Οι περισσότεροι γνωρίζουμε τις πλάγιες αναβαθμίδες ή αλλιώς πεζούλες που στα ορεινά της Νάξου οι αγρότες με μοναδική μαεστρία κατάφεραν αιώνες τώρα να συγκρατήσουν το χώμα στις πλαγιές και να καλλιεργήσουν τη γη.
Ο Στέλιος Λεκάκης, αρχαιολόγος, με καταγωγή από τον Δαμαριώνα της Νάξου μίλησε στον Aegean Voice 107,5 και στην εκπομπή Στο βάθος κήπος για την σημασία αυτών των αγροτικών μνημείων του τόπου μας, με αφορμή την σχετική εκδήλωση που έλαβε χώρα στην αίθουσα «Ιάκωβος Καμπανέλλης» για το θέμα.
Για τον ίδιο λόγο φιλοξενήθηκε μαζί με τον Στέλιο Λεκάκη και ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Newcastle Sam Turner, που συμμετέχει στο πρόγραμμα TerraSAge.
Το πρόγραμμα TerraSAge (Terraces as Sustainable Agricultural Environments) διεξάγεται από το McCord Centre for Landscape του Newcastle University και χρηματοδοτείται από το UK Arts and Humanities Research Council (AHRC).
Μέσω του του προγράμματος μελετάται η χρήση των χωραφιών που σχηματίζονται από ξερολιθιές, που στον τόπο μας είναι γνωστά ως «πεζούλες», «λακκώματα» ή «αχτιά». Στόχος αυτής της μελέτης είναι η διεύρυνση της γνώσης μας για την κατασκευή και τη χρήση τους ανά τους αιώνες.
Το πρόγραμμα TerraSAge μελετάει τέτοιες πεζούλες στην Αγγλία, την Κροατία, την Ισπανία, την Τουρκία και την Ελλάδα. Στο πρόγραμμα συμμετέχει η ΑΜΚΕ MONUMENTA, μέσω του συνεργάτη της Στέλιου Λεκάκη, και εκπονεί εργασίες που σχετίζονται με την εθνογραφική έρευνα και την ενημέρωση του κοινού για αυτό το παραγνωρισμένο στοιχείο της αγροτικής κληρονομιάς.
Τον Ιούνιο του 2021 πραγματοποιήθηκε επιφανειακή έρευνα και δειγματοληψία χώματος από τέτοιες πεζούλες στη Νάξο (περιοχές Μαραθού και Αριών, Φιλωτίου) και στις 3/11 έγινε η πρώτη παρουσίαση των προκαταρκτικών αποτελεσμάτων των αγροτικών μνημείων.