Το απόγευμα της Πέμπτης στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε για την αυστηροποίηση της “οδηγίας για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου”. Η αναθεωρημένη Οδηγία θα περιλαμβάνει πλέον διάταξη για την άμεση αντιμετώπιση συγκεκριμένων σοβαρών περιπτώσεων καταστροφής οικοσυστημάτων, μεταξύ των οποίων η καταστροφή οικοτόπων και η παράνομη υλοτομία.
Αναλυτικά:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε να ενσωματώσει στο δίκαιο της ένα νέο αδίκημα που αποσκοπεί στην τιμωρία των σοβαρότερων εγκλημάτων κατά του περιβάλλοντος.
Το απόγευμα της Πέμπτης στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε για την αυστηροποίηση της “οδηγίας για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου”. Η αναθεωρημένη Οδηγία θα περιλαμβάνει πλέον διάταξη για την άμεση αντιμετώπιση συγκεκριμένων σοβαρών περιπτώσεων καταστροφής οικοσυστημάτων, μεταξύ των οποίων η καταστροφή οικοτόπων και η παράνομη υλοτομία.
Αν και απέφυγε να συμπεριλάβει την ίδια τη λέξη “οικοκτονία” στο κανονιστικό κείμενο, η ΕΕ έλαβε σαφώς υπόψη της το κείμενο που πρότεινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο νωρίτερα φέτος για την αντιμετώπιση των εγκλημάτων σε επίπεδο οικοκτονίας[i], καθώς και τον αυξανόμενο αριθμό νομοσχεδίων για την οικοκτονία που έχουν ήδη προταθεί και προχωρήσει τόσο στην Ευρώπη όσο και σε όλο τον κόσμο.
Το τελικό κείμενο προέκυψε χθες, Πέμπτη 16/11, έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις (“τριμερείς διαβουλεύσεις “) μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου που εξέτασαν, μεταξύ άλλων, τη θέσπιση ενός ” συνολικού αδικήματος ” με στόχο την πρόληψη και την τιμωρία των σοβαρότερων περιβαλλοντικών βλαβών, στις οποίες περιλαμβάνονται, όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική έκθεση, “περιπτώσεις συγκρίσιμες με την οικοκτονία”. Το κείμενο θα εγκριθεί επίσημα τους επόμενους μήνες, αλλά η πολύ σημαντική πολιτική συμφωνία έχει ήδη επιτευχθεί.
Το εισηγητικό κείμενο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προέκυψε μετά από ομόφωνη ψηφοφορία της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων τον Μάρτιο του 2023, και συνιστούσε ότι “τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι κάθε συμπεριφορά που προκαλεί σοβαρή και είτε εκτεταμένη είτε μακροχρόνια ή μη αναστρέψιμη ζημία αντιμετωπίζεται ως αδίκημα ιδιαίτερης σοβαρότητας και τιμωρείται ως τέτοιο σύμφωνα με τα νομικά συστήματα των κρατών μελών”.
Πρόκειται για άμεση συνέχεια του προταθέντος ορισμού της οικοκτονίας ως διεθνούς εγκλήματος που συνέταξε ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων που συστάθηκε από το Ίδρυμα Ecocide Foundation το 2021[ii] , ένας ορισμός που προκάλεσε ραγδαία αυξανόμενο κυβερνητικό, νομικό, ακαδημαϊκό και δημοσιογραφικό ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο.
Το τελικό κείμενο της ΕΕ ευθυγραμμίζεται με το πνεύμα του διεθνούς ορισμού και είναι η πρώτη φορά που ένα νομοθετικό κείμενο σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναγνωρίζει τη μαζική καταστροφή της φύσης ως αυτοτελή εγκληματική πράξη.
Η απαίτηση της κοινής γνώμης για αναγνώριση των εγκλημάτων οικοκτονίας/επιπέδου οικοκτονίας είναι αναμφίβολα παρούσα και αναπτύσσεται. Πολιτικοί, ΜΚΟ και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν ξεκινήσει εκστρατεία για τη συµπερίληψη της Οικοκτονίας στην Οδηγία τον τελευταίο χρόνο, ενώ η διαδικτυακή έκκληση που οργανώθηκε από το WeMoveEU και το Avaaz συγκέντρωσε πάνω από 617.000 υπογραφές[iii].
Η Jojo Mehta, συνιδρύτρια και εκτελεστική διευθύντρια της Stop Ecocide International, δήλωσε:
“Είμαστε ενθουσιασμένοι με αυτό το αποτέλεσμα. Το εγκεκριμένο κείμενο αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα και μια τεράστια νίκη για τη φύση, ενισχύοντας σημαντικά την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου σε ολόκληρη την ΕΕ.
“Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέδειξε πραγματική ηγεσία τον Μάρτιο, υποστηρίζοντας ένα ισχυρό κείμενο, και οι διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή και το Συμβούλιο κατέληξαν σε μια Οδηγία που θα βοηθήσει πραγματικά τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν πολύ πιο σοβαρά τις περιβαλλοντικές βλάβες.
“Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό και πρέπει να επικροτηθεί ιδιαίτερα, ενώ μπορούμε να δούμε από την ταχύτατα αυξανόμενη δυναμική της πρωτοβουλίας για το δίκαιο της οικοκτονίας ότι τα ευρωπαϊκά κράτη δεν θα αργήσουν να ασχοληθούν εκτενέστερα με αυτό στις δικές τους νομοθετικές δικαιοδοσίες.
“Πράγματι, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι με την γρήγορη εδραίωση αυτής της τάσης, είναι θέμα χρόνου να αναγνωριστεί η οικοκτονία στο ποινικό δίκαιο σε όλα τα επίπεδα”.
Η ευρωβουλευτής Marie Toussaint, η οποία διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις, δήλωσε,
“Το κείμενο που εγκρίθηκε μπορεί να ανοίξει μια νέα εποχή περιβαλλοντικών προσφυγών στην Ευρώπη, καθώς πετύχαμε μια ουσιαστική νίκη που θα πρέπει να επεκταθεί πέρα από τα σύνορά μας. Στο ευρωπαϊκό πολιτικό πλαίσιο, το κείμενο αυτό αποτελεί σημείο στήριξης για όλους εκείνους που υπερασπίζονται το περιβάλλον στα δικαστήρια και καταπολεμούν την ατιμωρησία των εταιρειών που εγκληματούν, οι οποίες πολύ συχνά περιφρονούν τους νόμους και λειτουργούν ακόμη και σήμερα για να αποδομήσουν την περιβαλλοντική δημοκρατία στην Ευρώπη.
“Το περιβαλλοντικό έγκλημα γνωρίζει ραγδαία έξαρση σε όλο τον κόσμο, θεωρείται πλέον εξίσου επικερδές όσο και η διακίνηση ναρκωτικών και συμβάλλει στην καταστροφή των συνθηκών διαβίωσης στη Γη. Με τη συμφωνία αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετεί μια από τις πιο φιλόδοξες νομοθεσίες στον κόσμο. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ώστε να σταματήσουμε να βλάπτουμε τα έμβια όντα στο όνομα του κέρδους. Είναι πλέον αναγκαίο τα κράτη μέλη της ΕΕ να προτείνουν την τροποποίηση για την προσθήκη του αυτοτελούς εγκλήματος της οικοκτονίας στο καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου”.
Ο Giulio Carini, Διευθυντής Επικοινωνίας στo WeMove Europe, δήλωσε:
“Είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην ανάσχεση της καταστροφής του πλανήτη μας. Με τη σημερινή πρόταση εξασφαλίσαμε ένα κείμενο που ανοίγει το δρόμο για να διασφαλιστεί ότι μπορούμε να προστατεύουμε τη φύση μέσω του ποινικού δικαίου. Η πρόοδος αυτή είναι αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησαν οι πολίτες – αφού περισσότεροι από 600.000 άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη ζήτησαν από την ΕΕ να καθιερώσει την οικοκτονία ως έγκλημα”.
Αυτή τη χρονιά, νομοσχέδια για την οικοκτονία έχουν προταθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη στο Βέλγιο, τις Κάτω Χώρες, την Ιταλία και την Ισπανία. Η Stop Ecocide International πιστεύει ότι κάθε νέο προτεινόμενο νομοσχέδιο για την οικοκτονία στέλνει ένα μήνυμα στους υπεύθυνους διαμόρφωσης πολιτικής στην ΕΕ ότι υπάρχει πραγματική πολιτική και πολιτιστική βούληση για ουσιαστικές νομικές ενέργειες με στόχο την πρόληψη και την τιμωρία των πιο σοβαρών βλαβών στη φύση.
[i] https://www.euractiv.com/section/energy-environment/news/parliament-adds-ecocide-to-eus-draft-list-of-environmental-crimes/
[ii] https://www.stopecocide.earth/legal-definition
[iii] https://www.wemove.eu/stopecocide