Για τους περισσότερους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, η σωματική εργασία απορροφά καθημερινά πολύ χρόνο και ενέργεια. Τι καθορίζει όμως αν είναι οι άνδρες ή οι γυναίκες που εργάζονται περισσότερο στα νοικοκυριά; Στις περισσότερες κοινωνίες κυνηγών-συλλεκτών, οι άνδρες είναι οι κυνηγοί και οι γυναίκες οι συλλέκτριεςPrehistoric female hunter discovery upends gender role assumptions | National Geographic – με τους άνδρες να περπατούν φαινομενικά περισσότερο. Ποια είναι όμως η κατανομή της εργασίας σε άλλες κοινωνίες;
Πραγματοποιήσαμε μια μελέτη αγροτικών και κτηνοτροφικών ομάδων στα σύνορα του Θιβέτ στην αγροτική Κίνα –μια περιοχή με τεράστια πολιτισμική ποικιλομορφία– για να αποκαλύψουμε ποιοι παράγοντες καθορίζουν στην πραγματικότητα ποιος εργάζεται πιο σκληρά σε ένα νοικοκυριό και γιατί. Τα αποτελέσματά μας, που δημοσιεύονται στο Current BiologySex inequality driven by dispersal | Current Biology, ρίχνουν φως στον καταμερισμό της εργασίας μεταξύ των δύο φύλων σε πολλά διαφορετικά είδη κοινωνιών.
Η πλειονότητα των ενηλίκων σε όλον τον κόσμο είναι παντρεμένοιMarriages and Divorces | Our World in Data. Ο γάμος είναι ένα συμβόλαιο, οπότε θα μπορούσε κανείς να περιμένει περίπου ίσα κόστη και οφέλη από την ένωση και για τα δύο μέρη. Όμως η άνιση διαπραγματευτική δύναμη σε ένα νοικοκυριό –όπως για παράδειγμα η απειλή διαζυγίου από το ένα άτομο– μπορεί να οδηγήσει σε άνισες συνεισφορές στη συμβίωση.
Αφήνοντας πίσω το πατρικό σπίτι
Αποφασίσαμε να ελέγξουμε την υπόθεση ότι η εγκατάλειψη της γενέθλιας περιοχής μετά τον ετεροφυλόφιλο γάμο για να ζήσει κάποιος με την οικογένεια του/της συζύγου μπορεί να συμβάλει σε υψηλότερο επίπεδο φόρτου εργασίας. Σε τέτοιους γάμους, το νέο πρόσωπο συνήθως δεν έχει συγγένεια και δεν μοιράζεται κοινή ιστορία με κανέναν στο νέο του νοικοκυριό. Χωρίς συγγενείς εξ αίματος γύρω του, μπορεί επομένως να βρίσκεται σε μειονεκτική θέση όσον αφορά τη διαπραγματευτική του δύναμη.
Οι άντρες έχουν πιο πολύ χρόνο για ξεκούραση από τις γυναίκες. [Yuan Chen]
Η πιο συνηθισμένη μορφή γάμουEthnographic atlas: a summary | WorldCat.org σε όλο τον κόσμο είναι όταν οι γυναίκες είναι οι «διασκορπιζόμενοι», εγκαταλείποντας την πατρίδα τους, ενώ οι άνδρες παραμένουν με τις οικογένειές τους στη γενέθλια περιοχή τους. Αυτό είναι γνωστό ως πατροτοπικότητα.
H νεοτοπικότητα Love, Marriage, Family Organization and the Puzzle of Neolocality in Non-Industrial Societies: A Cross-Cultural Study | SAGE Journals –κατά την οποία και τα δύο φύλα διασκορπίζονται κατά τον γάμο και το ζευγάρι ζει σε ένα νέο μέρος, μακριά και από τις δύο οικογένειές του– είναι μια άλλη κοινή πρακτική σε πολλά μέρη του κόσμου. Η μητροτοπικότητα Matrilocality, Social Solidarity, and Culture Contact: Three Case Histories | JSTOR –όπου οι γυναίκες παραμένουν στη γενέθλια οικογένεια και οι άνδρες μετακομίζουν για να ζήσουν με τη σύζυγο και την οικογένειά της– είναι αρκετά σπάνια. Και η διτοπικότητα Origin of Large Households and Duolocal Residence in Central Japan | Harumi Befu, Stanford University –όπου κανένα από τα δύο φύλα δεν φεύγει από το σπίτι και ο σύζυγος και η σύζυγος ζουν χωριστά– παρατηρείται πολύ σπάνια.
Ευτυχώς, στα ποικιλόμορφα θιβετιανά παραμεθόρια εδάφη, και τα τέσσερα αυτά διαφορετικά πρότυπα διασποράς μπορούν να βρεθούν σε διαφορετικές εθνοτικές ομάδες.
Η μελέτη μας επικεντρώθηκε σε αγροτικά χωριά από έξι διαφορετικές εθνοτικές κουλτούρες. Με τους συνεργάτες μας από το πανεπιστήμιο Lanzhou στην Κίνα, πήραμε συνεντεύξεις από περισσότερους από 500 ανθρώπους σχετικά με την κατάσταση διασποράς τους μετά το γάμο και τους καλέσαμε να φορέσουν έναν ανιχνευτή δραστηριότητας (όπως ένα fitbit) για να αξιολογήσουμε τον φόρτο εργασίας τους.
Οι γυναίκες δουλεύουν πιο σκληρά
Η πρώτη μας διαπίστωση ήταν ότι οι γυναίκες εργάζονταν πολύ σκληρότερα από τους άνδρες και συνεισέφεραν το μεγαλύτερο μέρος των καρπών αυτής της εργασίας στις οικογένειές τους. Αυτό αποδεικνύεται τόσο από τις δικές τους αναφορές για το πόσο δούλευαν όσο και από τους μετρητές δραστηριότητας.
Οι γυναίκες περπατούσαν κατά μέσο όρο λίγο πάνω από 12.000 βήματα την ημέρα, ενώ οι άνδρες περπατούσαν λίγο πάνω από 9.000 βήματα. Επομένως, οι άνδρες εργάζονταν επίσης σκληρά, αλλά λιγότερο από τις γυναίκες. Περνούσαν περισσότερο χρόνο σε ψυχαγωγικές ή κοινωνικές δραστηριότητες, ή απλά αράζοντας και ξεκουραζόμενοι.
Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι γυναίκες είναι, κατά μέσο όρο, σωματικά ασθενέστερες από τους άνδρες και, επομένως, μπορεί να έχουν μειωμένη διαπραγματευτική δύναμη. Αλλά διαπιστώσαμε επίσης ότι τα άτομα (είτε είναι άνδρες είτε γυναίκες) που διασκορπίζονται κατά τον γάμο για να ζήσουν μακριά από τους συγγενείς τους έχουν υψηλότερο φόρτο εργασίας από εκείνους που παραμένουν με τις γενέθλιες οικογένειές τους.
Έτσι, αν είστε γυναίκα και μετακομίζετε μακριά από την πατρίδα σας κατά τον γάμο (όπως κάνουν οι περισσότερες γυναίκες σε όλο τον κόσμο), υποφέρετε όχι μόνο από την άποψη της απώλειας της δικής σας οικογένειας αλλά και από την άποψη του φόρτου εργασίας. Όταν και τα δύο φύλα διασκορπίζονται και κανείς δεν μένει με τη γενέθλια οικογένειά του, και τα δύο φύλα εργάζονται σκληρά (καθώς υπάρχει ελάχιστη βοήθεια από τους συγγενείς) – αλλά η γυναίκα εξακολουθεί να εργάζεται περισσότερο. Σύμφωνα με τη μελέτη μας, η τέλεια ισότητα των φύλων όσον αφορά τον φόρτο εργασίας εμφανίζεται μόνο στις περιπτώσεις όπου οι άνδρες διασκορπίζονται και οι γυναίκες όχι.
Τα αποτελέσματα αυτά μας βοηθούν να κατανοήσουμε γιατί οι γυναίκες διασκορπίζονται παγκοσμίως, αλλά οι άνδρες γενικά όχι. Η διασπορά είναι ιδιαίτερα κακή για τους άνδρες – προσθέτει περίπου 2.000 περισσότερα βήματα την ημέρα στον αριθμό των βημάτων τους, αλλά μόνο περίπου 1.000 βήματα την ημέρα για τις γυναίκες.
Οι άντρες δουλεύουν λίγο λιγότερο σκληρά από τις γυναίκες. [Yuan Chen]
Ο χρόνος και η ενέργεια που δαπανάται για τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τις οικιακές εργασίες ανταγωνίζεται τον ελεύθερο χρόνο. Έτσι, η σημαντική συμβολή εργασίας στα νοικοκυριά αυτών των αγροτικών περιοχών μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερο χρόνο ανάπαυσης. Από εξελικτική άποψη, η παραίτηση από την ανάπαυση δεν είναι ευνοϊκή, εκτός αν συμβάλλει σε καλύτερη φυσική κατάσταση – όπως στην ενίσχυση της επιβίωσης των απογόνων.
Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε αν είναι ευνοϊκή σε αυτή την περίπτωση, καθώς δεν έχει ερευνηθεί πολύ. Μπορεί να ισχύει σε φτωχές και αγροτικές περιοχές σε όλο τον κόσμο, αλλά λιγότερο σε πιο πλούσιες περιοχές.
Στις περισσότερες αστικές περιοχές, για παράδειγμα, ο ανενεργός τρόπος ζωής γίνεται όλο και πιο διαδεδομένος. Και οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής σε τέτοιες περιοχές μεταξύ των εργαζομένων με λευκά κολάρα εξελίσσεται σε σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείαςWorldwide trends in insufficient physical activity from 2001 to 2016: a pooled analysis of 358 population-based surveys with 1·9 million participants | The Lancet. Συνδέεται με πολλές χρόνιες παθήσεις της υγείας, όπως η παχυσαρκία, η υπογονιμότητα και διάφορες διαταραχές της ψυχικής υγείας.
Η ανισότητα μεταξύ των φύλων όσον αφορά τον φόρτο εργασίας εξακολουθεί να υφίσταται τόσο στο σπίτι όσο και έξω από αυτό. Τώρα η μελέτη μας έδωσε ένα πλαίσιο για το γιατί οι γυναίκες είναι πιθανότερο από τους άνδρες να επωμίζονται βαρύ εργασιακό φορτίο.
Όμως τα πράγματα αλλάζουν σιγά σιγά. Καθώς οι γυναίκες δημιουργούν όλο και περισσότερο οικογένειες μακριά τόσο από τον σύντροφό τους όσο και από τη δική τους οικογένεια, η διαπραγματευτική τους δύναμη αυξάνεται. Αυτό ενισχύεται περαιτέρω από τα αυξανόμενα επίπεδα αυτοπαραγόμενου πλούτου, εκπαίδευσης και αυτονομίας τους. Τελικά, αυτές οι αλλαγές οδηγούν τους άνδρες να αναλαμβάνουν αυξανόμενο φόρτο εργασίας σε πολλές αστικές, βιομηχανικές ή μεταβιομηχανικές κοινωνίες.
*Η Γιουάν ΤσενYuan Chen | The Conversation είναι υποψήφια διδάκτωρ Εξελικτικής Ανθρωπολογίας στο UCLUCL on The Conversation. Η Ρουθ ΜέιςRuth Mace | The Conversation είναι καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο UCL. Το άρθρο τους δημοσιεύτηκεWomen work harder than men – our anthropological study reveals why | The Conversation στο The ConversationThe Conversation στις 9 Ιανουαρίου 2023 και αναδημοσιεύεται εδώ με άδεια Creative CommonsAttribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Πηγή: Inside story
Φωτογραφία εξωφύλλου: Γυναίκες που εργάζονται στην αγροτική Κίνα κοντά στα θιβετιανά σύνορα. [Yuan Chen]