Η παροχή κινήτρων και στήριξης, όπως το πρόγραμμα «Τουρισμός για όλους», είναι η λύση για να μπορούν περισσότεροι Ελληνες πολίτες να κάνουν διακοπές, καθώς, όπως τονίζει ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Αλέξανδρος Βασιλικός, σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή αγορά δεν μπορούμε να τιμολογούμε με βάση την εθνικότητα.
Ο Αλ. Βασιλικός εξηγεί που οφείλεται στο φαινόμενο έλλειψης προσωπικού, τονίζοντας ότι δεν είναι ακόμα σαφές αν είναι συγκυριακό ή έχει μόνιμα χαρακτηριστικά. Υπενθυμίζει ότι η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων ήταν η μόνη που διατήρηση την κλαδική σύμβαση στη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης.
Μιλάει για την επόμενη μέρα του ελληνικού τουρισμού και την ανάγκη ενός ενιαίου κέντρου αποφάσεων για τον τουρισμό που ταλαιπωρείται για χρόνια από το πρόβλημα των συναρμοδιότητων. Χαρακτηρίζει κρίσιμο το ζήτημα των υποδομών και υπογραμμίζει ότι κάθε προορισμός χρειάζεται σχεδιασμό που ανήκει στην τοπική κοινωνία.
• Η επιστροφή στα προ της πανδημίας επίπεδα σε ό,τι αφορά τα έσοδα από τον τουρισμό σηματοδοτεί και την επιστροφή στην «κανονικότητα»; Πώς ορίζεται πλέον η «κανονικότητα» για τον ελληνικό τουρισμό, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τα οικονομικά μεγέθη, αλλά και την ταυτότητά του;
Η κανονικότητα όπως την ξέραμε ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Μπροστά μας έχουμε τάσεις που αλλάζουν με πρωτόγνωρες ταχύτητες, κύκλους με «πάνω» και «κάτω» αλλά και απρόβλεπτες γεωπολιτικές εξελίξεις. Γι’ αυτό ακριβώς στο ΞΕΕ δεν εστιάζουμε στις συγκρίσεις ποσοτικών δεδομένων με το 2019.
Τη διαφορά θα την κάνει η ικανότητα αποτελεσματικής ανταπόκρισης και άμεσου συγχρονισμού με αυτά τα δεδομένα της παγκόσμιας αγοράς. Σε αυτή την κατεύθυνση έχουν αναδειχτεί και πριν από την πανδημία συγκεκριμένες προτεραιότητες και ο Covid λειτούργησε ως καταλύτης και επιταχυντής για τη διαμόρφωση μιας νέας πραγματικότητας στη φιλοξενία που αφορά τη βιωσιμότητα, την προσβασιμότητα, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την εκπαίδευση. Ζητήματα για τα οποία το ΞΕΕ έχει συντάξει ειδικές μελέτες τις οποίες και παρέδωσε στα αρμόδια υπουργεία, ώστε να κινηθούμε έγκαιρα και συγκροτημένα προς τη σωστή κατεύθυνση για το βιώσιμο αύριο της ελληνικής φιλοξενίας.
• Για πολλούς Ελληνες οι διακοπές φέτος αποτελούν όνειρο θερινής νυκτός. Δεν υπάρχει περιθώριο συγκράτησης των τιμών του «τουριστικού πακέτου» ή λόγω της μικρής συμμετοχής του εσωτερικού τουρισμού (περί το 20%) η εγχώρια αγορά δεν είναι ελκυστική για τον κλάδο;
Οι τιμές διαμορφώνονται από τις πληθωριστικές πιέσεις που δέχονται σε όλη την αλυσίδα των εξόδων τους οι ξενοδόχοι και ασφαλώς από την ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην αγορά. Από κει και πέρα σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή αγορά δεν μπορούμε να τιμολογούμε με βάση την εθνικότητα. Βεβαίως αν το κράτος θέλει να δώσει κίνητρα ή στήριξη στους Ελληνες πολίτες, προφανώς και μπορεί να το κάνει όπως και το κάνει με το Πρόγραμμα Κοινωνικού Τουρισμού «Τουρισμός για όλους». Με την ίδια φιλοσοφία οργανώθηκε και πρόγραμμα για επιχειρήσεις που έχουν τη δυνατότητα να στηρίξουν τους εργαζομένους τους με τις διατακτικές εσωτερικού τουρισμού. Ενα οριζόντιο μέτρο διαθέσιμο για όλους τους εργοδότες της χώρας, ώστε αφορολόγητα να βοηθήσουν τους εργαζομένους τους να κάνουν διακοπές, επίσης χωρίς φορολογική επιβάρυνση για αυτούς.
Ενα πολύ επιτυχημένο πρόγραμμα το οποίο οφείλουμε να ανανεώσουμε. Αυτές οι δράσεις είναι ασφαλώς θεμιτές και εμείς έχουμε αποδείξει πως έχουμε κάθε καλή πρόθεση συνεργασίας. Αλλά σίγουρα δεν μπορούμε να πάμε στον ξενοδόχο, στον καταστηματάρχη με τουριστικά είδη ή στον εστιάτορα και να τους προτείνουμε να έχουν δύο τιμοκαταλόγους! Και για να προλάβω την επόμενη σκέψη, το γεγονός ότι ένας ξένος πληρώνει χαμηλότερη τιμή έχει να κάνει με την προαγορά μεγάλου αριθμού δωματίων από έναν tour operator. Κι ένας Ελληνας tour operator αν έκανε την ίδια προαγορά, την ίδια καλύτερη τιμή θα έδινε στον Ελληνα πελάτη του. Επιπλέον έχουμε ακόμη ένα θέμα με το γεγονός ότι ως Ελληνες δεν προγραμματίζουμε νωρίς τις διακοπές μας. Κι όσο αργείς αυτό το προϊόν να το αγοράσεις, τόσο πιο ακριβό γίνεται. Αυτό είναι νομοτέλεια της αγοράς και δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την εθνικότητα.
• Η ακρίβεια επηρεάζει βασικές αγορές. Πώς διαμορφώνεται η κίνηση και το επίπεδο τιμών για τον Ιούλιο;
Αυτή τη στιγμή βασικές αγορές μας είναι οι ευρωπαϊκές, την ίδια στιγμή που σημειώνει μια σοβαρή άνοδο η αγορά των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα υπάρχει ακόμη Covid στον πλανήτη, οι long-haul αγορές της Ασίας παραμένουν κλειστές και συσσωρεύεται η ζήτηση στην Ευρώπη. Αυτό μας εξυπηρετεί συγκυριακά, αλλά σίγουρα δεν είναι η βάση για το μέλλον. Σε ό,τι αφορά λοιπόν τον Ιούλιο, εμείς ως ΞΕΕ προτιμούμε να τον προσεγγίσουμε απολογιστικά με τις έρευνες που κάνουμε μέσω του ΙΤΕΠ, οπότε και τα όποια συμπεράσματα για τις τιμές και την κίνηση θα τα ανακοινώσουμε αμέσως μετά.
• Η βιομηχανία του τουρισμού στην Ελλάδα, αλλά υποθέτω και στις άλλες χώρες, κινείται με διαφορετικές ταχύτητες. Ο τουρισμός της Μυκόνου δεν έχει καμία σχέση με αυτόν της Κιμώλου ή των Κυθήρων. Οι πολιτικές είναι προσαρμοσμένες σ’ αυτές τις διαφορετικές ταχύτητες, λαμβάνουν υπόψη τα διαφορετικά χαρακτηριστικά και τις ανάγκες όχι μόνο των επισκεπτών και των επιχειρήσεων του κλάδου, αλλά και των μόνιμων κατοίκων, των τοπικών κοινωνιών;
Υπάρχουν ζητούμενα που είναι κοινά για όλα τα νησιά που αναφέρετε. Το μείζον ζήτημα των υποδομών. Κάθε νησί στη δική του κλίμακα και στο δικό του μέγεθος έχει να λύσει αυτό το ζήτημα προς όφελος των μόνιμων κατοίκων του και των επισκεπτών του. Πέραν αυτού όμως είναι προφανές πως κάθε προορισμός χρειάζεται έναν σχεδιασμό που ανήκει στην τοπική κοινωνία. Αυτή είναι που θα πρέπει να αποφασίσει προς τα πού θέλει να πάει την οικονομία κάθε νησιού με δεδομένο ότι ο τουρισμός για πολλά από αυτά τα νησιά είναι το 90% του παραγόμενου προϊόντος τους. Κάθε νησί αξιοποιώντας τα δικά του πλεονεκτήματα και τη δική του φυσιογνωμία πρέπει να δώσει και την αντίστοιχη κατεύθυνση.
Είτε πρόκειται για κάποιες τουριστικές θεματικές που μπορούν να αναπτυχθούν, είτε αφορά την αξιοποίηση νέων τάσεων όπως αυτή των digital nomads, είτε αφορά τον τουρισμό πολυτελείας κ.λπ. Το φάσμα των προϊόντων και των εμπειριών φιλοξενίας είναι πλέον πολύ μεγάλο και κάθε προορισμός πρέπει να σκεφτεί παγκόσμια και να αποφασίσει τοπικά για τη στρατηγική επιλογή του και την ταυτότητά του. Πάντως σε κάθε περίπτωση το κριτήριο δεν είναι το «ακριβό» ή «φτηνό» νησί. Ο κανόνας που ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις είναι αυτός του «value for money» και με βάση αυτόν πρέπει να τοποθετηθεί στον τουριστικό χάρτη της «επόμενης μέρας» κάθε προορισμός.
• Πιστεύετε ότι θα λυθεί ποτέ το πρόβλημα των συναρμοδιοτήτων; Θα υπάρξει ποτέ μια ολιστική αντιμετώπιση του τουρισμού; Για παράδειγμα, θα πρέπει να γίνονται ιδιωτικές επενδύσεις σε τουριστικούς προορισμούς χωρίς να υπάρχει σχεδιασμός για τις κρίσιμες υποδομές (λιμάνια, διαχείριση απορριμμάτων, υδροδότηση, νοσοκομεία κ.λπ.) ώστε να υποστηρίξουν την τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής;
Ανοίγετε δύο θέματα με το ερώτημά σας. Το ένα είναι οι συναρμοδιότητες που μας ακολουθούν και μας ταλαιπωρούν για χρόνια. Πιστεύω ειλικρινά πως κάποια στιγμή θα λυθεί, δεν είναι ανέφικτο. Μπορούμε να δώσουμε μια σύγχρονη λύση μέσα από ένα ενιαίο κέντρο αποφάσεων για τον τουρισμό αναγνωρίζοντας την εθνική σημασία του.
Τώρα σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις η αφετηρία είναι το χωροταξικό, αυτό θα πρέπει να ορίσει τι μπορεί να γίνει και πού αλλά και με ποιους όρους. Σαφώς το κράτος πρέπει να ορίσει το πλαίσιο και κάθε τοπική κοινωνία, όπως σας είπα, να σχεδιάσει το μέλλον της και να θέσει τις προδιαγραφές για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξή της.
• Φέτος αναδείχτηκε με τον πλέον εμφατικό τρόπο το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού λόγω των χαμηλών αμοιβών, των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των εργαζομένων. Το ΞΕΕ έχει να παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, που δεν είναι μόνο ελληνικό;
Κατ’ αρχάς δεν συμφωνώ ότι οι ελλείψεις σε προσωπικό οφείλονται στις χαμηλές αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας. Είναι άδικο να χρωματίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο ένας ολόκληρος κλάδος, για κάποιους λίγους που αν ακολουθούν τέτοιες πρακτικές, υπάρχουν αρμόδια όργανα για να επιληφθούν. Να θυμίσω ότι η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων είναι ο μόνος εργοδοτικός οργανισμός που διατήρησε την Κλαδική Σύμβαση κατά τη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης, όταν τα πάντα κατέρρεαν. Και μάλιστα μια Κλαδική Σύμβαση με αμοιβές σε διψήφιο ποσοστό πάνω από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση.
Όλοι βλέπουμε πως το φαινόμενο είναι παγκόσμιο καθώς υπήρξε μια μαζική έξοδος από την αγορά των υπηρεσιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας και είναι ακόμη νωρίς για να αποφανθούμε αν πρόκειται για κάτι συγκυριακό ή έχει μόνιμα χαρακτηριστικά. Σαφέστατα έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε κι έχουμε αναδείξει και μέσα από ειδική μελέτη μας τη σημασία της εκπαίδευσης. Χρειάζεται να κάνουμε μια μεγάλη επένδυση στην εκπαίδευση, ώστε να δώσουμε στη φιλοξενία τη θέση που της αξίζει στη χώρα που την εφηύρε και την καθιέρωσε. Κι αυτό να το κάνουμε όχι μόνο γιατί η φιλοξενία συνεισφέρει πάνω από το 25% του ΑΕΠ, αλλά πρωτίστως γιατί αντικατοπτρίζει τις διαχρονικές αξίες του πολιτισμού μας.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών/Άρτεμις Σπηλιώτη