Ήταν 29 Μαρτίου του 2022 όταν αργά το βράδυ έγινε γνωστό πως η Ειρήνη Κονιτοπούλου-Λεγάκη έφυγε από τη ζωή. Σχεδόν αυτομάτως σηκώθηκα απ’ το κρεβάτι, έκατσα στον υπολογιστή κι έγραψα το κείμενο που ακολουθεί αφιερωμένο στη μνήμη της. Τα τραγούδια με τη φωνή της είναι συνυφασμένα με τις δικές μου αναμνήσεις από μικρό παιδί.
Για μας το νησιώτικο τραγούδι, ακόμα κι αν δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει βαθιά, λειτουργεί σαν μια πειραγμένη πυξίδα. Όποτε είμαστε μακριά η βελόνα θα δείχνει πάντα όχι τον Βορρά, αλλά τη Νάξο. Κι όταν βρισκόμαστε σ’ αυτήν είτε το χάραμα, είτε στου ήλιου τον βασιλεμό θ’ ακούμε κάπου στο βάθος την κρυστάλλινη φωνή της κυρά Ρήνης να μας τραγουδά για όσα αγαπήθηκαν και δε γυρίζουν πια, αλλά και γι’ αυτά που προσμένουμε να ‘ρθουνε σιγοψιθυρίζοντας τα λόγια με του χορού τα βήματα.
Ειρήνη Κονιτοπούλου-Λεγάκη, 15 Δεκεμβρίου 1931- 29 Μαρτίου 2022
Η είδηση του θανάτου της πολυαγαπημένης Ειρήνης Κονιτοπούλου-Λεγάκη είναι από εκείνες τις ειδήσεις που δεν πιστεύεις καθώς ανθρώπους σαν κι αυτήν τους θεωρείς κυριολεκτικά αθάνατους. Κεφάλαιο ολόκληρο στην παράδοση του τόπου η ίδια και η οικογένειά της, μα αυτά μπορούν να περιμένουν λίγο.
Γιατί η σπουδαία Ειρήνη Κονιτοπούλου-Λεγάκη είναι πρωτίστως για μένα μνήμη και νοσταλγία.
Είναι ηλιόλουστες Κυριακές στου Ψυρρή μικρό παιδάκι ακόμα, να την ακούω να τραγουδά «τα νησιώτικα» τα αγαπημένα των γονιών μου και το φως να γίνεται πιο λαμπερό στο διαμέρισμα.
Είναι το σιγομουρμούρισμα των τραγουδιών της από τη μάνα μου, την ώρα που μαγείρευε κι εγώ να προσπαθώ να μιμηθώ το τραγούδι πιάνοντας σαν παιδί τον σκοπό όπως-όπως, με λόγια, ό,τι να ‘ναι παιδικά.
Είναι τα γλέντια των δικών μου με τα παλιά ωραία νησιώτικα ντυμένα με τη φωνή της και τον παππού μου να χορεύει τραγουδώντας.
Είναι η ανάμνηση του πατέρα μου απ’ την Αθήνα ως τη Νάξο και το πλατύ του χαμόγελο κάθε φορά που την άκουγε να τραγουδά.
Είναι το Πάσχα στην εξοχή και ο ατέλειωτος χορός που έκανε ακόμα κι εμένα το «μαδέρι» να σείομαι, τέτοιο ταίριασμα το βιολί και η φωνή της, ποιος να αντισταθεί.
Είναι το τηλεφώνημα των ξενιτεμένων στην Αθήνα συγγενών, μέσα στο μεσημέρι «βάλε την ΕΡΤ τώρα, έχει την Ειρήνη Κονιτοπούλου», κάτι που δεν καταλάβαινα γιατί το έκαναν, ώσπου βρέθηκα κι εγώ ξενιτεμένη κάνοντας αυθόρμητα το ίδιο στους δικούς μου: Η νοσταλγία για τον τόπο σου, που εκφράζονταν τόσο γλυκά και γνήσια μέσα απ’ τη φωνή της.
Είναι αυτό το «γαργάλημα» στα πόδια, που κάθε φορά που την άκουγα καθιστή, μπροστά σ’ έναν υπολογιστή στο γραφείο, τα ένιωθα να ξυπνούν και να αυτονομούνται μπαίνοντας στον ρυθμό του τραγουδιού και στα βήματα του χορού.
Είναι η αγάπη για το ανόθευτο, παλιό νησιώτικο που υπηρέτησε πιστά με φροντίδα, αφοσίωση, αγάπη και ταπεινότητα.
Είναι η γλύκα του προσώπου της και η οικεία φωνή της. Η δύναμη και το συναίσθημα στην έκφρασή της, που μ’ έκανε να βλέπω όλα όσα τραγουδούσε σε εικόνες.
Είναι η ρίζα η ποτισμένη με θάλασσα που θέριεψε και βλάστησε σε αέρα βουνίσιο και η απανέμη της ξερολιθιάς. Είναι η φωνή της χαράς, του έρωτα, του μισεμού και της ξενιτειάς. Εκείνος ο λυγμικός ανεπιτήδευτος αναστεναγμός που έβγαινε μέσα απ’ τα φυλλοκάρδια.
Η Αρχόντισσα του Αιγαίου έφυγε απ’ τη ζωή στα 91 της χρόνια, σαν σήμερα το 2022 αφήνοντας πίσω της μια σπουδαία παρακαταθήκη. Κι είναι παράξενο πολύ, που το «αηδόνι του Αιγαίου» μίσεψε με την άνοιξη.
Μνήμη αιώνια…