Ήταν 1984 όταν από τη δισκογραφική εταιρία «ΛΥΡΑ» κυκλοφόρησε ο δίσκος «Το κουτί της Πανδώρας».
Το καταπράσινο εξώφυλλο φιλοξενούσε μια γυναικεία φιγούρα ντυμένη στα κόκκινα που ξεπρόβαλε από την αριστερή γωνία του εξωφύλλου. Με την άκρη του ποδιού της η γυναικεία φιγούρα άνοιγε ένα κουτί που βρισκόταν στο πάτωμα.
«Το κουτί της Πανδώρας» περιελάβανε 13 τραγούδια σε μουσική της Νένας Βενετσάνου και στίχους της ίδιας, της Γαλατείας Καζαντζάκη, Μαρίας Πολυδούρη, Μυρτιώτισσας, Αιμιλίας Δάφνη, Μπέττυς Κομνηνού, Στέλλας Χρυσουλάκη.
Ένας ιδιαίτερος δίσκος όπου η γυναίκα πρωταγωνιστούσε σε κάθε τραγούδι. Κάθε τραγούδι και μια μοναδική ιστορία πλασμένη από γυναίκες για την Γυναίκα.
Ωστόσο, ανάμεσα στα υπέροχα τραγούδια του δίσκου και την λυρική φωνή της Νένας Βενετσάνου, ξεχωρίζει ένα αλληγορικό τραγούδι που φέρει τον τίτλο «Λιλήθ».
Λιλήθ/Νένα Βενετσάνου/Το κουτί της Πανδώρας/1984
Η σκέψη μου για σένανε
μες τη σκιά ας μένει.
Όμορφο όνομα, Λιλήθ,
γραφή μισοσβησμένη.
Μάτια βαθιά σαν έβενος,
γαλάζιο το κορμί σου.
Ποιά χέρια σε καρφώσανε
στη μέση της αβύσσου!
Ζούμε άχαρες, μικρές ζωές
Ποιά τα μάγια θα μας λύσει;
Μες τα σπίτια ζούμε σιωπηλές.
Ποιά το φόβο θα νικήσει;
Παίζεις με φίλτρα μαγικά,
μάγισσα της αβύσσου.
Μένεις μακριά απ’ τη ζεστή
φωτιά του Παραδείσου.
Στα σκοτεινά σε ρίξανε,
μα εσύ γυμνή χορεύεις.
Γέννα, ανήκουστη τολμάς
και διχασμούς φυτεύεις.
Ζούμε άχαρες, μικρές ζωές
Ποιά τα μάγια θα μας λύσει;
Μες τα σπίτια ζούμε σιωπηλές.
Ποιά το φόβο θα νικήσει;
Λουλούδι, νυχτολούλουδο,
μελαχρινό μου αηδόνι.
Φτεροκοπάς τον πόνο σου
στο σκοτεινό αλώνι.
Και νιώθω τα σκιρτήματα,
το φτερωτό σημάδι.
Δεν ονομάζω τίποτα.
Λιλήθ, πυκνό σκοτάδι.
Ζούμε άχαρες, μικρές ζωές
Ποιά τα μάγια θα μας λύσει;
Μες τα σπίτια ζούμε σιωπηλές.
Ποιά το φόβο θα νικήσει;
Η Λιλήθ σύμφωνα με τα παμπάλαια κείμενα πολλών θρησκειών γεννήθηκε απ’ το χώμα και τη φωτιά. Μυθολογικά ήταν η πρωτόπλαστη γυναίκα, που ο Θεός έφτιαξε κατ’ εικόνα και καθ΄ ομοίωσίν του, όπως έφτιαξε και τον Αδάμ. Γι’ αυτό και ήταν ίσοι μεταξύ τους.
Ο Αδάμ όμως ήθελε να καθυποτάξει την Λιλήθ, πράγμα που εκείνη δεν δέχονταν κι όταν η μάχη μεταξύ τους κορυφώθηκε, εκείνη πρόφερε το «άρρητο όνομα του Θεού» και πετώντας εγκατέλειψε τον Αδάμ και τον Κήπο της Εδέμ.
Ο μύθος θέλει την πρωτόπλαστη γυναίκα να γίνεται δαίμονας, να γεννά στρατιές δαιμόνων και να αρνείται την επιστροφή της στον Παράδεισο, παρά τη μοναξιά του Αδάμ και τη θλίψη του που την έχασε. Ο Θεός για να τον βοηθήσει στέλνει τρεις αγγέλους να ψάξουν να τη βρουν και να τη φέρουν πίσω.
Η Λιλήθ όμως αρνήθηκε στους αγγελιοφόρους του Θεού να επιστρέψει και τότε εκείνοι πραγματοποίησαν την απειλή τους: Κατέσφαξαν τα παιδιά της. Παρ’ όλα αυτά, ήταν η Λιλήθ που ονομάστηκε «Παιδοκτόνος», όχι οι Άγγελοι που διέπραξαν τη δολοφονία, με εντολή του Θεού.
Τη θέση της Λιλήθ στον Παράδεισο πήρε η Εύα, που πλασμένη απ’ το πλευρό του Αδάμ ήταν πιο υποτακτική, οπότε όλοι ήταν ευχαριστημένοι, αν και την Εύα δεν τη ρώτησε κανείς. Κι αυτή όμως με τη σειρά της, αργότερα, κατηγορήθηκε για ένα μήλο κι ένα φίδι (η Λιλήθ εμφανίζεται και πάλι με μορφή ερπετού) γιατί καθώς φαίνεται το… cherchez la femme ήταν ανέκαθεν η απόλυτη δικαιολογία για την εξήγηση κάθε κακού.
Λιλήθ η Μάγισσα, η Αρχόντισσα των Δαιμόνων, η σκοτεινή θηλυκή πλευρά, η Παιδοκτόνος, η φθονερή, η Λίλου, η Λιλλάκε, η Λάμια, ο Θηλυκός Δαίμονας και πόσα ακόμα επίθετα χρησιμοποιήθηκαν για να μην προφέρει κανείς τη λέξη «Ελευθερία!». Αυτό ήταν που πραγματικά επιθυμούσε η Λιλήθ…να είναι ελεύθερη, να έχει επιλογές, όπως είχε και ο φίλος μας ο Αδάμ άλλωστε.
Βιβλία ολόκληρα έχουν γραφτεί για την Λιλήθ και την ερμηνεία του μύθου που αντιπροσωπεύει και τους συμβολισμούς, όμως δεν θα αναλύσουμε περισσότερο τον μύθο, καθώς εδώ η περιληπτική αναφορά γίνεται μονάχα για την ιστορία του υπέροχου, γεμάτου ευαισθησία και δύναμη, τραγουδιού της Νένας Βενετσάνου.
*Η ανάρτηση είναι αφιερωμένη στην παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας που «εορτάζεται» στις 8 Μαρτίου, κάθε χρόνο.
Αφιερώνεται δε σε κάθε γυναίκα που αγωνίζεται, όπου γης, για το αυτονόητο και στη μνήμη όσων δεν είναι πια μαζί μας, καθώς το νήμα της ζωής τους κόπηκε απότομα από πατριάρχες υβριστές της ζωής και της ελευθερίας.