Παραδοσιακά τα λιμάνια συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό πλοίων ανάλογα φυσικά με την κατηγορία και τον χαρακτήρα τους. Είναι γεγονός ότι παρατηρούνται ενίοτε περιβαλλοντικά ατυχήματα.
Τα τουριστικά λιμάνια συγκεντρώνουν δεκάδες πλοίων από κρουαζιερόπλοια μέχρι μικρά τουριστικά σκάφη, ακτοπλοϊκά και ημερόπλοια. Η συνεχής διαρκής πολιτική περιβάλλοντος πρέπει να ακολουθείται για την ποιοτική και σύννομη λειτουργία του λιμανιού. Η υποδοχή των λυμάτων και η συλλογή των απορριμμάτων, η καθαριότητα της λιμενική ζώνης, η πραγματοποίηση ανακύκλωσης έχουν σημασία, ενώ πρέπει να δίνεται προσοχή στην συντήρηση των εγκαταστάσεων και σαφώς στο συνεχή ευπρεπισμό της περιοχής.
Τα λιμάνια συχνά παρουσιάζουν υψηλή κίνηση πλοίων, καθώς πραγματοποιούνται φορτοεκφορτώσεις, ανεφοδιασμοί καυσίμων ενώ έρχονται ή αναχωρούν χιλιάδες επιβάτες. Υπάρχουν εξειδικευμένα λιμάνια για κρουαζιερόπλοια, πετρελαιοειδή, μεταλλεύματα, κοντέινερ υγραέρια. Συνήθως τα πιο επικίνδυνα φορτία μετά τα χημικά είναι τα πετρελαιοειδή. Υπάρχουν ενίοτε ατυχήματα πάνω σε διαδικασίες φόρτωσης ή εκφόρτωσης τους μια και σπάνε οι αγωγοί.
Εντός των λιμανιών πραγματοποιούνται πετρελεύσεις ενώ επίσης τα πλοία είναι υποχρεωμένα να παραδίδουν τα απόβλητα ελαίων, καύσιμων και σεντινών, όπως επίσης και τα απορρίμματα τους. Τα λιμάνια είναι υποχρεωμένα να διαθέτουν συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, και φυσικά να παραδίδουν αστικά απορρίμματα, ανακύκλωση στους Οργανισμούς Λειτουργίας Λιμανιών και τα κατάλοιπα σε πιστοποιημένες εταιρείες – διαχείρισης καταλοίπων πλοίων.
Μια άλλη περιβαλλοντική επίπτωση στα λιμάνια προέρχεται από τους αερίους ρύπους που καλύπτουν με επικίνδυνες ουσίες την ατμόσφαιρα.
Τα λιμάνια, δεδομένου ότι αποτελούν τον κύριο άξονα του θαλασσίου εμπορίου, πρέπει να εφαρμόζουν τις αξίες της βιώσιμης ανάπτυξης με σημαντική βαρύτητα στην προστασία του περιβάλλοντος, η οποία είναι πλέον άμεσα συνδεδεμένη με την οικονομική βιωσιμότητα και ανάπτυξη κάθε δραστηριότητας. Τα λιμάνια μεταφόρτωσης συγκεντρώνουν πολλά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Τα πορθμεία, τα λιμάνια κόμβοι κρουαζιέρας και τα μεγάλα ακτοπλοϊκά λιμάνια συγκεντρώνουν χιλιάδες επιβάτες.
Οι λιμενικές αρχές πρέπει να ασκούν περιβαλλοντική πολιτική σύμφωνη με τις αρχές της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι έλεγχοι πραγματοποιούνται στην Ελλάδα από το Λιμενικό Σώμα και τη Διεύθυνση Προστασίας του Περιβάλλοντος. Όταν γίνει ένα ατύχημα στην Ελλάδα επεμβαίνει με δράσεις το Λιμενικό Σώμα και ιδιώτες που διαθέτουν τον ανάλογο εξοπλισμό και τα ανάλογα πλοία. Η πληρωμή των εξόδων διάσωσης του περιβάλλοντος γίνεται από τον ρυπαίνοντα αλλά και από την ασφαλιστική εταιρεία, για τα πλοία δηλαδή το P and I Club.
Υπάρχουν διεθνείς κανονισμοί, ενώ έχει αναπτυχθεί ένας μηχανισμός για την περιβαλλοντική αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του λιμανιού, και φιλοδοξεί να προχωρήσει σε ένα πλέον εξελιγμένο στάδιο οργάνωσης και διαχείρισης μέσω των ακόλουθων δράσεων:
- Συνοπτικά Σύστημα Περιβαντολλογικής Διαχείρισης
- Παρακολούθηση Ποιότητας Περιβάλλοντος
- Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Πλοίων
- Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών Θαλάσσιας Ρύπανσης
.
Ο δρ. Δημήτρης Προκοπίου είναι εντεταλμένος Καθηγητής θαλάσσιας Οικολογίας στον Ναυτιλιακό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πειραιώς, και εκπαιδευτής ενηλίκων, Ναυτιλιακών Σπουδών και Τουριστικών και Ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Είναι σύμβουλος τουρισμού στην τοπική αυτοδιοίκηση. Έχει εργαστεί για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σάμου, στον Δήμο Ικαρίας και την Δήμο Πόρου. Το 2019 εργάστηκε στον Δήμο Πάρου. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Wessex Institute, στο Southampton της Βρετανίας.