Νάξος: Τελικά, τί συμβαίνει στην Λαγκούνα;

Την ιστορία με την Αλυκή Νάξου λίγο-πολύ την γνωρίζουμε οι περισσότεροι πλέον στο νησί μας.

Ήταν Ιούλιος όταν μετά από διαμαρτυρίες των σέρφερς στον δήμο, με την συνδρομή κάποιων ντόπιων επιχειρηματιών και παρουσία Εισαγγελέα αργότερα, Αύγουστο μήνα, η απαίτηση των σέρφερς να μπορούν ελεύθερα (!!!) να κατέβουν εντός του αιγιαλού με τα οχήματά τους βρήκε ευήκοα ώτα, η παλιά δίοδος άνοιξε με JCB και τα αυτοκινούμενα οχήματα στρατοπέδευσαν εντός του Καταφυγίου Άγριας Ζωής στην Αλυκή.

Ο δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κ. Λιανός “ανακάλυψε” ένα «νομικό κενό» στην Λαγκούνα, τη στιγμή που ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας ΟΦΥΠΕΚΑ με επιστολή του ζητούσε να αποκατασταθεί η νομιμότητα στην Αλυκή, αυτή δηλαδή που διέπει το ΚΑΖ, αλλά και την Αλυκή επιπροσθέτως ως υγροβιότοπο, αλλά ουδείς ενδιαφέρθηκε να το πράξει.

Πλήρης αδιαφορία.

Στη συνέχεια ξεφύτρωσαν, ως εκ θαύματος, παραπλανητικές ενημερωτικές πινακίδες-παράνομα- όπου κανείς δεν ήξερε ούτε πως μπήκαν, ούτε πως βγαίνουν, μέχρι και εξώδικο απέστειλε η δημοτική αρχή στην εφημερίδα «Κυκλαδική» για το σχετικό ρεπορτάζ του Λάμπρου Δεμερτζή, ενώ το θέμα έφτασε να απασχολήσει και τα πανελλαδικής εμβέλειας ΜΜΕ, όσο κι αν κάποιοι προσπάθησαν και προσπαθούν ακόμα να υποβαθμίσουν το θέμα.

Το Cyclades Open παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις γύρω από την νέα περιβαλλοντική υποβάθμιση του υδροβιότοπου βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στην καρδιά των γεγονότων, επικοινώνησε με το υπουργείο Περιβάλλοντος, αλλά και κάθε αρμόδιο φορέα, ενώ μαζί με σύσσωμα-σχεδόν-τα τοπικά ΜΜΕ στάθηκε αλληλέγγυο στην εφημερίδα «Κυκλαδική» που πολύ απλά έκανε τη δουλειά της.

Θα ήταν παράβλεψη, ωστόσο, να μην αναφέρουμε την χρήση της Αλυκής ως …ελικοδρόμιο, αφού συχνά πυκνά στον χώρο και κατά παράβαση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, ο χώρος χρησιμοποιείται για την προσγείωση ιδιωτικών ελικοπτέρων. Παρ’ όλες τις σχετικές καταγγελίες και τα δημοσιεύματα για το θέμα, δεν έχει υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα κι έτσι κατά διαστήματα στον αιγιαλό μπορεί ο καθένας να δει κάποιο ελικόπτερο παρκαρισμένο, ωσάν να μην συμβαίνει τίποτα.

Το καλοκαίρι πέρασε, η Αλυκή ξεκίνησε να μαζεύει νερό με τις πρώτες βροχές και οι πρώτοι φτερωτοί επισκέπτες να κάνουν την επίσκεψή τους πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους σε πιο μακρινά μέρη.

Όλα έδειχναν πως το θέμα θα το βρίσκαμε μπροστά μας το καλοκαίρι, αν δεν είχε προηγηθεί μια ανακοίνωση και ένα συνοδευτικό βίντεο από ένα νεοσύστατο, μη κερδοσκοπικό ερευνητικό Ινστιτούτο, το Laguna Coast Foundation και αργότερα η ανακοίνωση ενός master plan με «επενδύσεις 30 εκατ. ευρώ σε οικοτουρισμό- Βιώσιμη αποκατάσταση της λίμνης, συνεργασία με κορυφαία Πανεπιστήμια του κόσμου και το πρώτο πολιτιστικό hub στο Αιγαίο» όπως ανέφερε η ανακοίνωση.

Δεδομένης της κατάστασης που δημιουργήθηκε ήδη απ’ το καλοκαίρι του 2022, της αδιαφορίας που επέδειξε ο δήμος για την προστατευόμενη περιοχή και την αποκατάσταση της νομιμότητας, την επίκληση του “νομικού κενού”, την άρνηση των γεγονότων από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές παρ’ όλες τις αποδείξεις συμμετοχής τους και της απόλυτης σιωπής που ακολούθησε της ανακοίνωσης, ήταν φυσικό πολλοί Ναξιώτες να θορυβηθούν και να ανησυχήσουν σφόδρα για την τύχη της περιοχής.

Το ιδιαίτερα ενοχλητικό ήταν η σιωπή γύρω απ’ το ζήτημα αυτό ή και η άγνοια του θέματος σε κάθε σχετική ερώτηση για το ζήτημα. Επιχείρησα αρκετές φορές να επικοινωνήσω με τον δήμαρχο, όμως δεν κατέστη δυνατόν να μιλήσουμε αφού θα έπρεπε να βρω κάποια στιγμή που δεν θα είχε ταξίδι ή κάποια συνάντηση ώστε να είναι διαθέσιμος. Επίσης περίμενα να τεθεί το θέμα στο δημοτικό συμβούλιο και να δοθούν κάποιες εξηγήσεις.

Και εντάξει, ούτε για το smart island καταφέραμε να μάθουμε λεπτομέρειες για το πως θ’ αλλάξει δραστικά τη ζωή μας, με εφαρμογές που μπορεί να προσδιορίζονται ως «καινοτομία» , αλλά οι περισσότεροι που έχουν ταξιδέψει γνωρίζουν πως προϋπήρχαν σε διάφορα μέρη του κόσμου και δεν αποτελούν έκπληξη, ούτε και δικαιολογούν τον ευφημισμό «το πρώτο smart island στον κόσμο», αλλά ας δεχτούμε πως είναι δύσκολο να το κατανοήσουν οι αρμόδιοι για να μας το εξηγήσουν.

Για την Αλυκή όμως;

Και αναφέρομαι σχετικά, γιατί όταν γνωρίζεις, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν, πως ήδη κάποια πράγματα απ’ το master plan ξεκινούν στο τέλος του Απρίλη-χωρίς να γνωρίζεις ποια, πόσα και πως ακριβώς- ενώ προσκαλούνται δημοσιογράφοι για να το καλύψουν απ’ όλη την Ελλάδα, η απορία για το πέπλο σιωπής που επικρατεί γίνεται ενοχλητική γιατί το όλο πράγμα μαρτυρά κάτι τετελεσμένο.

Δυστυχώς στη χώρα μας γνωρίζουμε πια από εμπειρία, πως η σιωπή δεν είναι χρυσός, εκτός κι αν αργότερα μετατραπεί σε τέτοιον, αντιθέτως είναι περισσότερο ένδειξη δυσάρεστων εκπλήξεων στο πολύ κοντινό μέλλον.

Αυτό που επίσης γνωρίζουμε είναι πως ευρωπαϊκά κονδύλια και προγράμματα υπάρχουν προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ένας δραστήριος δήμος που ενδιαφέρεται για το περιβάλλον, την βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία, ώστε να μπορέσει να περιφρουρήσει τις προστατευόμενες περιοχές σύμφωνα με το νομικό καθεστώς που τις διέπει συνεργαζόμενος με ελληνικά και διεθνή πανεπιστήμια και με μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις όπου χρειάζεται, αλλά και να προωθήσει την λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη σε ολόκληρο το νησί με όφελος για την τοπική οικονομία, τον τουρισμό και την ποιότητα ζωής των δημοτών.

Με τίνος την άδεια;

Η σύντομη έρευνα που έκανε το Cyclades Open έδειξε πως κανείς αρμόδιος φορέας δεν είχε ιδέα για το θέμα, ούτε είχε δεχτεί κάποιες μελέτες προς έγκριση, ώστε τουλάχιστον να δικαιολογείται η άμεση έναρξη ενός master plan από ιδιωτικό φορέα εντός προστατευόμενης περιοχής. Ούτε και γνώριζε κανείς λεπτομέρειες ή κάτι σχετικό πλην μιας αιγίδας από την Περιφέρεια για κάποιο event.

Η νομοθεσία για την περιοχή είναι ξεκάθαρη και ενισχύεται περαιτέρω από την απόφαση του ΣτΕ με αρθ. 151/2022, αρ. 3 για του υγρότοπους, που αναφέρει «οι υγρότοποι, θεσμοθετημένοι ή μη, τυγχάνουν προστασίας ως στοιχείο του περιβάλλοντος, κατά το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος, τις διατάξεις της από 2.2.1971 διεθνούς συμφωνίας του Ραμσάρ “Επί των διεθνούς ενδιαφέροντος υγροτόπων ιδία ως υγροβιοτόπων».

Παράλληλα θετική εντύπωση προκαλεί και η εγκύκλιος του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Παναγιώτη Σ. Παναγιωτόπουλου προς τους Εισαγγελείς Πρωτοδικών που αναφέρει πως “Natura est Deus!” – «Το περιβάλλον και τα μάτια μας, είναι υπόθεση όλων μας».

Συζητήσεις, παρουσίαση ή όποια διαβούλευση ή ενημέρωση των πολιτών επίσης δεν υπήρξε, ούτε κάποια επαφή με τον Σύλλογο Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου σχετικά, επομένως η ανησυχία εντείνονταν και τα ερωτήματα πλήθαιναν, καθώς κάτι τετελεσμένο φαινόταν στον ορίζοντα χωρίς όμως κανείς αρμόδιος να γνωρίζει τί ή τι ακριβώς γίνεται και πως.

Πριν λίγες μέρες σε μια τυχαία συνάντηση με τον κ. Αντώνη Πιτταρά, Μηχανικό Περιβάλλοντος και συνιδρυτή του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού Ινστιτούτου “Laguna Coast Foundation” όπως ήταν φυσικό ζήτησα εξηγήσεις, έθεσα ερωτήματα και παρατηρήσεις και πρότεινα να γίνει μια συνέντευξη για το θέμα στον Aegean Voice 107,5 ώστε να μπορούν και οι πολίτες να βγάλουν τα συμπεράσματά τους, αφού απ’ όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής δεν αρκούν.

Δυστυχώς, δεν κατέστη δυνατόν αυτό να γίνει εντός της τρέχουσας εβδομάδας, όπως συμφωνήσαμε, λόγω εκτάκτων υποχρεώσεών του εκτός Ελλάδας, αλλά για αρχή ζητήσαμε και λάβαμε ένα ενημερωτικό σημείωμα για το θέμα το οποίο και δημοσιεύουμε εδώ. Εύχομαι σύντομα να πραγματοποιηθεί και η συνέντευξη με τον κ. Πιτταρά ζωντανά στον αέρα του Aegean Voice 107,5 προκειμένου να θέσουμε τα ερωτήματα μας.

Εν κατακλείδι

Η Αλυκή, οι παραλίες μας, το περιβάλλον και ο τόπος μας είναι θέμα ζωτικής σημασίας για όλους μας. Πάντα ήταν, αλλά πλέον η ανάγκη για την προστασία του από την αλόγιστη, εξαντλητική χρήση και την υπερεκμετάλλευσή του ή την καταστροφή του είναι επιτακτική. Το περιβάλλον του νησιού μας αποτελεί περιουσία όλων μας, είναι καθήκον μας να το προστατεύσουμε ουσιαστικά και ενεργά. Για εκείνους που δεν είναι κοντόφθαλμοί είναι απολύτως χειροπιαστό πως η υποβάθμιση του περιβάλλοντος υποβαθμίζει το ίδιο το τουριστικό προϊόν, άρα βλάπτει και την τοπική οικονομία μακροπρόθεσμα, αρκεί να δει κάποιος τις έρευνες για το πως και που ταξιδεύουν οι δυνητικοί επισκέπτες μας και γιατί.

Επομένως δικαιούμαστε ΟΛΟΙ να απαιτούμε-όταν δεν μας δίνονται εξαρχής και αρμοδίως- εξηγήσεις, διευκρινίσεις και ουσιαστικές τοποθετήσεις, για κάτι που μας αφορά άμεσα και είναι καθήκον μας να το προστατεύουμε και να το παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.

Το σύνταγμα, οι νόμοι, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματά μας ως πολίτες δεν εκχωρούνται, ούτε και πρέπει να ξενίζει η απαίτηση να παρέχονται εξηγήσεις και να υπάρχει διαφάνεια στις διαδικασίες. Όλα αυτά άλλωστε, μαζί με τον διάλογο, αποτελούν βασικά συστατικά του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και η δημοκρατία δεν ήταν ούτε και μπορεί να γίνει fast track διαδικασία.

Σημείωση: Στο τέλος του άρθρου θα βρείτε παράρτημα με τα άρθρα και τη χρονική σειρά των γεγονότων στην Αλυκή, όπως αυτά συνέβησαν το καλοκαίρι που μας πέρασε.

Ακολουθεί το κείμενο του Αντώνη Πιτταρά για το Laguna Coast Foundation, όπως το λάβαμε στις 14 Φεβρουαρίου 2023, τον οποίο ευχαριστούμε.

Τι πραγματικά είναι το Laguna Coast Foundation

Ονομάζομαι Αντώνης Πιτταράς, είμαι μηχανικός περιβάλλοντος και υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Όλη μου η ακαδημαϊκή ζωή περιστρέφεται γύρω από την προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογιστική διαχείριση των φυσικών πόρων.

Με μια ομάδα επιστημόνων ιδρύσαμε το μη κερδοσκοπικό ερευνητικό Ινστιτούτο, Laguna Coast Foundation με στόχο να παρέχουμε -χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση- εφαρμόσιμες λύσεις στους ιδιοκτήτες εκτάσεων γης γύρω από την περιοχή Laguna, την περιφέρεια και την τοπική αυτοδιοίκηση. Πρόκειται για μια περιοχή που η καρδιά της είναι ένας σπουδαίος υδροβιότοπος με σπάνια πτηνά και ιδιαίτερη βλάστηση. Σκοπός μας, λοιπόν, είναι η αναβάθμιση αυτής της πολύ ιδιαίτερης περιοχής αναδεικνύοντας το οικοσύστημά της και μετατρέποντάς το σε οικοσύστημα-πρότυπο παγκοσμίως.

Στην ευρύτερη περιοχή της Λαγκούνα ιδιοκτησίες κατέχουν το κράτος, ιδιώτες αλλά και επιχειρήσεις.

Ως Περιβαλλοντικός Οργανισμός στοχεύουμε στον πράσινο μετασχηματισμό οικιών, επιχειρήσεων και καλλιεργειών στην περιοχή αυτήν, ώστε να προστατευτεί η χλωρίδα και η πανίδα και όλος αυτός ο σημαντικός οικολογικός πλούτος να περάσει και στις επόμενες γενιές. Το σύνθημά μας είναι ακτιβισμός μέσα από την επιστήμη.

Ως Κοινωφελής Οργανισμός δεν επιβάλλουμε εφαρμογή των προτάσεων μας, αλλά τις συστήνουμε και συνδράμουμε -όπου ζητηθεί- ώστε να προσφέρουμε σύγχρονες και καινοτόμες λύσεις διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος σε ό,τι υπάρχει ήδη στην έκταση των περίπου 1000 αυτών στρεμμάτων.

Στην επιστημονική επιτροπή μας συμμετέχουν Ερευνητές από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια, όπως γεωλόγοι, περιβαλλοντολόγοι, καθηγητές υδάτινων πόρων, Υδρολογίας, Γεωπονίας κ.α.

Πρώτο κατόρθωμά μας στο φιλόδοξο έργο μας ήταν η υπογειοποίηση πυλώνων μεσαίας τάσης του ΔΕΔΔΗΕ με χρηματοδότηση από την ίδια την εταιρεία. Επόμενη πρότασή μας είναι η δημιουργία ξύλινων οικοτουριστικών πεζοδρόμων που θα ξεκινούν από την χώρα και θα καταλήγουν γύρω από την λίμνη.

Στο πλαίσιο της ακριβικής διαχείρισης ναξιώτικων αγροτικών προϊόντων και της χρήσης νέων τεχνολογιών, προτείναμε συνεργασία με την ΕΑΣ Νάξου, με στόχο τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των κύριων γεωργικών προϊόντων της Νάξου μέσω εφαρμογών γεωργίας ακριβείας.

Τον ερχόμενο Μάιο ο Οργανισμός θα οργανώσει σε συνεργασία με σχολεία και εθελοντές, δράσεις σε όλη την περιοχή γύρω από την Laguna, όπως καθαρισμό της λίμνης και της ακτής. Στόχος είναι να δημιουργήσουμε και να αναδείξουμε μια νέα κουλτούρα γύρω από την προστασία του περιβάλλοντος.

Σε μια περιοχή που εκ των πραγμάτων έχει πληγεί τις τελευταίες δεκαετίες από αλόγιστες χρήσεις, όπως αυτή του parking μέσα στην αλυκή,ερχόμαστε να προτείνουμε αντισταθμιστικά οφέλη και να αναδείξουμε τη Laguna ως πηγή ζωής, για τον άνθρωπο και την φύση. Να διατηρηθεί ένα ζωντανό οικοσύστημα ικανό να φιλοξενεί τόσο εμάς όσο και τα παιδιά μας, το οποίο θα μας παρακινεί να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες όπως παρακολούθηση πτηνών, περιπάτους, εξερεύνηση της φύσης. Ένα μέρος προσβάσιμο σε όλους. Και για όλους.