Στην “αγκαλιά” του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) επιδιώκει να ενταχθεί το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης, μετά από χθεσινή απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, προκειμένου να “απολαύσει” τα οφέλη μέσα από τη συγκεκριμένη συνεργασία.
Η προστασία και η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου φαίνεται να λειτουργεί σαν “μαγνήτης”, καθώς το Τμήμα Πολιτισμού του Δήμου σε συνεργασία με το ICOM και το ελληνικό τμήμα του, προώθησε την εν λόγω ένταξη, με πολύτιμο “εφόδια” και βάση, την πλούσια βιομηχανική ιστορία του τόπου.
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου αναμένεται να αποσταλεί στο Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων και εντός των επόμενων ημερών να ανακοινωθεί επισήμως η ένταξη.
Πρέπει να υπενθυμιστεί πως το Βιομηχανικό Μουσείο της Ερμούπολης έχει ενταχθεί και στο Δίκτυο Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την προβολή του.
Προκειμένου να υποβληθεί η αίτηση εγγραφής για τη διαδικασία ένταξης στο Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) προϋπόθεση είναι η δέσμευση της ετήσιας συνδρομής προς τον φορέα η οποία ανέρχεται στα 350 ευρώ / έτος.
Με εξωστρέφεια για την πολύτιμη κληρονομιά
Σύμφωνα με την πλευρά της Αντιδημάρχου Πολιτισμού, Αλίκης Λεονταρίτη και κατά τη διάρκεια ενημέρωσης των δημοτικών συμβούλων, η συγκεκριμένη κίνηση είναι ιδιαιτέρως σημαντική.
“Το όφελος είναι τεράστιο με την έννοια ότι το ICOM είναι σε 145 χώρες, με 30 διεθνείς επιτροπές, με διάφορους ρόλους από εκπαιδευτικούς, αλλά κυρίως για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ως εκ τούτου, όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι θα μπει άλλη μία “πινέζα” σε αυτόν τον διαδραστικό χάρτη του ICOM και θα είναι το Βιομηχανικό Μουσείο της Ερμούπολης. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό” σχολίασε η ίδια, εξηγώντας πως αυτό είναι σπουδαίο και από άποψη προβολής.
Παρακάτω θέλησε να υπενθυμίσει τις προσπάθειες που έγιναν μέχρι τη σημερινή απόφαση, τονίζοντας τα εξής. “Την Παγκόσμια Ημέρα Μουσείων το 2021, είχαμε την πρώτη μας συμμετοχή με την πρόσκληση του ICOM και του Ελληνικού Τμήματος και του Διεθνούς και παρουσιάσαμε το Βιομηχανικό Μουσείο μέσα από μία μικρή συναυλία κλασικής μουσικής από τον εξωτερικό και τον εσωτερικό χώρο του μουσείου. Αυτό είχε τεράστια απήχηση και αυτός ήταν και ένας λόγος ότι θελήσαμε να ενταχθεί το Βιομηχανικό Μουσείο μέσα σε αυτήν τη μεγάλη και παγκόσμια αγκαλιά των Μουσείων”.
Σύμφωνα με όσα εξήγησε προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, “Όλους αυτούς τους μήνες δουλεύαμε εντατικά ώστε να ετοιμάσουμε έναν φάκελο αξιολόγησης, τις επικοινωνίες που είχαμε με το Ελληνικό μέρος του ICOM και σε συνεργασία με το Διεθνές, είδαμε ότι το Βιομηχανικό Μουσείο έχει τις προϋποθέσεις για ένταξη. Έτσι προχωράμε σήμερα με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και εντός των επόμενων ημερών θα έχουμε την έγκριση της ένταξης”.
Η ίδια έκλεισε την ενημέρωσή της, υπενθυμίζοντας τα βήματα ανάδειξης του Βιομηχανικού Μουσείου Σύρου. “Είναι άλλη μία κίνηση μετά από την ένταξη του Βιομηχανικού Μουσείου στις Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης και μετά τις διεθνείς εκδόσεις του Συμβουλίου που αναφέρονται το Βιομηχανικό Μουσείο και τα ταφικά μνημεία της Ερμούπολης. Όπου μπορούμε βγαίνουμε με εξωστρέφεια”.
Η ιστορία και το έργο του ICOM
Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1946 ως μη κυβερνητικός οργανισμός από λίγους αρχικά επαγγελματίες μουσείων – αρχαιολόγους, ιστορικούς της τέχνης, μουσειολόγους, συντηρητές κ.α. – που αγωνιούσαν για την τύχη της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς μετά τις καταστροφές που είχε υποστεί στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η UNESCO αποφάσισε εξ αρχής να στηρίξει το ICOM προσφέροντάς του στέγη στο κτήριό της στο Παρίσι. Το 1951 ξεκίνησαν μαζί το πρόγραμμα “Σταυροφορία των Μουσείων” που συνέβαλε ουσιαστικά στην αναγνώριση του εκπαιδευτικού ρόλου των μουσείων. Μέσα από τον ίδιο προβληματισμό, το 1977 καθιερώθηκε η 18η Μαΐου ως Διεθνής Ημέρα Μουσείων.
Κύριο μέλημα του ICOM είναι η επισήμανση και η αντιμετώπιση των προβλημάτων των μουσείων και των εργαζομένων σε αυτά, καθώς και η ανάπτυξη του κλάδου της μουσειολογίας. Για τον σκοπό αυτό, έχουν συσταθεί 30 Διεθνείς Επιτροπές με ειδικό αντικείμενο – όπως π.χ. αρχιτεκτονική μουσείων, συντήρηση, περιφερειακά μουσεία, εκπαίδευση, κλο -, όπου μπορούν να συμμετέχουν όσα μέλη επιθυμούν. Οι επιτροπές αυτές συνέβαλαν, μεταξύ άλλων, στη συγγραφή βασικών εγχειριδίων, όπως ο Κώδικας Επαγγελματικής Δεοντολογίας που υιοθετήθηκε το 1986.
Το ICOM εκδίδει για τα μέλη του την περιοδική έκδοση ICOM News (Nouvelles se l’ ICOM) και τα Τετράδια Μελέτης (Cahiers d’ etude), καθώς και το περιοδικό MUSEUM International για το ευρύ κοινό – εκδίδεται σε συνεργασία με την UNESCO στην αγγλική και γαλλική γλώσσα και είναι προσιτό και από το διαδίκτυο.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει το ICOM στον αγώνα κατά της παράνομης διακίνησης πολιτισμικών αγαθών και εκδίδει ειδικά τεύχη για τις ανά τον κόσμο συλήσες αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Βασική επιδίωξή του είναι η αρμονική συνύπαρξη των μουσείων με τις κοινωνίες τις οποίες υπηρετούν. Έτσι, από πολύ νωρίς έστρεψε την προσοχή του σε μεγάλα κοινωνικά προβλήματα και συνδύασε τη δράση του με γενικότερες πρωτοβουλίες που είχαν αναληφθεί για τα θέματα σε διεθνές επίπεδο. Αναφέρουμε ενδεικτικά τη συμμετοχή του ICOM στον αγώνα κατά του ρατσισμού (1961), στο Παγκόσμιο Έτος για τα δικαιώματα του Παιδιού (1979), στην Παγκόσμια Δεκαετία Πολιτιστικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (1988 – 1997) και στα προβλήματα των ατόμων με αναπηρία (1992).
Το Ελληνικό Τμήμα με έδρα την Αθήνα
Το Ελληνικό Τμήμα του ICOM ιδρύθηκε το 1983 και στεγάζεται σε ένα διατηρητέο κτήριο, στην οδό Αγ. Ασωμάτων 15 στο Θησείο, που έχει παραχωρηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Σήμερα αριθμεί 500 περίπου μέλη – άτομα και φορείς. Διοικείται από πενταμελές εκλεγμένο Διοικητικό Συμβούλιο που η θητεία του είναι διετής.
Πρώτιστο μέλημα του Ελληνικού Τμήματος ήταν η οργάνωση σεμιναρίων, επιστημονικών συναντήσεων και διεθνών συνεδρίων, η έκδοση στα ελληνικά βασικών εγχειριδίων, η δημιουργία βιβλιοθήκης και αρχείου και γενικότερα η ανάπτυξη των διαφόρων τομέων της μουσειολογίας. Το Ελληνικό Τμήμα του ICOM συνεργάζεται με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και με άλλους φορείς και ιδρύματα.
Στο πλαίσιο του Ελληνικού Τμήματος λειτουργούν ομάδες εργασίας με αντικείμενο αντίστοιχο με εκείνο των Διεθνών Επιτροπών του ICOM, οι οποίες επεξεργάζονται ειδικά θέματα και οργανώνουν ενημερωτικές συναντήσεις και διαλέξεις. Ειδικό βάτος δόθηκε στον τομέα της Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και της Μουσειοπαιδαγωγικής. Από το 1988 οργανώνεται, σε συνεργασία με τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού, το Σεμινάριο “Μουσείο – Σχολείο” σε διαφορετικό κάθε φορά νομό της χώρας. Στο διάστημα 1995 – 1997 εφαρμόστηκε επίσης το ευρωπαϊκό πιλοτικό πρόγραμμα “Το Σχολείο υιοθετεί ένα Μνημείο” όπου έλαβαν μέρος δέκα σχολεία της Αθήνας.
Καρπός της συνεργασίας του ICOM με το Υπουργείο Πολιτισμού στον τομέα της οργάνωσης αρχαιολογικών εκθέσεων είναι η έκδοση αξιόλογων καταλόγων που αποτελούν σημαντικά επιστημονικά βοηθήματα. Το Ελληνικό Τμήμα του ICOM εκδίδει επίσης από το 1986 “Ενημερωτικό Δελτίο” το οποίο περιλαμβάνει σύντομα άρθρα, ειδήσεις για μουσεία και εκθέσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις και άλλα.
Τα πρακτικά των παραπάνω συναντήσεων, καθώς και άλλες εκδόσεις, όπως η μετάφραση των τευχών “Ορισμός του επαγγέλματος του Συντηρητή” και “Προληπτική Συντήρηση στα Μουσεία”, εμπλούτισαν σημαντικά τη μουσειολογική βιβλιογραφία στη χώρα μας.