Μέσα Μαρτίου. H μέρα είναι συννεφιασμένη, με λίγη πρωινή βροχή, όχι ικανή να ευεργετήσει τις καλλιέργειες του καταπράσινου αυτή την εποχή θεσσαλικού κάμπου, αρκετή ωστόσο ώστε να μην επιτρέψει τις συνήθεις φροντίδες, έως ότου έρθει η ώρα του θερισμού και της συγκομιδής.
Τις ηλιόλουστες ημέρες, τον κάμπο περιβάλλει ένα ολόθερμο εκτυφλωτικό φως, που εκτός από ζωογόνο, τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί ιδιαιτέρως ελκυστικό για τις εταιρείες που επενδύουν στον τομέα της ηλιακής ενέργειας.
Ως αποτέλεσμα, αρκετά χωράφια στον Άγιο Κωνσταντίνο Φαρσάλων, ένα μικρό αγροτικό χωριό με λιγότερους από 100 κατοίκους, έχουν μείνει ακαλλιέργητα καθώς έχουν δεσμευτεί για την εγκατάσταση πάρκων φωτοβολταϊκών.
«Εδώ έχουν αρχίσει να στήνονται τα πρώτα πάνελ. Σύντομα θα ξεκινήσουν και στο διπλανό χωράφι», λέει ο κ. Κώστας Μπρέλλας, πρόεδρος του νέου αγροτικού συνεταιρισμού, που έφτιαξαν το 2017 όσοι απ’ το χωριό απέμειναν να ασχολούνται με τη γη.
«Σχεδόν 800 στρέμματα έμειναν ακαλλιέργητα τα τελευταία δύο χρόνια για να μπουν φωτοβολταϊκά. Χάσαμε εκτάσεις που θα μπορούσαμε να καλλιεργήσουμε. Έχουμε πρόβλημα να φτάσουμε τους στόχους παραγωγής, με κίνδυνο να μην είναι βιώσιμος ο συνεταιρισμός».
Η δέσμευση εκτάσεων στον θεσσαλικό κάμπο για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών, ιδίως στα Φάρσαλα, την Αγιά και τον Αλμυρό, αντανακλά την προτεραιότητα που δίνεται τα τελευταία χρόνια στην ηλεκτροπαραγωγή μέσω ηλιακής ενέργειας.
Και ενώ έως σήμερα την πρωτοκαθεδρία στον τομέα της λεγόμενης πράσινης ενέργειας είχαν οι εταιρείες αιολικής ενέργειας, δεσμεύοντας ακόμη και απάτητες βουνοκορφές για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, τη σκυτάλη παίρνουν οι εταιρείες ηλιακής ενέργειας, ελληνικές και ξένες, σ’ ένα νέο ελντοράντο για μια θέση στον περίφημο ελληνικό ήλιο.
Το 2022 καταγράφηκε ρεκόρ εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στην ελληνική επικράτεια, με την υψηλότερη ιστορικά διείσδυση νέων μονάδων: η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών, από 3.609 MW στο τέλος του 2021, έφθασε στα 4.843 MW τον Δεκέμβριο του 2022, ξεπερνώντας για πρώτη φορά την εγκατεστημένη ισχύ των αιολικών που στο τέλος του 2022 ήταν 4.462MW.
Με το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, με ορίζοντα το 2050, που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2023 από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, τα φωτοβολταϊκά – μαζί με την αποθήκευση και δευτερευόντως τα θαλάσσια αιολικά – αναδεικνύονται στους νέους πυλώνες της στρατηγικής της χώρας για τη λεγόμενη πράσινη ενέργεια.
Συγκεκριμένα, η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών, από 5GW που είναι σήμερα προβλέπεται να φτάσει στα 14,1GW το 2030 και στα 34,5GW το 2050, καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της ισχύος που χρειάζεται να προστεθεί ώστε να επιτευχθεί ο νέος στόχος συμμετοχής των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή με ποσοστό 80% έως το 2030.
Ο φιλόδοξος αυτός στόχος στέλνει ισχυρό σήμα στη βιομηχανία της ηλιακής ενέργειας, η οποία ήδη σχεδιάζει αθροιστικά επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, όπως και με την ανάπτυξη των αιολικών, προκύπτει το ερώτημα: φωτοβολταϊκά από ποιους, για ποιους, πού και πώς;
H εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών προβλέπεται να φτάσει στα 34,5GW το 2050.
Στα πλαίσια πολύμηνης έρευνας, το Solomon επισκέφθηκε περιοχές στην Θεσσαλία, όπου μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους• συνάντησε αγρότες, ειδικούς και εκπροσώπους αγροτικών συνεταιρισμών• και εξέτασε την κείμενη νομοθεσία, επιχειρώντας να ρίξει φως στο πώς η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών θέτει στο στόχαστρο τη γεωργική γη, ακόμη και τη γη υψηλής παραγωγικότητας, με συνέπειες που μπορεί να αποδειχθούν οδυνηρές για την αγροτική ανάπτυξη και την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας.