Γυναικοκτονία. Ακόμα μία. Δεν είναι εύκολο να δεις πέρα από το γεγονός αυτό καθαυτό. Να αφήσεις δηλαδή κατά μέρος τη φρίκη της στυγνής δολοφονίας της 41χρονης εγκύου στη Θεσσαλονίκη από το σύντροφό της και ένα φίλο του. Πόσο μάλλον όταν αυτό εντάσσεται σε ένα μοτίβο που έχει ξεπεράσει εδώ και καιρό το όριο της ανησυχίας. Μπαίνοντας στο κάδρο του τρόμου.
Το ερώτημα προκύπτει μάλλον εύλογα: Αυτά «πάντα συνέβαιναν» ή τώρα είναι χειρότερα από ποτέ; Αν πατήσεις μόνο στο πώς το εισπράττεις ως δέκτης, η απάντηση (δεν μπορεί παρά να) είναι μόνο μία: Ποτέ δεν ήταν τόσο άσχημα.
Ωστόσο, είναι λάθος να βασίζεις μια απάντηση μόνο στην αίσθηση. Χωρίς δεδομένα δηλαδή. Κι εδώ έρχεται ένα μεγάλο πρόβλημα. Τα στοιχεία είναι ελλιπή. Μόνο τα τελευταία 10-15 χρόνια υπάρχει στενή παρακολούθηση, επιβεβαιώνοντας αυτό που όλοι λίγο πολύ νιώθουμε: Πως η τάση είναι αυξητική. Μήπως όμως αυτό προκύπτει ακριβώς επειδή έχει οργανωθεί η μελέτη, επειδή έχει αυξηθεί η προσοχή και η αντίδραση;
Ψάχνοντας πιο παλιά, είναι μάλλον αδύνατον να βγάλεις άκρη με απτά στοιχεία. Πόσο μάλλον καθώς το «γυναικοκτονία» δεν ήταν καν όρος (ενώ και τώρα που έγινε, προφανώς σωστά, υπάρχουν ακόμα κάμποσοι που δεν τον έχουν αποδεχτεί…).
Αναζητώντας μια κάποια λογική εξήγηση στην τρέλα, είναι μάλλον προφανές πως η οικονομική κρίση με τη φτώχια και την κοινωνική αναταραχή που γέννησε, και στη συνέχεια η πανδημία του κορονοϊού ήταν απανωτά βαριά «χτυπήματα». Χαριστική βολή σε σαλεμένα μυαλά.
Δεν σε κάνουν βέβαια δολοφόνο από μόνα τους η έλλειψη χρημάτων ή ο αναγκαστικός εγκλεισμός για ένα διάστημα. Πρέπει ήδη να έχεις κάτι χαλασμένο μέσα σου. Χρειάζεται ένα κάποιο «κάτι» για να διαταράξει μια εύθραυστη ισορροπία και να ανοίξει τις πύλες του χάους. Στην Ελλάδα έγιναν πολλά από το 2010 κι έπειτα. Πάρα πολλά.
Μια άλλη μεγάλη διαφορά είναι ότι πλέον δίνεται έκταση. Μαθαίνουμε περισσότερα, τα μαθαίνουμε περισσότεροι. Παλαιότερα, τα όποια φαινόμενα βίας ήταν πιο εύκολο να μείνουν σε τοπικό επίπεδο ή να μη γίνουν ποτέ γνωστά. Να μην τα γράψουν οι εφημερίδες, να μην τα πει το δελτίο. Ούτε η Αστυνομία είχε τα μέσα που διαθέτει σήμερα ώστε να εξιχνιάζει υποθέσεις.
Το να φάει επίσης ξύλο μια γυναίκα από τον άνδρα της ήταν πολύ πιο συνηθισμένο και μάλιστα δικαιολογούταν σε αρκετές περιπτώσεις στο πλαίσιο μιας αρρωστημένης διαδεδομένης ιδεολογίας του «κυρίαρχου αρσενικού». Ακόμα και για «εγκλήματα τιμής» γινόταν λόγος (στα σοβαρά!), του στιλ «τη σκότωσα γιατί την αγαπούσα».
Μέσω της μετάλλαξης των παραδοσιακών media στο Διαδίκτυο έρχεται η πρώτη μεγάλη τροποποίηση των δεδομένων – το φιλτράρισμα δεν γίνεται πια όπως παλιά ούτε ελέγχεται απόλυτα η πληροφορία.
Κι έρχονται τα social media να γίνουν το game changer στοιχείο. Το καλό είναι πως έτσι βγαίνουν στην φόρα πράγματα που σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να μην τα μάθαινε κανείς. Από την άλλη όμως, βγαίνουν συμπεράσματα εν θερμώ, προκαλείται οχλοβοή στο κυνήγι των likes. Γινόμαστε δικαστές και κριτές των πάντων από μακριά. Αρκετά sites ακολουθούν, το πραγματικά δύσκολο σε τέτοιο περιβάλλον γίνεται το να αξιολογήσεις ποιον να εμπιστευτείς για την πληροφόρησή σου.
Μετά από όλα αυτά, είναι σίγουρα κατανοητό το γιατί πολλοί αισθάνονται πως τα πράγματα είναι χειρότερα από ποτέ. Στις γυναικοκτονίες και γενικώς στο κομμάτι «βία». Όπως για παράδειγμα τα διαδοχικά περιστατικά bullying στα σχολεία, με τελευταίο χρονικά αυτό στην Αγία Παρασκευή.
Μιας που το πιάσαμε κι αυτό ως θέμα, οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται καλά πως και παλιότερα τα πράγματα μπορούσαν να γίνουν πολύ άγρια στις εφηβικές ηλικίες. Με ντου «εξωσχολικών», με κόντρες ανάμεσα σε γειτονιές, με τα «πεσίματα». Μόνο που τώρα υπάρχουν και τα κινητά, τα social media. Όλα (εν δυνάμει) καταγράφονται, αναμεταδίδονται, διαδίδονται. Ο φακός είναι ως εκ τούτου διαθλαστικός για το αν είναι χειρότερα ή όχι.
Σε τελική ανάλυση και για να μην πλατιάζουμε άλλο, το πιο ουσιώδες δεν είναι τόσο το αν έχουν αυξηθεί ή όχι τα φαινόμενα βίας. Σημασία έχει ότι νοσηρά και λάθος πράγματα συμβαίνουν ακόμα σε εκτεταμένη κλίμακα και ότι πρέπει να καταπολεμηθούν, να μειωθούν στο ελάχιστο δυνατό. Κάτι τέτοιο δεν θα γίνει με ευχολόγια ή κατάρες. Ούτε, δυστυχώς, από τη μία στιγμή στην άλλη. Το πρώτο στάδιο παντού και πάντα είναι η αναγνώριση ενός προβλήματος. Κι εδώ, υπάρχει. Μεγάλο.