H Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Φεβρουαρίου. Όπως αναφέρει το sansimera.gr τις 2 Φεβρουαρίου 1971 υπογράφτηκε η Σύμβαση για τους Υγροτόπους στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν, στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας. Υγρότοποι χαρακτηρίζονται τα δέλτα, τα έλη, οι λίμνες, οι λιμνοθάλασσες, οι πηγές, οι εκβολές, οι ποταμοί και οι τεχνητές λίμνες. Η συνθήκη Ραμσάρ αποσκοπεί στην προστασία και τη συνετή χρήση όλων των υγροτόπων μέσω τοπικών και εθνικών δράσεων και διακρατικής συνεργασίας ως μια συνεισφορά στην αειφόρο ανάπτυξη. Στη συνθήκη περιλαμβάνονται 1524 υγρότοποι με έκταση 520 εκατομμυρίων στρεμμάτων περίπου.
Στη χώρα μας, βάσει της συνθήκης Ραμσάρ, προστατεύονται δέκα υγρότοποι: Δέλτα Έβρου, οι λίμνες Ισμαρίδα και Βιστονίδα, το Πόρτο Λάγος και οι γύρω λιμνοθάλασσες, το Δέλτα και η λιμνοθάλασσα Νέστου, η τεχνητή λίμνη Κερκίνη, οι λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, το Δέλτα των ποταμών Αξιού- Λουδία – Αλιάκμονα, ο Αμβρακικός κόλπος, η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και η λιμνοθάλασσα Κοτύχι στο Νομό Ηλείας.
Όπως τονίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι υγρότοποι της χώρας μας υποβαθμίζονται σε τέτοιο βαθμό, ώστε να χάνεται η μοναδική οικολογική τους αξία. Αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς, αλλοίωση και υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων, απόρριψη στερεών και εκροή αστικών αποβλήτων, παράνομη και αυθαίρετη δόμηση, εντατικοποίηση της γεωργίας και λαθροθηρία είναι μόνο ορισμένα από τα εντονότατα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
.
Παγκόσμια ημέρα υγροτόπων σήμερα, ωστόσο στη Νάξο οι υγρότοποι δεν απολαμβάνουν την προστασία και τον σεβασμό που τους αρμόζει.
Οι υγρότοποι αποτελούν αναντικατάστατα οικοσυστήματα, ευάλωτα στις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Είναι ενδιαιτήματα πολλών ειδών πανίδας και χλωρίδας, σημαντικοί και πολύτιμοι σταθμοί των μεταναστευτικών πτηνών, σημεία καταγεγραμμένα στη συλλογική τους μνήμη, περασμένα από γενιά σε γενιά.
Στην Αλυκή Νάξου, τον μεγαλύτερο υγρότοπο της Νάξου και των Κυκλάδων αυτή τη στιγμή πραγματοποιούνται έργα από κάθε πλευρά της λιμνοθάλασσας, προκαλώντας σημαντική όχληση στην άγρια ζωή της περιοχής. Ο υγρότοπος του Καλαντού στην νότια Νάξο έχει μετατραπεί σε βοσκοτόπι και χώρο στάθμευσης οχημάτων, ενώ στον Αμίτη η ρύπανση και η λαθροθηρία έχουν μετατρέψει την περιοχή σε αφιλόξενο τόπο για άγρια πτηνά.
Οι απειλές είναι αμέτρητες και διαρκείς. Κι ενώ σε άλλες περιοχές της Ευρώπης οι άνθρωποι απολαμβάνουν τέτοια τοπία, ακριβώς για να βιώσουν την μαγεία της φύσης των υγροτόπων, στο νησί μας παρόλο που έχουμε την τύχη να έχουμε τέτοιους υγροτόπους, όταν οι υπόλοιπες Κυκλάδες χαρακτηρίζονται από γενικά ξερές εκτάσεις, η Πολιτεία και οι Αρχές δεν δείχνουν κανένα ενδιαφέρον προκειμένου να τους προστατεύσουν, να τους αναδείξουν και να τους αποκαταστήσουν…
Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου
.
Αλυκή Νάξου: Ένας από τους σημαντικότερους και μεγαλύτερους υδροβιότοπος των Κυκλάδων
Μόλις 2,5 χιλιόμετρα νότια της Χώρας βρίσκεται ο μεγαλύτερος υγρότοπος της Νάξου και των Κυκλάδων, γνωστός ως Αλυκή, που είναι χαρακτηρισμένος ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής (Κ.Α.Ζ.) από το 2004 σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 652/Β/04-05-04 με εμβαδόν 1700 στρέμματα όπως αναφέρει ο Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου.
Στα βόρεια βρίσκεται μια αμμώδη παραλία, η Λαγκούνα, η οποία καλύπτεται από αμμοθίνες, αλμυρίκια (Tamarix hampeana), θαλάσσιους κρίνους (Pancratium maritinum) και άλλα είδη χλωρίδας και αποτελεί ενδιαίτημα ειδών ορνιθοπανίδας όπως οι Θαλασσοσφυριχτές (Charadrius alexandrinus) και οι Κορυδαλλοί (Galerida cristata) οι οποίοι τρέφονται και φωλιάζουν στην άμμο. Όλη η ακτογραμμή, ιδιαίτερα κατά την άμπωτη και πλήμμη ελκύει πολλά παρυδάτια και θαλάσσια πτηνά τα οποία τρέφονται με μικρά ψάρια και βενθικά είδη ασπονδύλων.
Επιπλέον στα βόρεια, ένας δρόμος διαχωρίζει την ακτογραμμή από την λιμνοθάλασσα, του οποίου η λανθασμένη κατασκευή αποτελεί εμπόδιο στην κάποτε ανοιχτή σύνδεση του υγροτόπου με τη θάλασσα έχοντας καταστρέψει την εκβολή. Παραμένει μόνο ένα άνοιγμα που συνδέει τη θάλασσα με την μεγάλη λιμνοθάλασσα, το οποίο λόγω του μικρού πλάτους κλείνει από την συσσώρευση άμμου και διακόπτει την συνεχή εισροή θαλασσινού νερού και την είσοδο και έξοδο ψαριών. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, πριν την κατασκευή του δρόμου ο υγρότοπος της Αλυκής παρέμενε πάντα καλυμμένος με νερό.
.
Στα δυτικά της λιμνοθάλασσας βρίσκεται ένα μικρό κεδρόδασος (Juniperus macrocarpa). Ο κέδρος ή θαλασσόκεδρος είναι ένα δέντρο που παρουσιάζει ανεκτικότητα σε συνθήκες ξηρασίας και σε εδάφη υψηλής αλατότητας, είναι ενδημικό στην Μεσόγειο και οι παράκτιοι σχηματισμοί του είδους αυτού αποτελούν οικότοπο προτεραιότητας του ΦΕΚ 3723/Β/12-08-2021 (κώδικας 2250). Ο κέδρος μπορεί να φτάσει τα 10 μέτρα σε ύψος και πριν δεκαετίες κάλυπτε όλη την νοτιοδυτική ακτή της Νάξου, όμως εξαιτίας της παράκτιας δόμησης και της τουριστικής ανάπτυξης (ιδιωτικές κατοικίες και ξενοδοχεία), το μεγαλύτερο μέρος αυτού του κεδρόδασους και των αμμοθινών έχουν καταστραφεί.
.
Ο υδροβιότοπος “Αλυκή”
Ο υδροβιότοπος “Αλυκή”
Ο κύκλος ζωής της Αλυκής
Πρώτες βροχοπτώσεις
Ο χειμώνας
Ο ερχομός της άνοιξης
Η περίοδος ξηρασίας
Ο ανθρώπινος παράγοντας και οι απειλές στο Καταφύγιο Άγριας Ζωής της ΑλυκήςΝομοθεσία
Λαθροθηρία
Καταπάτηση της παράκτιας ζώνης
Η νότια Αλυκή ως χωματερή
Άγνοια και αδιαφορία
Στα νότια της λιμνοθάλασσας υπάρχουν μικρότεροι υγρότοποι, οι οποίοι δεν έχουν πλέον σύνδεση με τη θάλασσα. Πριν δεκαετίες, όλη η περιοχή ήταν μια ενιαία λιμνοθάλασσα, όμως, πρώτα κατασκευάστηκε ένα φράγμα άμμου στα νότια, χωρίζοντάς την σε 2 τμήματα και, ξεκινώντας από το 1984 μέχρι το 1992, κατασκευάστηκε το αεροδρόμιο στα ανατολικά πάνω σε ελώδης τμήμα της Αλυκής, διαχωρίζοντας τον υγρότοπο σε μικρότερα επιμέρους λιμνία.
Το μπάζωμα και η επιχωμάτωση τμημάτων της λιμνοθάλασσας ξεκίνησε πριν δεκαετίες με την λογική να μην διεισδύσει θαλασσινό νερό στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα καταστρέφοντας τις παράκτιες καλλιέργειες. Ωστόσο, η υφαλμύρινση εμφανίστηκε όταν άρχισε η ανεξέλεγκτη άντληση των υπογείων υδάτων και σταδιακά επιδεινώθηκε.
Η παρουσία του δρόμου και του αεροδρομίου, που μετατρέπονται σε έντονες πηγές ηχορύπανσης κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, έχουν μετατρέψει αυτή την όαση σε ένα απαιτητικό και αφιλόξενο τόπο για την άγρια πανίδα.
Στα νότια και ανατολικά εντοπίζονται καλλιεργήσιμες εκτάσεις (κάποιες χρησιμοποιούνται ενώ άλλες φαίνονται να είναι εγκαταλελειμμένες) και παρατηρείται άντληση υπογείου νερού σε διάφορα σημεία εντός του Κ.Α.Ζ.
.
“Tο νησί της Νάξου έχει πολλούς μικρούς και μεγάλους υγροτόπους, όλοι τους πολύτιμοι για την άγρια ζωή και τον άνθρωπο” με σημαντικότερο αυτόν της Αλυκής. “Δυστυχώς, όμως, εδώ και χρόνια δέχεται καταστροφικές ανθρώπινες παρεμβάσεις με αποτέλεσμα την συρρίκνωση και την υποβάθμισή του. Ο Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζώης Νάξου συνεχίζει τον αγώνα που δίνει για την προστασία αυτού του μοναδικού και αναγνωρισμένου ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής υγρότοπου από τις παράνομες δραστηριότητες και τις βλέψεις για εκμετάλλευση από επιχειρηματικά σχέδια υπό το προσωπείο της “πράσινης ανάπτυξης”.
Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου/Naxos Wildlife Protection
.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου που δραστηριοποιείται σχεδόν 20 χρόνια στο νησί προσφέρει σημαντικό έργο στην διάσωση και την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας του νησιού, ενώ αναβαθμίζει διαρκώς τις εγκαταστάσεις του προκειμένου να παρέχει άριστη περίθαλψη σε θαλάσσιες χελώνες και άγρια πτηνά σε αγαστή συνεργασία με τις αρχές της Νάξου και της Πάρου και με την βοήθεια των κατοίκων των νησιών αλλά και των οργανώσεων προστασίας και περίθαλψης άγριας ζωής.
Η Αλυκή έχει μυστικά;
Η Αλυκή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “πολύπαθη” χωρίς ωστόσο να χάνει το παραμικρό από τη σπουδαιότητά της και την σπάνια ομορφιά της. Ο επιθετικός προσδιορισμός όμως περιγράφει με ακρίβεια όλα όσα έχουν συμβεί τα προηγούμενα, αλλά και τα τελευταία χρόνια στον υγρότοπο και στο προστατευόμενο Καταφύγιο Άγριας Ζωής.
Είναι αδιανόητο ο χώρος της Αλυκής να μην φέρει ούτε μια ενημερωτική πινακίδα που να εξηγεί πως αποτελεί προστατευόμενη περιοχή και ΚΑΖ ενημερώνοντας τους επισκέπτες. Εξίσου αδιανόητο είναι να προσγειώνονται ιδιωτικά ελικόπτερα το καλοκαίρι εντός της παραβιάζοντας κάθε νομοθεσία και κανόνα ασφαλείας περί πτήσεων ή να δίνεται άδεια, ώστε να κατεβαίνουν αυτοκινούμενα οχήματα εντός του αιγιαλού και να παραμένουν εκεί και μαζί τους όποιος άλλος επιθυμεί, απ’ τη στιγμή που ανοίγεται δίοδος καθιστώντας την ευαίσθητη οικολογικά περιοχή χώρο πάρκινγκ ή δρόμο για γουρούνες και 4Χ4.
Εξαιρετικά προβληματικό επίσης υπήρξε το γεγονός, πως διαχρονικά ο δήμος δεν έκανε καμία ουσιαστική κίνηση για την ανάδειξή της ως υδροβιότοπο. Χρονιά ορόσημο το 2022, τον Αύγουστο, οπου το θέμα της Αλυκής απασχόλησε ακόμα και πανελλαδικής εμβέλειας Μέσα, καθώς το άνοιγμα διόδου και η ύπαρξη αυτοκινούμενων μέσα στο ΚΑΖ δημιούργησε μεγάλης έκτασης αντιδράσεις. Το “νομικό κενό” που εφηύρε ο δημοτική αρχή, για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, ενώ τέτοιο δεν υφίσταται, το γεγονός πως προβεβλημένα στελέχη της έκαναν λόγο για “πρώην υδροβιότοπο” μόνο ως -επιεικώς- ατυχείς και απαράδεκτες δηλώσεις μπορούν να χαρακτηριστούν, αφού ο αρμόδιος φορέας ΟΦΥΠΕΚΑ, -έπειτα από καταγγελία του Cyclades Open- ζητούσε να αποκατασταθεί η νομιμότητα, καθώς κατά την αυτοψία του διαπίστωσε υποβάθμιση του περιβάλλοντος εντός προστατευόμενης περιοχής.
Το Cyclades Open παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις γύρω από την Αλυκή Νάξου έχει καταγράψει λεπτομερώς κάθε απόπειρα υποβάθμισης της περιοχής με τα ρεπορτάζ του, όπως έχει καταγράψει και τις αντιδράσεις των πολιτών της Νάξου για θέματα που την αφορούν.
Πρόσφατα στην περιοχή της Αλυκής Νάξου πραγματοποιείται υπογειοποίηση καλωδίων ηλεκτρικού ρεύματος από τον ΔΕΔΔΗΕ σε συνεργασία με το Laguna Coast Foundation, όπως λέγεται. Ακόμα πιο πρόσφατα παρουσιάστηκε στο Νταβός, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, στο Greek House ένα ολιγόλεπτο ντοκιμαντέρ του Ιδρύματος με τίτλο “Laguna Coast Foundation “A different world” όπου αναγγέλλεται γενικόλογα η τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή της Αλυκής στα πρότυπα της βιωσιμότητας και του μηδενικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, αλλά και της ευφυούς γεωργίας.
Όμως κανείς αρμόδιος φορέας, μέχρι στιγμής, δεν είναι σε θέση να πει πως ακριβώς η Αλυκή Νάξου και υπό ποιο καθεστώς θα αποτελέσει μέρος τουριστικής αξιοποίησης, όπως υπονοείται από πλήθος δημοσιευμάτων στα ΜΜΕ. Θέσαμε το ερώτημα στη δημοτική αρχή, ωστόσο απάντηση ουσιαστική και τεκμηριωμένη δεν έχουμε λάβει ακόμα, παρά μονάχα πως θα ζητηθούν σύντομα εξηγήσεις.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ωστόσο, ο CEO του LCF Αντώνης Πιτταράς στο “Secret” της εφημερίδας “Παραπολιτικά” αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής για το όραμά του:
«Πλάνο µας είναι να µετατρέψουµε αυτή την περιοχή σε µια βιώσιµη όαση. Πρόκειται για µια αµιγώς τουριστική τοποθεσία της Νάξου, µε τις περισσότερες ξενοδοχειακές µονάδες. Αποσκοπούµε, σε συνδυασμό µε έξυπνες τεχνολογίες και τη συµβολή της Amazon, να µειώσουµε το περιβαλλοντικό αποτύπωµα αυτών των µονάδων και να δηµιουργήσουµε µια περιοχή-πρότυπο, µε επίκεντρο τον υδροβιότοπο της Λαγκούνας. Είναι πολύ µεγάλη µας τιµή και χαρά που η πρώτη ουσιαστική δράση του οργανισµού µας έγινε σε συνεργασία µε τον ∆Ε∆∆ΗΕ και αφορά την υπογειοποίηση των πυλώνων µεσαίας τάσης στην περιοχή γύρω από τον υδροβιότοπο της Λαγκούνας. Το έργο της υπογειοποίησης ολοκληρώνεται τις επόµενες εβδοµάδες. Μέρος του σχεδίου ήταν η συνεργασία µε την Amazon, που είναι ο βασικός εταίρος για το κοµµάτι της “Ευφυούς Γεωργίας”, ώστε οι καλλιέργειες γύρω από τη Λαγκούνα να περιορίσουν το αποτύπωµα άνθρακα µέσα την επόμενη τριετία», εξηγεί και αναφέρεται στο σχέδιο που θα ταράξει τα νερά της ισχυρότερης βιοµηχανίας της Ελλάδας, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Το ερώτημα προς τις αρμόδιες αρχές παραμένει επιτακτικό και δεν θα πρέπει να σχετίζεται με την ανέγερση του ξενοδοχείου του κ. Πιτταρά που γίνεται εκτός προστατευόμενης περιοχής, σε ιδιοκτησία της εταιρείας του. Αυτό είναι γνωστό. Αυτό που παραμένει άγνωστο είναι με ποιόν τρόπο και καθεστώς η Αλυκή Νάξου περιλαμβάνεται στον σχεδιασμό “που θα ταράξει τα νερά της ισχυρότερης βιομηχανίας της χώρας”, δηλαδή της τουριστικής, μέσα από ένα Ίδρυμα με έδρα τη Νάξο-λογικά κοινωφελούς χαρακτήρα.
Περισσότερα όμως τις επόμενες μέρες.
Διαβάστε:
Φωτογραφίες: Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου