το νερό ήταν πάντα λίγο. Πλέον είναι αποκλειστικά βιομηχανικό προϊόν, παραγόμενο από αυξανόμενης ισχύος εργοστάσια αφαλάτωσης.
«Βάζαμε κάθε χρόνο μία μονάδα αφαλάτωσης και ύστερα το νερό έφτανε ίσα-ίσα», λέει ο Νίκος Μάινας, γενικός διευθυντής της ΔΕΥΑΘ, που υπηρετεί πάνω από μιάμιση δεκαετία στην δημοτική επιχείρηση. Κάθε καλοκαίρι πρέπει να γίνεται ολοένα και πιο εφευρετικός για να μην αφήσει κάποιον από τα 3 εκατομμύρια επισκέπτες και μόνιμους κατοίκους του νησιού χωρίς νερό.
Το 2011 η Οία είχε μείνει από νερό και το πρόβλημα λύθηκε με υδροφόρες.
Πολλές φορές χρησιμοποιείται το δίκτυο των χωριών της ενδοχώρας για να καλυφθούν οι ανάγκες των Φηρών και της Οίας. Ο Μάινας πρέπει να διευθύνει μια επιχείρηση σε μόνιμη κατάσταση ελλείψεων. Οι μονάδες
αφαλάτωσης τρέχουν να προλάβουν την καλπάζουσα ζήτηση και το τεχνικό προσωπικό σπανίζει (δύσκολα βρίσκει κανείς τεχνικούς με τους μισθούς ενός φορέα του Δημοσίου όταν οι αμοιβές για τους ιδιώτες υδραυλικούς βρίσκονται στα ύψη). Οι απώλειες του δικτύου αγγίζουν το 33-34%.
Στη μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα του νησιού που παρήγγειλε ο δήμος από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο οι ερευνητές, με συντονιστή τον πολεοδόμο μηχανικό Παναγιώτη Βουλέλλη, σημειώνουν: «Στη Θήρα όπως και στα περισσότερα νησιά είναι έντονο το φαινόμενο της υφαλμύρωσης των υπόγειων υδάτων και της λειψυδρίας, που επιδεινώνεται πολύ τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της αυξημένης ζήτησης σε υδατικούς πόρους που προκαλεί ο τουρισμός. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος έως τώρα κατασκευάζονταν νέες γεωτρήσεις. Ωστόσο, το νερό που αντλείται από τις γεωτρήσεις αυτές διαπιστώθηκε ότι είναι υφάλμυρο, δεν ενδείκνυται για πόσιμο ενώ υποστηρίζεται ότι χρειάζεται ειδική επεξεργασία για την αξιοποίησή του. Για το λόγο αυτό οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων, στην απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων, θέτουν ως προϋπόθεση για τη λειτουργία των γεωτρήσεων την κατασκευή έργου αφαλάτωσης… Αξίζει να σημειωθεί πως παρατηρείται μια αύξηση στις καταναλώσεις από το 2014-2019, κατά 71% στις οικιακές καταναλώσεις και 63% στις καταναλώσεις χρήσεων σχετικά με τουρισμό».
Τριπλασιασμός της παραγωγής
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν από τον διευθυντή της ΔΕΥΑΘ, λειτουργούν στη Σαντορίνη δεκατρείς μονάδες αφαλάτωσης με συνολική δυναμική 7.000 κ.μ. σε ημερήσια βάση. Ωστόσο, το καλοκαίρι η ημερήσια κατανάλωση ξεπερνά τα 14.000 κυβικά – εξ ου και η προσφυγή στις γεωτρήσεις. Το άμεσο επόμενο χρονικό διάστημα πρόκειται να ολοκληρωθούν και άλλες μονάδες και να επεκταθούν υφιστάμενες,
οδηγώντας, ως το Μάρτιο, σε τριπλασιασμό και πλέον της παραγωγής, στα 23.000 κ.μ. ημερησίως.
Ο Παναγιώτης Βουλέλλης (η μελέτη του υποστηρίχθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού) υπολογίζει ότι το 46% της κατανάλωσης του νερού αφορά τον τουρισμό ενώ το 45% αφορά οικιακές καταναλώσεις. Τι σημαίνει όμως «οικιακές» με ένα δίκτυο βραχυχρόνιων μισθώσεων κατοικιών που συναγωνίζεται εκείνο της Αττικής και της Μυκόνου;
Σήμερα, κατά το ΕΜΠ, η ζήτηση στο νησί φτάνει το 125%-160% της δυνατότητας παροχής μέσω των αφαλατώσεων. Για να επιτευχθεί η βιωσιμότητα θα πρέπει το ποσοστό αυτό να μειωθεί στο 70%. Για το σκοπό αυτό, ο Βουλέλλης σημειώνει ότι θα πρέπει να μηδενισθούν οι απώλειες δικτύου και να καθορισθεί ανώτατο όριο παραγωγής από τις μονάδες αφαλάτωσης, ώστε να μην παρασυρθούν οι αποφάσεις για τις υποδομές από τα τεράστια μεγέθη της θερινής κατανάλωσης.
Το τσουνάμι του υπερ-τουρισμού έχει παράπλευρες απώλειες (και) όσον αφορά το νερό. Ο οινοποιός Πάρης Σιγάλας μας είπε ότι δραστηριότητες όπως η οινοποιία «δέχθηκαν πλήγμα από τη χρήση ποσοτήτων νερού αποκλειστικά για τις ανάγκες του τουρισμού και την υπέρμετρη δόμηση για την εξυπηρέτησή του». Στη Σαντορίνη υπάρχουν 17 οινοποιεία, τα οποία φέτος υπέφεραν από την παρατεταμένη ανομβρία.
Αυξήσεις και ενστάσεις
Τις ανησυχίες του Πάρη Σιγάλα συμμερίζεται και ο νέος δήμαρχος του νησιού Νίκος Ζώρζος, που ορκίστηκε την περασμένη εβδομάδα. Ο Ζώρζος και η παράταξή του ψήφισαν υπέρ της αύξησης της τιμολογιακής πολιτικής που πρότεινε η ΔΕΥΑΘ, όπως έκανε και η παράταξη του απερχόμενου προέδρου της ΔΕΥΑΘ Μανώλη Ορφανού. Αντίθετα, η παράταξη του πρώην δημάρχου Αντώνη Σιγάλα καταψήφισε την αύξηση του τιμολογίου της ΔΕΥΑΘ (τον περασμένο Ιούνιο είχε αρνηθεί να θέσει το θέμα καν στην ημερήσια διάταξη).
Παρά το δάνειο που χορηγήθηκε στο Δήμο Θήρας για να καλύψει τις ζημιές από την περίοδο του κορωνοϊού, η επιχείρησε βρέθηκε το 2023 με έλλειμμα 1,5 εκατομμυρίων ευρώ εξαιτίας των τιμών ενέργειας. Το κόστος ρεύματος αυξήθηκε από 1,36 εκατ. ευρώ το 2019 σε 3,6 εκατομμύρια ευρώ το 2022. Σε έγγραφο προς το δημοτικό συμβούλιο τον περασμένο Νοέμβριο, η ΔΕΥΑΘ επικαλείτο την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και την εθνική νομοθεσία, που επιβάλλουν το κόστος παροχής του νερού να ανακτάται.
Η επιχείρηση είχε σταθερά τιμολόγια από το 2017, σε ένα νησί που, με εξαίρεση τα χωριά των Φηρών, της Θηρασιάς και του Ακρωτηρίου, δεν πληροί τα κριτήρια ποιότητας νερού της ισχύουσας νομοθεσίας. Η πρόσφατη
απόφαση για την αύξηση των τιμολογίων περιλαμβάνει μείωση κατά 50% του τιμολογίου για τους μόνιμους κατοίκους της Θηρασιάς. Διατηρείται επίσης
σταθερό το τιμολόγιο για την οικιακή κατανάλωση αλλά αυξάνονται
πολλές χρεώσεις, όπως για την εγκατάσταση υδρομέτρου, την επισκευή αποχέτευσης κ.ά., όπως κατήγγειλε η επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Μαρία Αργυρού.
Η ίδια δημοτική σύμβουλος ανέδειξε το ζήτημα της οριζόντιας αύξησης των τιμών νερού και της μη διάκρισης ανάμεσα στις μεγάλες και τις μικρότερες ξενοδοχειακές μονάδες, καθώς στη μεγάλη κατανάλωση νερού η τιμή παρέμεινε σταθερή στα 3 ευρώ το κυβικό. Αυτός ήταν ο λόγος που οι ξενοδόχοι του νησιού δεν αντέδρασαν στις αυξήσεις αυτές, παρά το γεγονός ότι για εργασίες συντήρησης αποχέτευσης σε επαγγελματικούς χώρους η Δημοτική Επιχείρηση θα χρεώνει στο εξής 500 ευρώ (και 250 ευρώ στα σπίτια). Πιο επικριτικοί απέναντι στις αυξήσεις εμφανίστηκαν οι έμποροι και επαγγελματίες του νησιού, τονίζοντας ότι δικαιολογούνται μόνο αν συνοδεύονται από αναβάθμιση της ποιότητας.
Σύμμαχος της Αργυρού εμφανίσθηκε στη συνάντησή του με τους εκπροσώπους των δήμων και των επιχειρήσεων ύδρευσης της χώρας ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης. Ο Σκυλακάκης ζήτησε από τον Μανώλη Ορφανό να επιβαρυνθούν κυρίως οι μεγάλοι ξενοδόχοι του νησιού για το κόστος της εκτόξευσης των τιμών ενέργειας.
Εμφιαλωμένο και βυτιοφόρα
Οι διοικήσεις της ΔΕΥΑΘ και οι δημοτικές αρχές έχουν υλοποιήσει στη Σαντορίνη από το 2007 έργα ύδρευσης και αποχέτευσης αξίας 51,68
εκατομμυρίων ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, στο νησί υπάρχουν ακόμα σωλήνες
ύδρευσης από αμίαντο και παλιές γεωτρήσεις. Χρησιμοποιείται κατά κόρον εμφιαλωμένο νερό ή βυτιοφόρα για τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών.
Η αύξηση των τιμολογίων ήταν επιταγή της DG Regio (Γενική Διεύθυνση Περιφερειών) της Κομισιόν, όπως είπε ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΘ Μανώλης Ορφανός, αλλά και εισήγηση μιας μελέτης (του μηχανικού Γιώργου Σαφαρίκα και της εταιρείας του) που ζητούσε να ληφθούν μέτρα «για να αντιστραφεί η εικόνα της επιχείρησης». Η εικόνα αυτή πάντως κρίθηκε ικανοποιητική κατά την επίσκεψη της DG Regio στη χώρα μας, που συνολικά επιθεώρησε 34 δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης. Μένει να φανεί τι μορφή θα πάρουν οι υπηρεσίες ύδρευσης στη Σαντορίνη και στις υπόλοιπες Κυκλάδες αν προχωρήσουν τα σχέδια της κυβέρνησης για τη μεγάλη συγχώνευση των ΔΕΥΑ ανά τη χώρα.
Πηγή: sustainablecyclades.gr/Τάσος Τέλλογλου, Χαρά Καπότου