Πως ο κάθετος δρόμο ανάμεσα στις οδούς Πεστών και Δοϊράνης – Ευελπίδων στην Αθήνα πήρε το όνομα “οδός Φιλωτίου”;
Ο Κωσταντής Αντωνίου Ψαρράς εκπαιδευτικός, μέσα απ’ τη σελίδα του “Το παλιό Φιλώτι” διηγείται την ιστορία της ονοματοδοσίας της οδού, που μας γυρίζει πολλά χρόνια πίσω.
Στην Αθήνα, στη συνοικία του Πολυγώνου, υπάρχει η περίφημη οδός «Φιλωτίου». Πρόκειται για έναν κάθετο δρόμο ανάμεσα στις οδούς Πεστών και Δοϊράνης – Ευελπίδων. Πολλοί τη γνωρίζουν, αφού η περιοχή μέχρι πρότινος ήταν πυκνοκατοικημένη από πολλές οικογένειες Φιλωτιτών, όμως λίγοι γνωρίζουν πως ονομάστηκε η οδός «Φιλωτίου» από το μεγαλύτερο κεφαλοχώρι των Κυκλάδων.
Αυτό οφείλεται σε έναν σπουδαίο Φιλωτίτη, τον Γεώργιο Ιωάννου Κρασσά (1888 – 1979) γνωστό με τα παρατσούκλια «Πράσινος» ή «Δέτσης». Το όνομα του έμεινε ζωντανό στη μνήμη των περισσότερων Φιλωτιτών και συνδέθηκε με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στο Καρτσόπινο, στο Φιλώτι. Όταν ο Πράσινος συμμετείχε ως στρατιώτης στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13) τραυματίστηκε σοβαρά στον αγκώνα του. Τότε έκανε τάμα πως αν γινόταν καλά θα έχτιζε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στη γενέτειρά του, το Φιλώτι. Πράγματι το τάμα του εκπληρώθηκε, και το 1959 σύσσωμο το χωριό, συμμετείχε εθελοντικά στην ανέγερση του ναού, με πρωτεργάτη τον 70άχρονο τότε Γεώργιο Κρασσά.
Ο Πράσινος ή Δέτσης στρατιώτης στους Βαλκανικούς πολέμους
Το Πολύγωνο πήρε την ονομασία του από την πολυγωνική μόνιμη εξέδρα της στρατιωτικής μουσικής που υπήρχε κατά το β’ μισό του 19ου αιώνα μεταξύ στρατιωτών του ιππικού και της Εκκλησίας των Ταξιαρχών στο Πεδίον του Άρεως. Η συνοικία του Πολυγώνου βρίσκεται ανάμεσα στο Πεδίον του Άρεως και τα Τουρκοβούνια, στις πλαγιές των οποίων είναι δομημένο.
Οι ονομασίες των οδών της περιοχής, δόθηκαν ως επί το πλείστον από τις ιστορικές και αιματηρές μάχες των Βαλκανικών Πολέμων (1912 – 13) . Έτσι πήραν την ονομασία τους οι οδοί Γιαννιτσών (Μάχη των Γιαννιτσών), Πεστών (Μάχη των Πεστών), Δοϊράνης (Μάχη της Δοϊράνης, 1913), Λαχανά (Μάχη Κιλκίς – Λαχανά), Κρέσνας και Τζουμαγιάς (Μάχες Κρέσνας – Σιμιτλή – Τζουμαγιάς). Όταν ο Κρασσάς επέστρεψε στο Φιλώτι, μετά τους Βαλκανικούς πολέμους, παντρεύτηκε γύρω στο 1916 την επίσης Φιλωτίτισσα Δέσποινα Νικολάου Λιανοπούλου (Δέσποινα του Καλορίτση, 1897 -1967) και το 1918 απέκτησαν το πρώτο τους παιδί, το γιο τους Γιάννη.
Ο Πράσινος μαζί με Φιλωτίτες στην ανέγερση του Αγίου Γεωργίου στο Καρτσόπινο το 1959
Το 1919 η οικογένεια μετακινήθηκε στην Αθήνα και εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Πολυγώνου. Ο Πράσινος την δεκαετία του ’30 εργάστηκε ως φύλακας στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών, θέση που απέκτησε για τη συμμετοχή του στις εργασίες υδροδότησης της Αθήνας από τη λίμνη του Μαραθώνα (1926 -1929). Την εποχή εκείνη στις μικρότερες οδούς δεν είχαν δώσει ονόματα, σε αντίθεση με τις μεγάλες που αναφέραμε.
Έτσι ο Πράσινος σκέφτηκε μήπως θα μπορούσε να δώσει το όνομα του χωριού του (Φιλώτι) στον δρόμο που βρισκόταν το σπίτι τους. Και πράγματι δεν έμεινε μόνο στη σκέψη! Με δική του πρωτοβουλία έκανε αίτηση στο Δήμο Αθηναίων για να ονομασθεί η οδός μεταξύ της Πεστών και Δοϊράνης – Ευελπίδων «Φιλωτίου». Η μικρή αυτή οδός πήρε λοιπόν το όνομα «Φιλωτίου» και από τότε αποτέλεσε σημείο αναφοράς για όλους τους Φιλωτίτες της περιοχής.
Ο Πράσινος με τη γυναίκα του Δέσποινα του Καλορίτση στην αυλή του σπιτιού τους, επί της οδού Φιλωτίου, στο Πολύγωνο της Κυψέλης
Τις επόμενες δεκαετίες πολλές οικογένειες Φιλωτιτών και Ναξιωτών εγκαταστάθηκαν γύρω από την οδό Φιλωτίου αλλά και σε όλη την περιοχή του Πολυγώνου. Η οικογένεια του Πράσινου και της Δέσποινας του Καλορίτση έζησε στο σπίτι επί της οδού Φιλωτίου, το οποίο ήταν πόλος έλξης για τους συγγενείς και χωριανούς Φιλωτίτες. Άλλωστε ήταν από τους πρώτους Φιλωτίτες που εγκαταστάθηκαν στη συγκεκριμένη περιοχή και άφησαν έντονο το στίγμα τους.
Ο Γεώργιος Κρασσάς, ο Πράσινος ή Δέτσης, είναι άξιος μνήμης για το χωριό Φιλώτι για δύο λόγους: την ονομασία της οδού Φιλωτίου στην Αθήνα με δικές του ενέργειες και την ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στο Καρτσόπινο, κόσμημα και καμάρι των Φιλωτιτών.
Οι άνθρωποι πάντα θα νοσταλγούν τον τόπο τους όταν βρίσκονται μακριά. Και τώρα και πάντα. Ειδικά στο παρελθόν που τα ταξίδια δεν ήταν εύκολο να πραγματοποιηθούν ακόμα και η μικρότερη απόσταση για να καλυφθεί ήταν μια περιπέτεια. Μια αναφορά στο χωριό τους, στο νησί τους, μια επιγραφή ήταν ικανή να τους φέρει δάκρυα στα μάτια και να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο τη νοσταλγία για τον τόπο τους.
Η ονομασία της οδού σίγουρα αποτελούσε μια παρηγοριά στους ξενιτεμένους Φιλωτίτες, αλλά, ίσως, και μια αίσθηση ασφάλειας για εκείνους που έφταναν στην Αθήνα είτε για να μείνουν μόνιμα, είτε για δουλειές. Το όνομα της οδού, αλλά και οι συγχωριανοί που κατοικούσαν εκεί έδιναν μια αίσθηση γειτονιάς του χωριού μειώνοντας κάπως την απόσταση.
Πηγή: Παλιό Φιλώτι