Την ώρα που το διαδίκτυο κατακλύζεται από άρθρα που αφορούν τις παραλίες τις Νάξου, την ώρα που τα πανεπιστήμια μιλούν για την μοναδικότητα και την σπουδαιότητα των παραλιών της, από άποψη γεωμορφολογίας και υμνούν τις αμμοθίνες τους για την σημαντικότητά τους και τoυς ακτόλιθους που συμβάλουν στη διάσωση των ακτών απ’ τη διάβρωση σε βαθμό που αυτό ν’ αποτελέσει παγκόσμια λύση στο πρόβλημα, έφτασαν στα χέρια μου κάποια στοιχεία που δημιούργησαν ένα ισχυρό κοντράστ. Απ’ τη μια η φωτεινή και ελπιδοφόρα πλευρά κι απ’ την άλλη η διαχείριση της προστατευόμενης Αλυκής της Νάξου (Λαγκούνα) ως σκουπιδότοπου.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή….
Η μέρα…
Πριν από λίγες εβδομάδες υποδεχτήκαμε στη Νάξο μια ομάδα φοιτητών και των καθηγητών τους απ’ από πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Σουηδίας και της Ρουμανίας.
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών συμμετείχε με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του με υπεύθυνη την καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος κ. Νίκης Ευελπίδου.
Το δελτίο τύπου αναγγελλίας των ερευνών στις παραλίες δυτικά της Νάξου ήταν πραγματικά πολύ ενδιαφέρον, γιατί μέσα από την έρευνα αντιλαμβάνεσαι την σημαντικότητα του τόπου σου, αυτήν που οι επιστήμονες μπορούν να σου εξηγήσουν σε βάθος, καθώς πολλοί από εμάς, πέρα από την αισθητική ομορφιά των πραγματικά υπέροχων παραλιών του νησιού μας, βλέπουμε απλώς μια ωραία παραλία για μπάνιο, άλλοι ένα «φιλέτο» για να φτιάξουν επιχείρηση που θα ακουμπά μέχρι τον αφρό του κύματος ή την ευκαιρία ανάπτυξης ομπερελοκαθισμάτων μέχρι τη θάλασσα ή τα ωραία μας τραπεζάκια πάνω στην αμμουδιά. Εντάξει, αν παρεμβάλλεται και κανένας ακτόλιθος και μας χαλάει το στόρι, βάζουμε έναν εκσκαφέα και τον βγάζει, όπως έγινε στην παραλία της Πλάκας, ώστε να μην ενοχλεί την προσωπική μας ανάπτυξη. Αν είμαστε τυχεροί όλα τα μάτια θα είναι στραβά, αν όχι θα γίνει καταγγελία.
Μεγάλο site πανελλαδικής εμβέλειας φιλοξένησε αυτές τις μέρες ένα αφιέρωμα στα όσα σημαντικά έγιναν στο νησί και στις έρευνες που πραγματοποίησαν τα πανεπιστήμια που το επισκέφτηκαν.
Ανέκαθεν θεωρούσα πως η πρακτική αυτή είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Το άνοιγμα στην επιστημονική κοινότητα όλο τον χρόνο, αποφέρει πολύπλευρο κέρδος στον τόπο μας, με σπουδαιότερο εκείνο της σωτηρίας του περιβάλλοντος με νέες τεχνολογίες, με διαρκή ενημέρωση, ώστε να κατανοήσουμε σε βάθος την αξία του φυσικού περιβάλλοντος της Νάξου και, κυρίως, γιατί το φυσικό περιβάλλον δεν πρέπει να αλωθεί και αλλοιωθεί απ’ την αλόγιστη ανάπτυξη, αντιθέτως οφείλουμε να το διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού.
Εντύπωση ωστόσο προκάλεσε το χρονικό διάστημα που η ομάδα των πανεπιστημίων πραγματοποιούσε την έρευνά της, η αναγγελία του προγράμματος του από την επίσημη σελίδα facebook του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων μέρα με τη μέρα. Ήταν κάπως ασυνήθιστο.
Ομολογουμένως, δεν μας έχει συνηθίσει σε τέτοιου είδους ευαισθησία και ενδιαφέρον η δημοτική αρχή, όσον αφορά το περιβάλλον, αν σκεφτεί κανείς τι συνέβη πέρυσι στην εξαιρετικής σημασίας Αλυκή Νάξου (Λαγκούνα-σκέτο- όπως το γνωρίζουμε όλοι) όταν έπειτα από συνάντηση επιτροπής σέρφερς με τον δήμαρχο και με παρουσία Εισαγγελέα, μια παλιά δίοδος στην περιοχή του Καταφυγίου Άγριας Ζωής Νάξου ανάμεσα στις αμμοθίνες άνοιξε με ένα JCB και τα αυτοκινούμενα των σέρφερς κατέβηκαν και στάθμευσαν στον αιγιαλό.
Μετά απ’ αυτούς γουρούνες, αυτοκίνητα και γενικά όποιος ήθελε κατέβαινε στον αιγιαλό ή πάρκαρε απλά κι έτσι η σπουδαία αυτή επιστημονικά και περιβαλλοντολογικά περιοχή που αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής ζημιώθηκε αρκετά.
Αξίζει να σημειωθεί για πολλοστή φορά πως δεν υφίσταται καν δρόμος με την έννοια της οδού. Το εν λόγω άνοιγμα, κατόπιν ερώτησης του Cyclades Open στην Περιφέρεια, ήταν για πεζούς και όχι εποχούμενους καθώς τα τροχοφόρα απαγορεύονται ούτως ή άλλως στον αιγιαλό και αυτή η δίοδος περνά μέσα απ’ τον αιγιαλό.
Υπάρχει βέβαια και μια μηνυτήρια αναφορά που έχει καταθέσει ο αυτοαποκαλούμενος «εκπρόσωπος» 43 Ευρωπαίων πολιτών που επιθυμούν να κατέβουν με τα αυτοκινούμενά τους στην Λαγκούνα και πραγματικά θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να την δει ο Εισαγγελέας Εφετών Αιγαίου (ή ο αντιεισαγγελέας του Α.Π.) για να κρίνει, βάσει του νομικού καθεστώτος που διέπει την περιοχή, τι ακριβώς δικαιούνται όχι μόνο οι 43, αλλά όποιος παραβιάζει την κείμενη νομοθεσία στην περιοχή που από το 2004 αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ).
Ο ΟΦΥΠΕΚΑ και το τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας πέρυσι ζήτησαν να εφαρμοστεί η νομιμότητα, αλλά κανείς δεν συμμορφώθηκε, ενώ δεν πρέπει να ξεχνούμε και τις περιπτώσεις που ελικόπτερα προσγειώνονται μέσα στην Λαγκούνα παραβιάζοντας, εκτός απ’ το ΚΑΖ, κάθε κανόνα ασφαλείας. Παρ’ όλες τις καταγγελίες που έχουν γίνει δεν έχει ποτέ, μέχρι στιγμής, λογοδοτήσει κάποιος.
Στο κοντινό παρελθόν οι δηλώσεις των συμβούλων της δημοτικής αρχής έκαναν λόγο για «πρώην υγροβιότοπο», ο δήμαρχος πέρυσι έκανε λόγο για «νομικό κενό», αλλά ο καθένας μας έχει δικαίωμα να διαπιστώσει το λάθος του, ν αλλάξει και να προσεγγίσει ένα θέμα, όπως το συγκεκριμένο, προς την ορθότερη διαχείριση, αυτή της προστασίας και της βιωσιμότητας, γιατί όχι και μια δημοτική αρχή.
Καλύτερο όλων βέβαια θα ήταν όλη αυτή η διαλαλούμενη ευαισθησία για το περιβάλλον να μεταφραστεί σε έργο, να μπει η προβλεπόμενη περίφραξη στην περιοχή, αλλά και ενημερωτικές πινακίδες που να πληροφορούν τους επισκέπτες τι είναι η περιοχή, ποιο το καθεστώς της, τι απαγορεύεται με βάσει το νόμο και ποιο το πρόστιμο, όπως συμβαίνει σε κάθε ευνομούμενη χώρα, ώστε να μην οδηγηθεί από έλλειψη πληροφόρησης κάποιος να μπει στην περιοχή ή να μην το χρησιμοποιεί ως δικαιολογία όπως έγινε προσφάτως.
Το αμέσως καλύτερο θα ήταν να χρησιμοποιεί και ο ίδιος ο δήμος για τον καθαρισμό των παραλιών ήπια μέσα και όχι βαριά χωματουργικά μηχανήματα, να πρωτοστατεί υπέρ του περιβάλλοντος σε κάθε εγκληματική επέμβαση που γίνεται και το υποβαθμίζει, να ενεργοποιηθεί για την προστασία του περιβάλλοντος γενικότερα και να ζητά λύσεις και συνεργασίες με επιστήμονες για τα προβλήματα, χρηματοδοτήσεις από προγράμματα για ήπια ανάπτυξη και κινητικότητα, να συνεργάζεται με τους συλλόγους που σχετίζονται με το περιβάλλον, να κάνει ορθολογική διαχείριση των πόρων κλπ κλπκλπ.
…με τη νύχτα
Στις 13 Ιουλίου μελετώντας τα στοιχεία για την υποβάθμιση περιβάλλοντος στην περιοχή της Αλυκής, αλλά και φωτογραφικό υλικό πραγματικά σάστισα. Η περιοχή έχει μεταβληθεί κυριολεκτικά σε σκουπιδότοπο! Δεν έγινε τώρα, συμβαίνει πολλά χρόνια τώρα και είναι πρόβλημα που αναζητεί άμεσα λύση.
Μπάζα, στρώματα, χαρτιά, πλαστικά, κούτες, κάδοι απορριμμάτων και ανακύκλωσης, μηχανήματα παροπλισμένα, όλα μέσα στην περιοχή της Αλυκής σκορπισμένα, να τα παίρνει ο αέρας και να ανεμίζουν περήφανα μέσα στο ΚΑΖ. Από τη μια να διαβάζεις για την σπουδαιότητα της περιοχής και να χαίρεσαι που δεν νιώθεις ως μειοψηφία, όπως ισχυρίζονται κι απ’ την άλλη να αναρωτιέσαι, τί άλλο επιτέλους θα συμβεί σ’ αυτή την Αλυκή, εκτός απ’ αυτά που ήδη έχουν συμβεί.
Σύμφωνα λοιπόν με τα πρόσφατα στοιχεία σε χωράφι που βρίσκεται Ν-ΝΔ της Αλυκής υπάρχουν άφθονα μπάζα και σκουπίδια, πλαστικά, άδειοι πλαστικοί περιέκτες, κάδοι ανακύκλωσης, κάδοι συλλογής δημοτικών σκουπιδιών , ένα JCB κι ένα κοντέινερ για την μεταφορά των σκουπιδιών που όπως φαίνεται από τον έλεγχο αποθέτουν εκεί ιδιώτες και μετα ο δήμος πάει, τα παίρνει και τα διαχειρίζεται.
Σημειωτέoν πως το εν λόγω χωράφι βρίσκεται εντός του Καταφυγίου Άγριας Ζωής Νάξου και γειτνιάζει με την λεκάνη απορροής της Αλυκής και όλα αυτά τα χύδην σκουπίδια συνιστούν, σύμφωνα με το πόρισμα, «υποβάθμιση περιβάλλοντος βάση του αρ 2 1650/1986 που επηρεάζουν δυσμενώς τόσο το τοπίο όσο και τμήμα του ΚΑΖ της Αλυκής Νάξου (ΦΕΚ 652/Β/2004), κατά παράβαση του άρθρου 35 -παρ γ του Ν.4819/2021 (…)» στο οποίο βάσει της υπάρχουσας νομοθεσίας «εντάσσεται σε περιοχή προστασίας οικοτόπων και ειδών και περι διατήρησης της Βιοποικιλότητας» πράγμα που σημαίνει πως «απαγορεύεται η διάθεση ή απόρριψη αποβλήτων».
Τα πρόσφατα στοιχεία της έκθεσης λοιπόν με όλη την ισχύουσα νομοθεσία που τα συνοδεύει δείχνουν υποβάθμιση του περιβάλλοντος και μάλιστα σημαντική. Το πόρισμα έχει σταλεί δε σε όλους τους αρμόδιους φορείς, προκειμένου να λάβουν γνώση και να προχωρήσουν στις ανάλογες διαδικασίες βάσει των αρμοδιοτήτων τους, όπως ακριβώς συνέβη και με την προηγούμενη έκθεση (Μαϊου). Αστυνομία, Εισαγγελία, Δασαρχείο κ.α.
Αυτό που καλείται ο δήμος να κάνει είναι να δώσει εξηγήσεις και να ενημερώσει σε ποιες ενέργειες έχει προβεί ή σκοπεύει να προβεί προκειμένου μα αποκατασταθεί η προσβληθείσα περιοχή.
Ακόμα ηχεί στ’ αυτιά μου η φωνή του αντιδημάρχου Τουρισμού που την Δευτέρα που μας πέρασε δήλωνε σε συνέντευξή του πως, ως δημοτική αρχή είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι και μάλιστα πιο ευαίσθητοι από τους προηγούμενους, όπως χαρακτηριστικά τόνισε.
Άραγε τι θα πράξει ο δήμος, αυτή τη φορά που είναι ευαισθητοποιημένος;
Φωτογραφικό υλικό έχει αντληθεί από τη σελίδα του Naxos WildLife Protection