Διαβάζοντας κανείς το κείμενο του καθηγητή Γιώργου Γραμματικάκη που ακολουθεί, αντιλαμβάνεται δυο πράγματα.
Το ένα είναι η ανάγκη να υπάρχουν ενημερωτικά έντυπα (ή ενημερωτικές σελίδες/ραδιόφωνα) στην επαρχία, εκτός από τα Μέσα Ενημέρωσης πανελλαδικής εμβέλειας.
Το άλλο η ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη, εκτός από την τοπική επικαιρότητα, τα Μέσα αυτά να έχουν ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα συναγωνίζονται, αν δεν ξεπερνούν κιόλας, τα Μέσα πανελλαδικής εμβέλειας.
Αν η τοπική ειδησεογραφία είναι το ένα βασικό κομμάτι, αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να είναι και το μοναδικό.
Τα τοπικά Μέσα έχουν τη δυνατότητα να μην επαναπαυτούν μονάχα στην επικαιρότητα που αφορά την έδρα, το νομό ή την Περιφέρεια που ανήκουν, αλλά να αναδείξουν όλα εκείνα τα πολιτιστικά, ιστορικά, λαογραφικά, παραδοσιακά στοιχεία που κάνουν τον τόπο τους μοναδικό και συνάμα μέρος της χώρας και του κόσμου.
Μπορούν, με λίγα λόγια, να αναδείξουν την ταυτότητα του τόπου τους, όλα εκείνα τα στοιχεία που τον προσδιορίζουν.
Μέσα από τα δημοσιεύματα που φιλοξενούν, τις συνεντεύξεις, την ιστορία, την ανάδειξη του Πολιτισμού, των αγροτικών και βιομηχανικών μνημείων, τα ήθη τα έθιμα, την γαστρονομία, τον πρωτογενούς τομέα και τα εγχειρήματα που τον αφορούν, την φύσης, τους ανθρώπων που ζουν κι αναπνέουν, δημιουργούν, μπορούν να γνωρίσουν και ν αγαπήσουν τον τόπο κι άλλοι άνθρωποι, μπορούν να επικοινωνήσουν κάθε πρόβλημα που αφορά την τοπική κοινωνία προς τα έξω, να γίνουν οι κάτοικοι-κι ο τόπος- ορατοί, ν’ αποκτήσουν οντότητα ως σύνολο και όχι αποσπασματικά.
Τα νησιά μας, για παράδειγμα, δεν είναι μονάχα καλοκαιρινά τουριστικά θέρετρα. Έχουν και πρέπει να αναδείξουν, τη ζωή και τον τόπο όπως αυτά εξελίσσονται και τις υπόλοιπες εποχές του χρόνου. Μια ζωή με διαφορετικούς ρυθμούς, αλλά και με πολλά προβλήματα.
Τα Μέσα μπορούν να προσφέρουν και να γίνουν ο δίαυλος επικοινωνίας, μπορούν να αφυπνίσουν, να αφουγκραστούν έναν διαφορετικό παλμό που δεν φτάνει πολλές φορές ούτε στ’ αυτιά εκείνων που διαμένουν στην επαρχία.
Μπορούν να ψυχαγωγήσουν, να χαράξουν μονοπάτια και δρόμους, να ενώσουν ανθρώπους σκόρπιους προς μια κατεύθυνση διαφορετική, θίγοντας τα κακώς κείμενα, προβάλλοντας τα ωφέλιμα, παράγοντας πολιτισμό.
Κατηγορούμε πολλές φορές τα Μέσα, όχι άδικα, πως φέρουν ευθύνη για την διαμόρφωση της κουλτούρας, την απόκρυψη της αλήθειας, την σιωπή τους ενίοτε μπροστά σε μικρά ή μεγάλα θέματα.
Είναι όμως στο χέρι όλων μας να ενισχύσουμε εκείνα που δεν μας προσβάλλουν, αντίθετα προβάλλουν έναν κόσμο που θα θέλαμε να ζήσουμε.
Ας ενισχύσουμε λοιπόν αυτά τα Μέσα και ειδικά τα τοπικά, ώστε η πύλη να είναι ανοικτή και η κίνηση ανεμπόδιστη.
Ειρήνη Προμπονά
Ένα ενδιαφέρον, αλλά και παράδοξο φαινόμενο παρατηρείται στις πόλεις της περιφέρειας. Τις «επαρχιακές» πόλεις, όπως τις λέγαμε παλαιότερα. Εμείς, οι κάτοικοι τους, δεν συνειδητοποιούμε συχνά την ιδιαιτερότητα, τις κρυφές η φανερές τους χάρες. Κυριαρχεί η γκρίνια, η κριτική. Συχνά δικαιολογημένη, δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια για να αναδειχθεί το «άλλο», που είναι συχνά και πιο ουσιαστικό. Όπως μια σελίδα από την ιστορία του τόπου, ένα κτίριο με μυστική ομορφιά, μια ξεχωριστή ανθρώπινη φυσιογνωμία που ζει ανάμεσα μας, Παρόμοιες «αιχμές», ενώ είναι χαρακτηριστικές της τοπικής ζωής, συναντούν συχνά την αδιαφορία η και την άγνοια των πολιτών, που πορεύονται χωρίς την παρηγορητική τους συντροφιά.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ο υπογράφων επιθυμεί να αναδείξει μια παράμετρο, που έχει μεγάλη σημασία για την ζωή της πόλεως. Είναι ο τοπικός τύπος. Παλαιότερα, μάλιστα, όταν βρισκόμουνα -όπως συχνά συνέβαινε- σε μια πόλη της περιφέρειας, έσπευδα να προμηθευτώ τις τοπικές εφημερίδες, που απηχούσαν την ατμόσφαιρα της πόλεως. Με τις ιδιαιτερότητες της, τις φανατικές πολιτικές έριδες, τα «πνευματικά» γεγονότα της περιοχής. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές, που η ποιότητα και η ζωντάνια της εφημερίδας, μου προκαλούσαν μεγάλη εντύπωση.
Οι άνεμοι ωστόσο της ζωής, που ούτε η ένταση, ούτε η κατεύθυνση τους προβλέπεται, με οδήγησαν τα τελευταία χρόνια και πάλι στην πατρίδα μου. Το Ηράκλειο της Κρήτης. Η πολύβουη αυτή πόλη προσφέρει πολλά, που σε κάνουν να χαίρεσαι, κι άλλα πάλι που προκαλούν μια δίκαιη οργή. Οι πολίτες της όμως έχουν την τύχη να τους συνοδεύει μια σταθερή, καθημερινή συντροφιά. Θα το πω χωρίς περιστροφές: Είναι η εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ, που έχει μια μακρά προϊστορία. Σήμερα όμως ζει την δεύτερη, δημιουργική της περίοδο , κι έτσι την γνώρισε και ο υπογράφων. Ομολογώ αμέσως την έκπληξη μου: Διότι η εφημερίδα διαθέτει στοιχεία, στην εμφάνιση και την ποιότητα της, που μόνον στα ιστορικά συγκροτήματα Τύπου στον Ευρωπαϊκό χώρο συναντά ο αναγνώστης.
Δεν είναι υπερβολή. Ο υπογράφων έχει άλλωστε ένα πλεονέκτημα, που είναι αόρατο, και του επιτρέπει να κρίνει μια εφημερίδα, να μετρά τις αρετές της. Έζησε πράγματι, στα εφηβικά αλλά και τα νεανικά του χρόνια, τον καθημερινό παλμό αλλά και την ατμόσφαιρα της εφημερίδας ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ, που είχε εκδώσει ο πατέρας μου. Για πολλά χρόνια την διηύθυνε ο ίδιος, και αργότερα ο αδελφός μου. Όπως θυμούνται οι παλιοί, η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ έφτασε κατά καιρούς, σε μεγάλα ύψη ποιότητας, αλλά και απηχήσεως στο Ηρακλειώτικο κοινό. Κοιμόμουνα, πάντως, αργά την νύκτα, αφού είχα ήδη ενδιατρίψει στο φρεσκοτυπωμένο φύλλο της εφημερίδας. Ο ρυθμικός θόρυβος του πιεστηρίου, από τα υπόγεια του σπιτιού, συνόδευε τον ύπνο μου.
Μετά από αυτές τις εμπειρίες, δεν είναι δύσκολο να καταγράψω τα χαρακτηριστικά, που καθιστούν την εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ ελκυστική στον αναγνώστη. Είναι, πρώτα από όλα, η εμφάνιση της: Τίτλοι ισορροπημένοι, συχνά ευρηματικοί, φωτογραφίες από το παρελθόν η το παρόν της πόλεως, ποικιλία θεμάτων, που από την πρώτη σελίδα, παραπέμπουν στις υπόλοιπες. Όσο για το περιεχόμενο της, υπάρχουν οι σταθερές, θεματικές ενότητες, – όπως Το καστρινό 24ωρο, ο Πολιτισμός, τα Ρεπορτάζ- που αποκαλύπτονται στην κορυφή της κάθε σελίδας. Υπάρχουν ακόμα, μικρότερες ενότητες, όπως το «Στίγμα της ημέρας», τα «Επι-ΚΡΗΤΙΚΑ, ενώ δεν λείπουν και οι στήλες αξιόλογων συνεργατών. Άλλοτε έχουν μια μονιμότητα, -όπως το «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε»- κι άλλοτε πάλι είναι έκτακτες. Στις στήλες αυτές ο αναγνώστης μπορεί να αλιεύσει μικρά αριστουργήματα.
Μια εφημερίδα δεν είναι όμως μόνον οι ειδήσεις, οι καλοί συνεργάτες, η τα σχόλια για τα κακώς κείμενα της Ελληνικής ζωής. Είναι, πέραν και πάνω από αυτά, κάτι αδιόρατο και σοβαρό, δύσκολο και απαιτητικό. Θα το ονόμαζα, εν γνώσει της ασάφειας του όρου, ως «πολιτικό ήθος». Την αίσθηση, δηλαδή, ότι η εφημερίδα διατηρεί την ανεξαρτησία της, ότι την φωνή της δεν υπαγορεύουν άλλα συμφέροντα η πολιτικές εξαρτήσεις. Η ΠΑΤΡΙΣ αποφεύγει πράγματι τις κραυγές και τον φανατισμό, αντιμετωπίζει τα πολιτικά γεγονότα με ηρεμία και -αν χρειάζεται!- με βλέμμα ειρωνικό, δεν δίνει το δικαίωμα να κατηγορηθεί για πολιτική μεροληψία. Ίσως επειδή ο Ελληνικός τύπος σπάνια έδινε αυτήν την εντύπωση, και οι κομματικές κραυγές συχνά κυριαρχούσαν, η αρετή αυτή αποκτά σημασία ιδιαίτερη. Έφτασε, άλλωστε, στην κορύφωση της, όταν η ΠΑΤΡΙΣ αρνήθηκε την κρατική ενίσχυση, που ενώ είχε ως αιτιολόγηση την καταπολέμηση της πανδημίας, άφηνε πολλές αμφιβολίες για τις προθέσεις της.
Η καλή πορεία της Πατρίδας δεν ήρθε βέβαια από μόνη της. Οφείλεται, κυρίως, στους συντάκτες και τους συνεργάτες της, αλλά και στην «περιρρέουσα ατμόσφαιρα», ανεξαρτησίας, που δημιουργεί το ιδιοκτησιακό της καθεστώς. Είναι όμως δίκαιο να αναφέρω, ονομαστικά αυτήν την φορά, τον Κώστα Μπογδανίδη και τον Γιάννη Σπανάκη, που φέρονται ως «διευθυντές σύνταξης» της εφημερίδας. Είναι φανερό, ότι στην δική τους εμπειρία και μόχθο, κυρίως όμως στην δική τους έμπνευση, οφείλονται οι αρετές, που χαρακτηρίζουν την εφημερίδα. Είναι μάλιστα κατάλληλη η στιγμή, για να καταθέσει ο υπογράφων ένα αίτημα του: Θεωρεί, ότι μια ουσιαστική έλλειψη της εφημερίδας, αποτελεί η απουσία του κυρίου άρθρου. Χαρακτήριζε τις παλιές, ιστορικές εφημερίδες του τόπου μας, και ορισμένοι αρθρογράφοι – ανάμεσα τους και ο πατέρας μου-, άφησαν εποχή για την δεινότητα του λόγου και την απήχηση τους. Δεν ξέρω γιατί ο σπουδαίος θεσμός του αρθρογράφου, που ήταν σήμα κατατεθέν μιας σοβαρής εφημερίδας, οδηγήθηκε στην εξαφάνιση από τους νεωτερισμούς της εποχής. Αξίζει όμως να επανέλθει.
Είναι βέβαια αυτονόητο, ότι η περίπτωση της Πατρίδος,, δεν είναι μοναδική στον Ελληνικό χώρο. Οι ευγενικοί -αλλά και πολυπληθείς!- αναγνώστες των αναρτήσεων μου, γνωρίζουν ασφαλώς κι άλλες εφημερίδες, στην περιοχή τους η και στην ίδια την Κρήτη, που ξεχωρίζουν για την ειδησεογραφική και εκδοτική τους ποιότητα. Ο περιφερειακός τύπος, είναι ο καθρέπτης της περιφέρειας. Η περιφέρεια όμως, παρά τις χρόνιες εξαρτήσεις της από μια υδροκεφαλική πρωτεύουσα, είναι μια άλλη Ελλάδα, που ανασαίνει και σκέφτεται διαφορετικά. Καιρός να ακούσομε την ανάσα της. Έχει πολλά να μας διδάξει, και ακόμα άλλα που προκαλούν τον δίκαιο θαυμασμό μας.
