Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ μου είχε πει ότι η μπουλντόζα, οι αρχαιοκάπηλοι και ο πόλεμος είναι σπουδαίοι αρχαιολόγοι. (σελ. 121)
Το καλοκαίρι που μας πέρασε, προσπαθώντας να ικανοποιήσω την ανάγκη μου για ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα, έπεσα κυριολεκτικά πάνω στο βιβλίο του Γιάγκου Ανδρεάδη Οι Αρχαιοκάπηλοι, από τις εκδόσεις Λιβάνη (2021). Τον Γιάγκο Ανδρεάδη στη ζωή μου τον είχα Δάσκαλο και Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Δίδασκε το μάθημα της Δημιουργικής Γραφής και είχε τη γνώση μιας λογοτεχνικής βιβλιοθήκης με αριστουργήματα. Πέρα από τις αναφορές του σε κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, στους φοιτητές του έδωσε ένα Προμηθεϊκό Δώρο. Τον έρωτα για μάθηση μεγάλων κειμένων και την καταβύθιση στο γραπτό λόγο. Και λέω καταβύθιση γιατί μας έμαθε πως να ξεπερνάμε το πρώτο επίπεδο και να βλέπουμε το βάθος των χαρακτήρων. Με λίγα λόγια, μας έμαθε Τι είναι η Λογοτεχνία.
Της εμπιστεύομαι το κείμενο αυτό, καθότι πιστεύω ότι θα έχει τη σοβαρότητα και τη δύναμη να το αξιοποιήσει στον αρχαιολογικό τομέα όπου αναμένω να διαπρέψει. (σελ. 195)
Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του Γιάγκου Ανδρεάδη διαβάζουμε: Μια ιστορία ανασκαφών, εγκλήματος και έρωτα στη Μακεδονία. Οι Αρχαιοκάπηλοι όμως, είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Είναι ένα μυθιστόρημα που μας θυμίζει πως μια ανασκαφή φέρνει στο φως ένα κομμάτι του ένδοξου παρελθόντος μας, ένα θραύσμα πολιτισμού και σημασίας. Κάτι που δυστυχώς, λόγω νοσηρής εποχής και κοινωνικοοικονομικών συνθηκών τείνουμε να ξεχνάμε. Η μνήμη και η ιστορία αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της πολιτισμικής και πολιτιστικής μας ταυτότητας. Μέσα σε αυτόν το θρίαμβο λοιπόν, της οικονομίστικης αντίληψης των τελευταίων δεκαετιών, έρχεται ένα αστυνομικό μυθιστόρημα να μας πει κάτι που έχουμε λησμονήσει. Αγαπάμε την Ελλάδα και τον πολιτισμό της από τον Όμηρο ως τον Μπαγιαντέρα και φυσικά, τον ελληνικό λαό με τα ελαττώματα και τα προτερήματά του.
Οι πολεμιστές δεν ήταν μόνον Έλληνες, Μακεδόνες ή άλλοι, αλλά και Πέρσες με μακριά ρούχα και μικρά τόξα ή δόρατα και γυμνοί Ινδοί με κεφάλια στολισμένα με φτερά και τρομερά τεράστια τόξα, ψηλότερα από το ανάστημά τους. Όλος ο κόσμος που ο Αλέξανδρος δεν είχε μόνο κατακτήσει αλλά και μαγέψει. (σελ. 226)
Πολλές φορές θυμάμαι τον Γιάγκο Ανδρεάδη να διδάσκει και να επαναλαμβάνει με θεατρικό και άμεσο τρόπο: Αν δεν γνωρίζουμε από πού ερχόμαστε, δεν ξέρουμε τι είμαστε και που πάμε. Η μνήμη ως βασικό συστατικό της ανθρώπινης υπόστασης και κατ’ επέκτασιν της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Για τους Έλληνες, ο κίνδυνος βρίσκεται στην απώλεια της ιστορικής τους μνήμης, της ιστορικής τους ιδιοπροσωπίας, της Ελληνικότητάς τους. Πρόσωπα του μυθιστορήματος ξεπουλούν την ιστορική τους μνήμη για το οικονομικό όφελος, καπηλεύονται τις αρχαιότητες για μια κοινωνική και οικονομική επιφάνεια. Δηλαδή για το πρώτο επίπεδο, το φαίνεσθαι και όχι το είναι. Στην παγίδα λοιπόν, του φαίνεσθαι πέφτουν όλοι, εκτός από τον κεντρικό μας ήρωα, έναν νεαρό αρχαιολόγο που του αρέσει να ανακαλύπτει το βάθος των πραγμάτων.
Το βράδυ εκείνο είδα πάλι ένα όνειρο. Ή μάλλον όχι ακριβώς ένα, γιατί ποτέ δε βλέπουμε μόνο ένα όνειρο. Μπορεί να έχουμε αυτή την εντύπωση, αλλά το όνειρο είναι σαν το δίχτυ του ψαρά. Υπάρχει μια άκρη του που κατεβαίνει στον βυθό πολύ πιο βαθιά απ’ όσο νιώθουμε και, όταν δοκιμάζουμε να το ανεβάσουμε στην επιφάνεια, υπάρχουν σαν κρεμασμένα από αόρατα αγκίστρια και άλλα όνειρα δεμένα με αυτό που βρίσκεται πιο κοντά στην επιφάνεια. (σελ. 168)
Στην εισαγωγή του βιβλίου οι Αρχαιοκάπηλοι διαβάζουμε το γράμμα προς τον αναγνώστη του Γιάγκου Ανδρεάδη. Απευθύνεται σε β’ ενικό σε μας, που κρατάμε το βιβλίο του ανά χείρας και δημιουργεί έτσι, μια άμεση σχέση με το πρόσωπο που θα διαβάσει το βιβλίο. Μας ενημερώνει για την έννοια του ταξιδιού που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το αστυνομικό βιβλίο και την τεμπελιά του αναγνώστη που είναι απαραίτητη για την ανάγνωση ενός έργου. Ο χρόνος που θα αφιερώσεις στο βιβλίο είναι χρόνος δικός σου μας έλεγε στο Πανεπιστήμιο. Ο φίλος αναγνώστης είναι σε ανοιχτή συνομιλία με τον συγγραφέα που έχει την ευγένεια να μας προειδοποιήσει για το τι θα συναντήσουμε στο σώμα του κειμένου.
Φίλε αναγνώστη, μακάρι τα όσα θα διαβάσεις, που, αν και γραμμένα ίσως αδέξια, είναι καρπός αγάπης και αγωνίας, να σου μιλήσουν. Να βοηθήσουν κάπου να συναντηθούμε. Να δοκιμάσουμε μαζί να αλλάξουμε κάτι, έστω και λίγο. Τότε η λέξη φίλος, που αποτόλμησα να χρησιμοποιήσω στο τέλος αυτούς του γράμματος, θα έχει ξανακερδίσει κάτι από την τόσο συχνά φθαρμένη αξία της. (σελ. 11)
Οι Αρχαιοκάπηλοι δεν είναι καθόλου ένα αδέξια γραμμένο βιβλίο. Είναι αριστοτεχνικά δουλεμένο, τόσο στα πρόσωπα που εμπλέκονται στην υπόθεση όσο και στην αιτιολόγηση των συμβάντων. Άνετα θα μπορούσε να γίνει ταινία για τον κινηματογράφο, αφού ο συγγραφέας του βιβλίου δημιούργησε άρτια δομημένους χαρακτήρες και πλοκή που κορυφώνει σε ένταση και νόημα. Ένας ιστός της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που τείνει να ξεχνά τα ουσιώδη. Την ιστορική μνήμη αυτού του τόπου και την ανάδυση του παρελθόντος που είναι πάντα παρόν. Η Περσεφόνη, η αιώνια βασίλισσα του κάτω κόσμου, ανέρχεται στη μάνα γη και εμείς οφείλουμε να γνωρίζουμε πως είναι να χάνεις, για τα σπόρια του ροδιού, τον επάνω κόσμο.
«Ένα εξαιρετικό άγαλμα που βγήκε από τη γη της Ανθούσας».
«Τι άγαλμα;»
«Γυναικείο. Μια αρχαία κόρη. Η Περσεφόνη ίσως. Γιατί στα πόδια της υπήρχε ένα τρικέφαλο σκυλί. Ο Κέρβερος, ο φύλακας του Άδη στα αρχαία χρόνια». (σελ. 91)
Τέλος, θέλω να αναφερθώ σε κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό. Η αυτογνωσία μας, η θέση μας στο παρόν και αδιαμφισβήτητα, η πορεία προς το μέλλον βασίζεται σε αυτό το ταξίδι που αναφέραμε προηγουμένως. Το πως βλέπουμε το παρελθόν μας, τι αξία του δίνουμε και πως το κατανοούμε σχετίζεται με το πως υπάρχουμε ως ανθρώπινα υποκείμενα. Ο Γιάγκος Ανδρεάδης με το αστυνομικό μυθιστόρημά του Οι Αρχαιοκάπηλοι από τις εκδόσεις Λιβάνη (2021) μας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Η κρίση της παιδείας και του πολιτισμού είναι κρίση αξιών. Ένα σύμπαν που γεννά Αρχαιοκάπηλους δεν μπορεί να έχει ιστορική συνέχεια, διότι το παρόν ζει από το παρελθόν και η ιστορία είναι ο μοναδικός μας φάρος για τα μελλοντικά μας διαβήματα. Αυτή την κατάσταση μπορεί και την επισημαίνει, μέσα από το βιβλίο του, μόνο ένας εξαιρετικός συγγραφέας και Δάσκαλος, ο Γιάγκος Ανδρεάδης.
«ΕΙΜΑΙ Ο ΡΟΜΠΕΝ. Όχι των δασών αλλά των ανασκαφών». (σελ. 180)
