Το Νοέμβριο του 1969 γεννιέται στην Τεχεράνη του Ιράν η Μαρζάν Σατραπί. Ένα κορίτσι χειραφετημένο, επαναστατικό, πανκ και μέταλ, που προσπαθεί να βρει τον εαυτό της και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της ηλικίας της στην πιο ταραγμένη περίοδο της ιστορίας του Ιράν, στους πρόποδες της ισλαμικής επανάστασης για την ανατροπή του Σάχη, με τον πόλεμο μεταξύ Ιράν και Ιράκ να λαμβάνει σταδιακά ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πώς αναπτύσσεται και επιβιώνει μια φύσει φιλελεύθερη και μάχιμη προσωπικότητα σε ένα καθεστώς απόλυτης στέρησης των ελευθεριών;
Σκηνοθεσία: Μαρζάν Σατραπί, Βενσέν Παρονό
Δανείζουν τη φωνή τους: Σον Πεν, Τζίνα Ρόουλαντς, Κατρίν Ντενέβ, Ίγκι Ποπ, Κιάρα Μαστρογιάνι
Η ταινία «Περσέπολις» ξεκινά με την προβολή της διαπαιδαγώγησης της Μαρζάν, από τη νηπιακή της ηλικία. Οι γονείς της, μαρξιστές-λενινιστές, καλλιεργημένοι και λάτρεις του «ευ ζην» και του δυτικού πολιτισμού, δεν μπορούσαν παρά να γαλουχήσουν την κόρη τους με τις αρετές του σεβασμού και της ισότητας. Της δίδαξαν να επενδύει στο μυαλό της, με αποτέλεσμα να γίνει αυτοδημιούργητη. Από μαθήτρια μετείχε σε διαδηλώσεις εναντίον του Σάχη, έχοντας βαθιά επιθυμία για ισλαμική επανάσταση, αγνοώντας τη διαρκή αιματοχυσία και οικονομική αιμορραγία που συνεπαγόταν. Η σκληρή θεοκρατική δικτατορία που ακολούθησε μετά την ανατροπή του Σάχη, έθεσε μια νέα πραγματικότητα, με περισσότερες απαγορεύσεις, φόβο και έλεγχο σε κάθε λέξη και κίνηση.
Σημείο αναφοράς στη ζωή της Μαρζάν υπήρξε ο θάνατος του αντιφρονούντος θείου της, Ανούς. Τη μεγάλη αγάπη που έτρεφε για τον πολιτικό, ακτιβιστή θείο της, διαδέχτηκε το μίσος για την άδικη σύλληψη και εκτέλεσή του στη φυλακή, λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Ήταν εκείνος που της ζήτησε να συνεχίσει να αγωνίζεται για την εξάλειψη της αδικίας και της καταπίεσης.
Βιώνοντας τις οδυνηρές συνέπειες του πολέμου, τους βομβαρδισμούς, την απώλεια αγαπημένων φίλων, συνειδητοποιεί πως η Τεχεράνη δεν είναι η πόλη στην οποία θα μπορέσει να ζήσει. Γι’ αυτό και στην έξαρση της εφηβείας της φεύγει για την καρδιά της Ευρώπης, τη Βιέννη. Το δελεαστικό, γοητευτικό καθεστώς της δυτικής ελευθερίας σύντομα θα την απογοητεύσει, καθότι θα έρθει αντιμέτωπη με την ξενοφοβία και το ρατσισμό, τη σεξιστική νοοτροπία και τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης από τη λογοκρισία και τα αυθαιρέτως διαμορφωθέντα στεγανά. Το παρελθόν της στην Ευρώπη θα καταστεί ζοφερό και καταστροφικό, διά τούτο θα επιστρέψει στην πατρική Τεχεράνη, άπατρις πλέον η ίδια συναισθηματικά.
Κατά της εξουσίας, της συγκεκριμένης αντιδημοκρατικής, απαλλαγμένη από την επιθυμία να κάνει οικογένεια, αφοσιωμένη στη δημιουργία του προσωπικού της επαγγελματικού γίγνεσθαι, αναγκάζεται να παντρευτεί στα 21 της έτη για να μπορεί δημόσια να κυκλοφορεί με τον σύντροφό της. Ωστόσο, σύντομα ο γάμος αυτός θα καταρρεύσει. Οι εικόνες που βιώνει σκληρές, όλοι όσοι αγαπά υποφέρουν, οι γυναίκες προσβάλλονται και υποτιμώνται μέρα με τη μέρα με τον πιο χυδαίο τρόπο. Παρά τις προσπάθειές της, αδυνατεί να ενταχθεί σε μια καθημερινότητα που μόνο δυστυχία της προσφέρει. Γι’ αυτό και το φιλελεύθερο πνεύμα της την οδηγεί γι’ ακόμη μια φορά στην εξορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Η ιδεολόγος, πρωτοπόρος, ανεξάρτητη Μαρζάν Σατραπί αποτύπωσε τη συντριβή της ταυτότητάς της στη φράση: «Ήμουν Ιρανή στη Δύση, δυτική στο Ιράν». Ικανή υπέρμαχος της ελευθερίας, χάραξε το δικό της δρόμο στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, ζυγίζοντας τις αποτυχίες της, μαθαίνοντας από αυτές, έχοντας άκαμπτη επιμονή και δύναμη να αναλάβει ρίσκο ζωής ως αντίτιμο των επιλογών της. Αγανακτεί με τα σύγχρονα γυναικεία πρότυπα, που προβάλλουν κατά μείζονα λόγο την εμμονή με την εμφάνιση και υποτιμούν το πνεύμα, δημιουργώντας τοιουτοτρόπως προσωπικότητες αδύναμες και ανεκτικές στη σεξιστική προβολή και κριτική.
Ένα αντιπολεμικό, πολιτικά στοχαστικό, μελαγχολικό μα και σατυρικό ταξίδι, μια απόπειρα ισορροπίας στο μεταίχμιο του δυτικού πολιτισμού και του νεοπαγούς ισλαμικού καθεστώτος της Τεχεράνης, προσφέρει η Μαρζάν Σατραπί με την αυτοβιογραφία της, «Περσέπολις». Μια εκκεντρική ταινία κινουμένων σχεδίων για ενήλικες που δικαίως έλαβε διθυραμβικές κριτικές, σάρωσε τα βραβεία στο Φεστιβάλ των Καννών και έλαβε υποψηφιότητα για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων. Το εγχείρημα της Μαρζάν στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία καθότι εμφιλοχωρεί με αιχμηρό τρόπο στον πυρήνα της κατευθυνόμενης ιδεολογίας που διαμορφώνει και επιβάλλει ο ισλαμισμός και το ανελεύθερο, απολυταρχικό πολιτικό status quo της Τεχεράνης, διεκδικώντας τις, αυτονόητες για τον δυτικό πολιτισμό, αξίες και ελευθερίες, όπως η ισότιμη μεταχείριση, ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αυτοδιάθεση, η ελευθερία έκφρασης και κίνησης. Η εν λόγω ταινία βαθιά, αληθινή, λιτή και περιεκτική, συνιστά το απόσταγμα του πανανθρώπινου, πάντα επίκαιρου, αγώνα για αλλαγή, για μια πραγματικότητα καλύτερη, στηριζόμενη στους πυλώνες του αλτρουϊσμού, της αλληλεγγύης, της ειρηνικής συμβίωσης. Ενάντια στο φόβο και τη μισαλλοδοξία που καλλιέργησαν οι εξουσίες των κρατών στις καρδιές των πολιτών αυτού του κόσμου. Ενάντια σε κάθε είδους αυταρχισμό.
Πηγή: Φρέαρ/Ελένη Χρυσουλάκη