Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιχειρεί να χαρτογραφήσει, με μετρήσιμους όρους, τα νέα υβριδικά μοντέλα εργασίας που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τον τρόπο που αυτά παγιώνονται στη μετα-πανδημική εποχή, κυρίως σε επαγγέλματα που σχετίζονται με γραμματειακή υποστήριξη, με επαγγελματικά στελέχη και μάνατζερ, τεχνολογικά επαγγέλματα, συμβουλευτικά στελέχη, πωλήσεις και υπηρεσίες.
Μετά την «απασχολησιμότητα» και την «ελαστικοποίηση», μια νέα έννοια προστίθεται στην ιδιόλεκτο των σύγχρονων εργασιακών σχέσεων: η «τηλεργασιμότητα», ελεύθερη απόδοση του «teleworkability», μπαίνει στο μικροσκόπιο νέας έρευνας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία επιχειρεί να χαρτογραφήσει, με μετρήσιμους όρους, τα νέα υβριδικά μοντέλα εργασίας που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και πώς παγιώνονται στη μετα-πανδημική εποχή. Οι τρεις αναλυτές της EKT (António Dias da Silva, Δημήτρης Γεωργαράκος και Marco Weißl) χρησιμοποιούν το ακρωνύμιο WFH (Work From Home – Δουλειά από το Σπίτι), παρουσιάζοντας συγκριτικά στοιχεία από διαδοχικές έρευνες γνώμης σε εργαζόμενους-καταναλωτές στην ευρωζώνη, τη διετία 2020-2022.
Σύμφωνα με τις αρχικές Ερευνες Προσδοκιών Καταναλωτών της ΕΚΤ, πάνω από το 60% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δεν είχαν δουλέψει ποτέ από το σπίτι τους πριν από την πανδημία, ποσοστό που μειώθηκε σε κάτω από 40% τους πρώτους μήνες μετά την πανδημία, ενώ τον Μάιο του 2022 η πλειονότητα των εργαζομένων στην ευρωζώνη δήλωσε ότι δουλεύει από απόσταση τουλάχιστον μία μέρα την εβδομάδα, με τους περισσότερους να δουλεύουν 2-4 ημέρες από το σπίτι. Οσο για το πώς θα επιθυμούσαν να εργάζονται και μετά τον Covid-19, τα δύο τρίτα απαντάνε ότι θέλουν τουλάχιστον μία ημέρα τηλεργασίας την εβδομάδα και το 25% από 2 ώς 4 ημέρες. Οπως σημειώνεται, «τα ποσοστά αυτά υποδεικνύουν ότι η προτίμηση για το υβριδικό μοντέλο εργασίας θα επικρατήσει, πέρα από τους περιορισμούς και τις υγειονομικές ανησυχίες που συνδέονται με την πανδημία».
Κίνητρο…
Εκεί όμως που παρουσιάζεται απόκλιση είναι στην αντίληψη που έχουν οι εργαζόμενοι για το τι περιμένουν οι εργοδότες τους από εκείνους. Σύμφωνα με τις μετρήσεις της έρευνας, τουλάχιστον ένα 30% των εργαζομένων ζητά περισσότερες ημέρες τηλεργασίας από όσες ο εργοδότης είναι διατεθειμένος να του δώσει, ενώ η διαφορά αυτή μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για αναζήτηση νέας εργασίας.
Ενα μάλλον αναμενόμενο εύρημα είναι ότι δεν προσφέρουν όλα τα επαγγέλματα τις ίδιες δυνατότητες «τηλεργασιμότητας». Στην κορυφή της λίστας είναι οι εργαζόμενοι γραμματειακής υποστήριξης, επαγγελματικά στελέχη και μάνατζερ, ακολουθούν τεχνολογικά επαγγέλματα, συμβουλευτικά στελέχη, πωλήσεις και υπηρεσίες, ενώ στον πάτο της «τηλεργασιμότητας» είναι οι εξειδικευμένοι εργάτες γης, αλιείας, εργατοτεχνίτες και εμποροϋπάλληλοι, εργάτες σε γραμμή παραγωγής, χειριστές μηχανημάτων και ένοπλες δυνάμεις.
Βασικός παράγοντας για την επιθυμία για τηλεργασία αποτελεί η απόσταση από τον χώρο δουλειάς. Οσοι χρειάζονται πάνω από μία ώρα για να μετακινηθούν προς και από τη δουλειά, θέλουν τουλάχιστον δέκα ημέρες τηλεργασίας τον μήνα, ενώ όσοι χρειάζονται μόνο 15 λεπτά είναι ικανοποιημένοι και με 4 ημέρες τηλεργασίας τον μήνα.
Τέλος, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων παίζουν σχετικό ρόλο, με τους νέους, τις γυναίκες και τα νοικοκυριά με παιδιά νηπιακής ηλικίας να επιθυμούν περισσότερες ημέρες τηλεργασίας τον μήνα.
Οι Ερευνες Προσδοκιών Καταναλωτών της ΕΚΤ είναι μια νέα μορφή μελετών που ξεκίνησε πιλοτικά πριν από δύο χρόνια, διεξάγονται με συνδυαστικά μέσα, σε δείγμα πάνω από 10.000 ερωτηθέντων πανευρωπαϊκά, ενώ για το θέμα της τηλεργασίας οι ερωτήσεις απευθύνονταν σε εργαζομένους ηλικίας 20-64 ετών.