Ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες η φυτο-υγειονομική εξυγίανση των πλατάνων στον Δανακό Νάξου. Η οικονομοτεχνική μελέτη εγκρίθηκε ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο με τον χαρακτηρισμό του κατεπείγοντος και οι εργασίες ξεκίνησαν στις 4 Μαρτίου 2024, αρκετά πριν τα κλαδιά πετάξουν νέα φύλλα, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω η καταπόνηση των δένδρων.
Το παρήγορο είναι πως η παρακολούθηση συνεχίζεται από τους επιστήμονες, προκειμένου να μάθουν περισσότερες λεπτομέρειες για τις ασθένειες που ταλαιπωρούν τα αιωνόβια πλατάνια της περιοχής, ώστε και η υγειονομική προστασία τους να προσαρμοστεί ανάλογα και στοχευμένα στο μέλλον.
Έτσι, τις επόμενες ημέρες θα τοποθετηθούν παγίδες με προσελκυστική ουσία για περαιτέρω ανίχνευση και ταυτοποίηση του πληθυσμού των εντόμων. Οι παγίδες θα ανεφοδιάζονται ανά τακτά διαστήματα για όσο χρονικό διάστημα υποδείξουν οι ειδικοί επιστήμονες και τα αποτελέσματα θα αποσταλούν επίσης στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ).
Τουλάχιστον αυτή τη φορά μέσα στην ατυχία μας σταθήκαμε τυχεροί στο νησί. Γιατί η φυτο-υγειονομική προστασία των πλατάνων, όσο και των κέδρων αφ’ ενός έγινε έγκαιρα, αφ’ ετέρου η άριστη επιστημονική κατάρτιση και το ενδιαφέρον εκείνων που ανέλαβαν το έργο δεν αφήνει περιθώρια για αβλεψίες, λάθη ή κατακρεούργηση των δέντρων, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν σε άλλες περιπτώσεις με κλαδεύσεις δέντρων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ευζωία τους.
Η Νίκη Κεφαλά γεωπόνος και επιβλέπουσα το έργο γράφει αναλυτικά για το…οδοιπορικό στην ρεματιά του Δανακού με τα αιωνόβια πλατάνια:
“Ο Δανακός, ορεινό χωριό, ένα από τα πιο παλιά χωριά της Νάξου, είναι χτισμένος σε ρεματιά που διασχίζει δυό βουνοπλαγιές και αγναντεύει την ανατολική πλευρά του νησιού.
Ο πληθυσμός του φθίνει με τα χρόνια, μα οι λιγοστοί σημερινοί κάτοικοι, κυρίως κτηνοτρόφοι και χτίστες πέτρας, κάνουν προσπάθειες προσέλκυσης νέων ανθρώπων προσβλέποντας σε ένα μακρύτερο μέλλον για τον τόπο!
Ο επισκέπτης με μια βιαστική πρώτη ματιά θα κρίνει τον Δανακό άγριο και αποκομμένο στη χαράδρα του, όμως με λίγη προσοχή, θα προσέξει όλα εκείνα τα μικρά και τα μεγάλα που τον κάνουν διαφορετικό και κατά τη γνώμη μου πιό ανθρώπινο!
Ανάμεσα στις δρύες, τα σφεντάμια, τις καρυδιές και τα ανθισμένα οπωροφόρα που η Φύση με ιδιαίτερο κέφι φύτεψε εδώ ψηλά, τα πλατάνια έχουν θέση ξεχωριστή, ντύνοντας τη διαδρομή του νερού με φυλλωσιές, δροσιά και φωνές πουλιών!
Πόλος έλξης κατοίκων και επισκεπτών η φυσική πηγή που οι ντόπιοι αποκαλούν «Βρύση» με νερό πόσιμο που υδροδοτεί, ανθρώπους, ζώα και μπαξέδες…
Στο πλάτωμα της στέκει ο Γεροπλάτανος, με άνοιγμα κλάδων περισσότερο από 30 μέτρα κι αρκετούς αιώνες παρουσίας στο σημείο… Κάποιοι υποστηρίζουν ότι προϋπήρχε του χωριού!
Ο Γεροπλάτανος, το Νοέμβριο του 2022, «δήλωσε» ασθενής!
Τον ακολούθησαν νεότεροι πλάτανοι και οι κάτοικοι ανήσυχοι ενημέρωσαν την Υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, ζητώντας την αρωγή της.
Η Υπηρεσία διενέργησε αυτοψία κατά την οποία παρατηρήθηκε εξασθένιση ορισμένων ατόμων καθώς και ξήρανση σε βραχίονες, με παράλληλη επικινδυνότητα λόγω αποκόλλησης τους.
Σε δείγματα ξύλου που συλλέχθηκαν, βρέθηκαν προνύμφες εντόμων (μοιάζουν με κάμπιες), οι οποίες απεστάλησαν άμεσα στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στη Θεσσαλονίκη.
Ο εργαστηριακός έλεγχος έγινε από τον Δρ Εντομολογίας Δημήτριο Αβτζή ο οποίος σε απαντητικό έγγραφο του τον Μάρτιο του 2023, αναφέρει ταυτοποιημένες δυο προνύμφες κολεόπτερων (σκαθαριών).
Η πρώτη ανήκει στη φυλή Hesperophanini (Coleoptera Cerambycidae) και η δεύτερη στο γένος Prinobius (Coleoptera Cerambycidae Macrotomini).
Η γενικότερη παρατήρηση στα δένδρα συνεχίστηκε τους επόμενους μήνες με τελευταία την αυτοψία του Φεβρουαρίου του 2024, που υπέδειξε επιπλέον προβλήματα προερχόμενα από αβιοτικούς παράγοντες, όπως η άνοδος της θερμοκρασίας, η απουσία βροχόπτωσης και η μείωση των αποθεμάτων νερού, συνθήκες που επηρεάζουν το μικροκλίμα της περιοχής και περιορίζουν το εύρος ανοχής των δένδρων και κατά συνέπεια την εκτέλεση των βιολογικών τους λειτουργιών.
Να σημειωθεί εδώ, ότι προκειμένου να διατηρηθεί το Φυσικό Κεφάλαιο του Δανακού, το οποίο παρέχει εμφανείς αλλά και αφανείς στους πολλούς υπηρεσίες μέσω του οικοσυστήματος που αναπτύσσεται γύρω από τη πηγή και στη ρεματιά, απαγορεύεται η χρήση χημικών και οι μόνες οδηγίες που δόθηκαν από τους ειδικούς Επιστήμονες, ήταν η λεπτομερής και παράλληλα συντηρητική αφαίρεση ξερών και σπασμένων κλάδων, καθώς και όσων έφεραν εμφανή συμπτώματα προσβολής από τα έντομα.
Ανταποκρινόμενη η Υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου στο αίτημα των κατοίκων της Κοινότητας Δανακού, δια στόματος της Προέδρου κ. Χάλκου Μαρίας, προχώρησε σε μελέτη με αντικείμενο την «Φυτό-Υγειονομική Εξυγίανση των Πλατάνων Βρύσης Δημοτικής Κοινότητας Δανακού».
Η οικονομοτεχνική μελέτη εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο με το χαρακτηρισμό του κατεπείγοντος και οι εργασίες φυτο-υγειονομικής εξυγίανσης ξεκίνησαν στις 4 Μαρτίου 2024, αρκετά πριν την έκπτυξη των πρώτων φυλλοφόρων οφθαλμών, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω καταπόνηση των δένδρων.
Λόγω της ιδιαιτερότητας του σημείου αλλά και της οδηγίας περί λεπτομερούς εργασίας στα δένδρα κλήθηκε ομάδα κλαδευτών αναρριχητών με επικεφαλής την γεωπόνο Νίκη Ν. Κεφαλά και το συνεργείο της.
Κατά την διάρκεια των εργασιών υπήρχε διαρκής επικοινωνία με τους ειδικούς επιστήμονες και ανταλλαγή πληροφορίας.
Όλα τα υπολείμματα κοπής αλλά και όσα υπολείμματα κορμών ή βραχιόνων συλλέχθηκαν από την ρεματιά οδηγήθηκαν σε καύση στη περιφέρεια του Δανακού με την άδεια της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Οι τομές επουλώθηκαν με ειδική πάστα τομών που δεν επιτρέπει την είσοδο σε μύκητες.
Οι παλαιές τομές που έχουν εξελιχθεί σε έλκη εκκρίνοντα σκουρόχρωμο υγρό, δεν μπορούν να επουλωθούν από την προαναφερόμενη πάστα, αλλά οι πλάτανοι προχωρούν στη δική τους βιολογική λειτουργία αυτο-επούλωσης.
Έγινε επισκόπηση των τομών για τυχόν προσβολή από τον μύκητα Ceratocystis platani υπεύθυνο για το Μεταχρωματικό έλκος των Πλατάνων (μύκητας καραντίνας για όλη την Ευρώπη).
Τις επόμενες ημέρες θα τοποθετηθούν παγίδες με προσελκυστική ουσία για περαιτέρω ανίχνευση και ταυτοποίηση του πληθυσμού των εντόμων.
Οι παγίδες θα ανεφοδιάζονται ανά τακτά διαστήματα για όσο χρονικό διάστημα υποδείξουν οι ειδικοί επιστήμονες και τα αποτελέσματα θα αποσταλούν επίσης στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ).
Τα νέα δείγματα από τις τομές απεστάλησαν ήδη στα εργαστήρια του ΙΔΕ.
Τελευταία απαραίτητη παρέμβαση του συνεργείου που έχει αναλάβει την εξυγίανση των πλατάνων είναι ο καθαρισμός της ρεματιάς από τη χαμηλή βλάστηση ως επιπλέον μέτρο κατά της εξάπλωσης των ξυλοφάγων εντόμων.
Η μέθοδος της αναρρίχησης δεν είναι η οικονομικότερη μέθοδος κλαδέματος ψηλών δένδρων είναι όμως η ασφαλέστερη για δένδρα και ανθρώπους!
Καλό θα είναι να την εισάγουμε και σε άλλες περιπτώσεις, πάντα με την επίβλεψη επαγγελματιών που σέβονται το πτυχίο τους, την αποστολή τους, το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο, αντί να γίνεται διασπάθιση του δημόσιου χρήματος σε καταστροφικές καρατομήσεις δένδρων από ανίδεους, ειδικά σε έναν τόπο που δεν περισσεύει ούτε ένα πλατανόφυλλο!
Τις προσωπικές μου ευχαριστίες σε όλους όσους μας άκουσαν και μας εμπιστεύθηκαν!
Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή, μα αν μένεις πεισματικά στη φωτεινή του πλευρά όλα μπορεί να αλλάξουν προς το καλύτερο!”.
Φωτογραφίες: Νίκη Κεφαλά