Τα αεροπορικά ατυχήματα, λέει μια έρευνα του Oxford Internet Institution, προσελκύουν τόσο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, ανάλογως των ανθρώπινων απωλειών που σχετίζονται με αυτά και του γεωγραφικού σημείου που λαμβάνει χώρα το κάθε ατύχημα. Καθώς η Αεροπορία θεωρείται η βιομηχανία που αναλαμβάνει τα μεγαλύτερα ρίσκα στην ανθρώπινη δραστηριότητα, η διερεύνηση των αεροπορικών ατυχημάτων αποκτάει βαρύνουσα σημασία, καθώς μέσα από αυτήν η βιομηχανία αναμένει, αναλύοντας τα, να αντλήσει χρήσιμα διδάγματα προκειμένου να διαμορφώσει ασφαλέστερα συστήματα διαχείρισης της ασφάλειας, μειώνοντας σημαντικά τον δείκτη των αεροπορικών ατυχημάτων.
Τις προσπάθειες του ICAO για την ασφάλεια των πτήσεων ήρθε να συνεπικουρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση η δημιουργία του EASA, που οδήγησε σε κοινή νομοθεσία στις χώρες τουλάχιστον της ΕΕ, ενώ η Ελλάδα επισήμως μπήκε σε έναν πιο δομημένο τρόπο διερεύνησης αεροπορικών ατυχημάτων το 2001 με την ψήφιση του Ν2912/2001 και την ίδρυση μιας ανεξάρτητης αρχής, της ΕΔΑΑΠ(Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεως), με πρώτο Πρόεδρο της τον διεθνώς βραβευμένο Cpt. Ακριβό Τσολάκη.
Από τότε έχουν κυλήσει αρκετά χρόνια, ο πρώτος της Πρόεδρος σήμερα πλέον διατελεί απλό μέλος της Επιτροπής, ενώ η Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες βρίσκεται ξαφνικά στο επίκεντρο του παγκόσμιου αεροπορικού ενδιαφέροντος, της αεροπορικής ασφάλειας. Ο λόγος είναι δυσάρεστος είναι η αλήθεια, είναι και θλιβερός, ίσως είναι και μη αναμενόμενος, τουλάχιστον για τα αεροπορικά δεδομένα της χώρας, λόγω του μικρού σχετικά αριθμού εγγεγραμμένων στο ελληνικό νηολόγιο αεροσκαφών.
Στο χρονικό διάστημα από τις 13 Ιουλίου και μέχρι τις 25 Ιουλίου 2022, μέσα σε 12 ημέρες, έχουν παρατηρηθεί τρία αεροπορικά ατυχήματα που εμπλέκονται ελικόπτερα κι ένα ουρανοκατέβατο, είναι η αλήθεια, ενός Antonov-17, αεροπλάνου με πολιτικό νηολόγιο, με απώλειες 11 ανθρώπινων ψυχών, συνολικά. Με βάση το Παράρτημα 13 της Σύμβασης του ICAO και τον Ευρωπαϊκό κανονισμό 996/2010 η χώρα μας υποχρεούται να τα διερευνήσει και να παράξει τις λεγόμενες τελικές αναφορές ατυχήματος, που θα συμπεριλαμβάνουν τις κατάλληλες συστάσεις ασφαλείας, προς την τοπική και διεθνή αεροπορική κοινότητα.
Η αποτελεσματική διερεύνηση οποιουδήποτε αεροπορικού ατυχήματος δεν είναι μόνο μια ηθική υποχρέωση απέναντι στις ψυχές που φεύγουν μετά από κάθε ατύχημα, στον κόσμο του παγκόσμιου ανταγωνισμού που σήμερα διαβιούμε, αυτή η ικανότητα μιας χώρας, είναι η απόδειξη πως παραμένει ανταγωνιστική και δικαιούται να συγκαταλέγεται στον σκληρό πυρήνα της προόδου και τεχνολογίας, αν θέλετε εντός των ορίων του δυτικού πολιτισμού. Ιδιαίτερα για μια οικονομία που δηλώνει πως βασική της βιομηχανία είναι ο τουρισμός και μάλιστα επιδιώκει την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου και την με κάθε τρόπο αύξηση των εσόδων, δια μέσου αυτής, αυτή η επιτυχία μπορεί μόνο να επιτευχθεί, αν η Ελλάδα αποδεικνύει μονίμως την συγκεκριμένη αποτελεσματικότητα.
Ενδεχόμενα την πατρίδα μας δεν βοήθησαν τα χρόνια της βαθιάς οικονομικής κρίσης και οι ελλείψεις οικονομικών πόρων του παρελθόντος, ίσως να φταίει κιόλας ότι η χώρα, δεν επένδυσε συστηματικά ποτέ ούτε ακαδημαϊκά στην Αεροπορία μέχρι σήμερα, καθώς δεν υπάρχουν Πανεπιστημιακές σχολές στο πλήρες φάσμα, μιας αεροπορικής κατεύθυνσης, παρότι ο Έλληνας που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό, πάντοτε αποδεικνύει πως έχει την αεροπορία στο αίμα του και διαπρέπει.
Μπροστά στο κρίσιμο σταυροδρόμι που τα τελευταία ατυχήματα μας έβαλαν, οφείλουμε ως χώρα να επιδείξουμε σοβαρότητα και μια παρατηρήσιμη αποτελεσματικότητα, με την ΕΔΑΑΠ να οφείλει να εμφανίζεται τακτικά, και άμεσα, και στα ΜΜΕ, με προτεραιότητα, πάντως πάντοτε όταν έχουμε αεροπορικό ατύχημα, για να ενημερώνει το ελληνικό και διεθνές κοινό για το έργο της και την πορεία των διερευνήσεων και για την εμπέδωση του αισθήματος αεροπορικής ασφαλείας. Οπωσδήποτε τα στελέχη της ΕΔΑΑΠ έχουν αποδείξει πως έχουν πλήρη επαγγελματική επάρκεια, για να ανταποκριθούν στο έργο τους, ίσως χρειάζονται λίγη οικονομική βοήθεια παραπάνω και ενδεχομένως κάποτε κάποτε, λίγη παροδική συνδρομή, προκειμένου να μπορούν πάντοτε να υλοποιούν το έργο τους, στις προθεσμίες που θέτει ο νόμος, της δημοσίευσης τελικών αναφορών ατυχημάτων, εντός έτους, από την ημερομηνία των ατυχημάτων.
Σε κάθε περίπτωση, ας παραδεχόμαστε ότι ξενίζει η έκδοση δελτίων τύπου, μετά από αεροπορικά ατυχήματα πρωτίστως από άλλες δημόσιες υπηρεσίες (Πυροσβεστική, Λ.Σ- Ελληνική Ακτοφυλακή, κλπ.) που ο ρόλος τους είναι υποστηρικτικός, επ’ ωφελεία της ΕΔΑΑΠ, καθώς με βάση τον νόμο εκείνη πάντοτε διατηρεί την ευθύνη για τον χειρισμό τους.
Ας παραδεχθούμε πως τρία ατυχήματα ελικοπτέρων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα, δεν είχαμε ποτέ και όλοι οφείλουν να διαδραματίσουν τον ρόλο τους για να γίνουν οι όποιες αλλαγές, που θα βελτιώσουν θεαματικά, αν είναι δυνατόν, το υφιστάμενο σύστημα ασφάλειας πτήσεων της χώρας.
Ως χειριστής ελικοπτέρων ο ίδιος, αλλά και ως ασχολούμενος με την ασφάλεια των πτήσεων, γνωρίζω πως τα ατυχήματα είναι σύμφωνα με την θεωρία της διαχείρισης της αλλαγής, όχι απλά ευκαιρίες για σημαντικές αλλαγές, αλλά πιεστικές υποχρεώσεις, προς αυτήν την κατεύθυνση. Έτσι όχι μόνο ηρεμούν οι ψυχές των ανθρώπων που έφυγαν, αλλά και παίρνουν δύναμη όσοι μένουν πίσω και οφείλουν να συνεχίζουν τις πτήσεις, αισθανόμενοι ασφάλεια στο σύστημα στο οποίο στηρίζουν την ζωή και την επαγγελματική τους εξέλιξη και αξιοπρέπεια.
Μόνον αν η ΕΔΑΑΠ η ίδια αφήσει κατά μέρος την όποια αναστολή, από σεμνότητα ενδεχομένως και ξεκινήσει να προστρέχει στα ΜΜΕ, για ενημέρωση, μετά από κάθε αεροπορικό ατύχημα, και εμφανίζεται εγκαίρως στον τόπο του ατυχήματος, ίσως εκλείψουν άλλες αναρμόδιες φωνές από όσους, που ενώ ενδεχομένως διαθέτουν πολύ λίγα στοιχεία, βιάζονται να καταλήγουν σε συμπεράσματα, που μερικές ημέρες αργότερα μπορούν να αποδεικνύονται άκρως εσφαλμένα.
Είναι απολύτως κατανοητή η δίψα των ΜΜΕ, για διερευνήσεις του ενός λεπτού, προς προσέλκυση της πίτας ενδιαφέροντος του κοινού, αλλά είναι χρήσιμο και τα ΜΜΕ να θυμούνται πως όσα «βγαίνουν στην δημοσιότητα» είναι πλέον διαθέσιμα παντού και δεν είμαστε βέβαιοι για τους σκοπούς όλων , ακόμη κι εναντίον της οικονομίας και της χώρας. Πάντως ένα είναι βέβαιο, ο τουρισμός είναι αλληλένδετος με τις αερομεταφορές και όσοι έχουν ρόλο σε αυτές τις βιομηχανίες οφείλουν να τον διαδραματίσουν, καθώς η αποτελεσματικότητα της χώρας κρίνεται συνεχώς και καθημερινώς.
Ας μην ευχόμαστε μόνο, να μην έχουμε ατυχήματα, αλλά κι ας εργαζόμαστε παράλληλα συνεχώς, για να μην τα έχουμε κι ας μην ξεχνάμε, τα ατυχήματα ακόμη και το ανθρώπινο λάθος οφείλουμε να το αντιμετωπίζουμε ως ένα απλό σύμπτωμα, βαθύτερων κενών, ενός συστήματος ασφαλείας που οφείλουμε καθημερινά να βελτιώνουμε.
O Δημήτριος Σούκερας είναι απόστρατος Αξιωματικός της Αεροπορίας Στρατού και χειριστής ελικοπτέρων, πλήρες μέλος της παγκόσμιας κοινότητας διερευνητών αεροπορικών ατυχημάτων ISASI και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του San Jose State University των ΗΠΑ που διδάσκει σε μεταπτυχιακούς φοιτητές αεροναυπηγικής διερεύνηση ατυχημάτων. Είναι κάτοχος ΜΒΑ(ER) από το Πανεπιστήμιο του Leicester του Ηνωμένου Βασιλείου με πτυχιακή που σχετίζεται με την ασφάλεια των πτήσεων η οποία από το 2013 βρίσκεται στον δικτυακό τόπο του IHSF(International Helicopter Safety Foundation), ενός διεθνούς οργανισμού για την μείωση των ατυχημάτων ελικοπτέρων παγκοσμίως. Στο παρελθόν έχει συνεργαστεί στενά με την ΕΔΑΑΠ διερευνώντας ατυχήματα για αυτήν, ενώ είναι δικαστικός πραγματογνώμονας αεροπορικών ατυχημάτων.
Πηγή: Militaire.gr / Δημήτριος Σούκερας
📸Bob Smith/Unsplash