Το 1939 στο βιβλίο του «Germany: Jekyll & Hyde. Deutschland von innen betrachtet» ο δημοσιογράφος-συγγραφέας Ράιμουντ Πρέτζελ (υπέγραφε τα έργα του ως Σεμπάστιαν Χάφνερ) έγραφε για τον Αδόλφο Χίτλερ. «Ο Χίτλερ είναι ο ιδανικός υποψήφιος αυτόχειρας. Δεν νιώθει υποχρεωμένος απέναντι σε κανέναν εκτός από τον εαυτό του. Επομένως με την εξολόθρευση του εαυτού του ξεφορτώνεται κάθε ευθύνη και κάθε στενοχώρια. Είναι στην προνομιούχο θέση του άντρα, ο οποίος δεν αγαπά τίποτε εκτός από τον εαυτό του. Οι μοίρες των κρατών και των ανθρώπων, με τις οποίες παίζει, δεν τον ενδιαφέρουν καθόλου». Έξι χρόνια μετά στις 30 Απριλίου 1945 ο ηγέτης της ναζιστικής Γερμανίας θα τον δικαίωνε απόλυτα.
Με τις συμμαχικές δυνάμεις να προελαύνουν ο Χίτλερ κλείστηκε το καταφύγιο του, το γνωστό ως Führerbunker, στις 16 Ιανουαρίου 1945 και από εκεί διοικούσε όσο στρατό του είχε απομείνει. Όλες οι αναφορές συγκλίνουν πως το τελευταίο διάστημα της ζωής του είχε χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και αρνούταν να αποδεχθεί την συντριπτική ήττα. Στα 56α γενέθλια του, στις 20 Απριλίου 1945 βγήκε για τελευταία φορά από το καταφύγιο. Ανέβηκε στην επιφάνεια, επιθεώρησε την κατεστραμμένη από τις βόμβες περιοχή και έδωσε μετάλλια σε μέλη τις χιτλερικής νεολαίας που υπερασπίζονταν το Βερολίνο. Τότε ήταν που βγήκε και η τελευταία του φωτογραφία. Με παλτό και καπέλο απαθανατίζεται να στέκεται δίπλα στον αξιωματικό Τζούλιους Σάουμπ ο οποίος είναι φανερό ότι κάτι του εξηγεί.
Δύο μέρες μετά, στις 22 Απριλίου 1945 ενημερώνεται ότι ο Φέλιξ Στάινερ δεν ακολούθησε την εντολή του για την “τελική αντεπίθεση” και ο σοβιετικός στρατός μπήκε ήδη στην πόλη. Κρατά στο δωμάτιο μόνο τέσσερις στρατηγούς και ξεσπά με μανία. Χαρακτηρίζει τους πάντες προδότες και ανίκανους και για πρώτη φορά παραδέχεται ότι τα πάντα χάθηκαν. Το βράδυ εκείνη της ημέρας καλεί τον γιατρό Βέρνερ Χάασε και τον ρωτά για τους πιο σίγουρους τρόπους αυτοκτονίας. Εικάζεται ότι αυτός ήταν που του πρότεινε τον πυροβολισμό στο κεφάλι και το κυάνιο.
Στις 23 Απριλίου ο Χέρμαν Γκέρινγκ του στέλνει τηλεγράφημα και του ζητά να του παραδώσει την ηγεσία της Γερμανίας. Οργισμένος ο Χίτλερ διατάσσει την σύλληψη του πρώην άμεσου συνεργάτη του. Την ίδια ημέρα (23/4) η Έυα Μπράουν στέλνει γράμμα στην αδελφή της με οδηγίες για το τι να κάνει με τα κοσμήματα, τις φωτογραφίες και τα γράμματα της.
Στις 28 Απριλίου ο Χίτλερ ενημερώνεται για την προσπάθεια του Χάινριχ Χίμλερ να διαπραγματευτεί μια συμφωνία παράδοσης με τους συμμάχους. Διατάσσει τη σύλληψη και του Χίμλερ και δίνει εντολή να εκτελεστεί άμεσα ο εκπρόσωπος του, Χέρμαν Φέγκελαϊν, ο οποίος βρίσκεται στο καταφύγιο.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 29ης Απριλίου παντρεύεται μέσα στο καταφύγιο την Εύα Μπράουν και την φιλά για πρώτη φορά μπροστά σε όλους. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ενημερώνεται για την εκτέλεση του Μπενίτο Μουσολίνι από τους Ιταλούς αντάρτες.
H τελευταία μέρα
01:00 ο στρατηγός Βίλιαμ Καϊτέλ ενημερώνει τον Χίτλερ ότι οι ενισχύσεις δεν πρόλαβαν να φτάσουν στο Βερολίνο. Η πόλη έπεσε στα χέρια του σοβιετικού στρατού. Τα πάντα έχουν χαθεί.
04:00 ο ταγματάρχης Ότο Γκίνσε πηγαίνει στην τουαλέτα όπου βρίσκει τον δρ. Χάασε μαζί με τον Φριτς Τορνόβ, υπεύθυνο για τον γερμανικό ποιμενικό του Χίτλερ. Δίνουν στον “Μπλόντι” μια κάψουλά κυανίου. Ο σκύλος πεθαίνει σχεδόν ακαριαία.
10:30 ο Χίτλερ συναντιέται με τον στρατηγό Χέλμουτ Βάιντλινγκ και του λέει πως το τέλος είναι κοντά. Οι Ρώσοι επιτίθενται ήδη στην γερμανική βουλή. Ο Βάιντλινγκ ζητάει εντολές για το τι πρέπει να κάνουν οι στρατιώτες όταν τους τελειώσουν τα πυρομαχικά. Ο Χίτλερ του απαντά ότι ποτέ δεν θα παραδώσει το Βερολίνο.
14:00 ο Χίτλερ και οι γυναίκες που ζουν στο καταφύγιο τρώνε μεσημεριανό. Τους υπόσχεται ότι θα τους δώσει φιαλίδια με κυάνιο για να αυτοκτονήσουν. Απολογείται που δεν μπορεί να τους προσφέρει καλύτερο αποχαιρετιστήριο δώρο.
15:00 ο Χίτλερ συγκεντρώνει τους στενούς του συνεργάτες που βρίσκονται στο καταφύγιο και τους αποχαιρετά. Βγάζει μια χρυσή σβάστικα που φορά στο παλτό του και τη καρφιτσώνει στον γιακά της Μάγδας Γκέμπελς.
15:15 ο Χίτλερ έχει κλειστεί μέσα στο δωμάτιο του με την Εύα Μπράουν. Ξαφνικά ακούγεται ένας πυροβολισμός. Ο Χάιντς Λίνγκε, ο υπασπιστής του Φύρερ, μπαίνει πρώτος στο δωμάτιο. Αισθάνεται αμέσως την χαρακτηριστική μυρωδιά του κυανίου. Ο Χίτλερ και η Μπράουν είναι νεκροί, ο ένας δίπλα στον άλλο. Ο Χίτλερ έχει αυτοκτονήσει με το περίστροφο Walther που είχε πάντα μαζί του και η Μπράουν έχει πάρει το δηλητήριο. Ο Λίνγκε είναι τόσο σοκαρισμένος που το πρώτο που κάνει είναι να τακτοποιήσει ένα βάζο με λουλούδια που έχει ρίξει ο Χίτλερ πέφτοντας.
16:00 ο Λίνγκε μαζί με τους Γκέμπελς, Μπόρμαν και Γκίνσε τοποθετούν τα δύο πτώματα σε κουβέρτες. Τα μεταφέρουν πάνω, έξω από το καταφύγιο, στον κήπο. Τα τοποθετούν σε μια τρύπα που έχει ανοίξει από κάποια βόμβα, τους ρίχνουν βενζίνη και τους βάζουν φωτιά. “Δεν θέλω να γίνω έκθεμα σε κάποιο ρωσικό μουσείο” είχε πει ο Χίτλερ στον Γκίνσε και του είχε δώσει συγκεκριμένες οδηγίες οι οποίες ακολουθήθηκαν κατά γράμμα.
Ίσως μας σκοτώσουν επειδή είμαστε οι τελευταίοι μάρτυρες»
Μέσα στα επόμενα χρόνια αρκετά άτομα που βρίσκονταν στο καταφύγιο μίλησαν για τις τελευταίες στιγμές του Χίτλερ. Ο Ρόχους Μις ήταν μέλος της ομάδας σωματοφυλάκων του Γερμανού καγκελάριου και βρισκόταν μέσα στο Führerbunker μέχρι το τέλος. Μέχρι το 2013, οπότε και πέθανε σε ηλικία 96 ετών, ήταν ο τελευταίος επιζών απ’ όσους βρέθηκαν μέσα στο καταφύγιο. Μιλώντας για τις στιγμές μετά την αυτοκτονία του Χίτλερ έχει πει:
«Ξαφνικά άκουσα κάποιον να φωνάζει στην ακόλουθο του Χίτλερ: Λίνγκε, Λίνγκε, νομίζω ότι συνέβη. Εκείνοι είχαν προφανώς ακούσει κάποιον πυροβολισμό, εγώ όχι. Ο προσωπικός γραμματέας του Χίτλερ, Μάρτιν Μπόρμαν διέταξε να γίνει ησυχία. Όλοι άρχισαν να ψιθυρίζουν. Εγώ μιλούσα σε ένα τηλέφωνο, και επίτηδες μιλούσα δυνατά, ήθελα να ακούω κάτι. Δεν ήθελα να σκέφτομαι ότι ήμασταν μέσα σε ένα καταφύγιο θανάτου. Ο Μπόρμαν διέταξε να ανοίξει η πόρτα. Είδα τον Χίτλερ σωριασμένο με το κεφάλι του στο τραπέζι. Η Εύα Μπράουν κείτονταν στον καναπέ με το κεφάλι της στραμμένο προς εκείνο. Είχε τα γόνατα σφιχτά στο στήθος. Φορούσε ένα βαθύ μπλε φόρεμα με λευκούς φραμπαλάδες. Δε θα το ξεχάσω ποτέ. Παρατηρούσα καθώς σκέπασαν τον Χίτλερ. Τα πόδια του προεξείχαν καθώς με προσπέρασαν μεταφέροντάς τον. Κάποιος μου φώναξε: Τρέχα πάνω! Καίνε το αφεντικό! Αποφάσισα να μην πάω γιατί είχα παρατηρήσει ότι ο Μίλερ της Γκεστάπο ήταν εκεί – και αυτός δεν ερχόταν σχεδόν ποτέ. Είπα στον σύντροφο μου τον Χέντσελ, τον μηχανικό: Ίσως μας σκοτώσουν επειδή είμαστε οι τελευταίοι μάρτυρες».
«Το τελειώνω σήμερα»
Ο Χανς Μπάουρ ήταν ο προσωπικός πιλότος του Χίτλερ και ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που έκανε πιο προσωπικές συζητήσεις με τον ηγέτη της ναζιστικής Γερμανίας. Στα απομνημονεύματα γράφει για τις τελευταίες συνομιλίες που είχε με τον Χίτλερ λίγες ώρες πριν αυτοκτονήσει. Συγκεκριμένα τονίζει: «Ο Χίτλερ ήρθε σε μένα και πήρε και τα δύο μου χέρια στα δικά του. Μπαουρ, θέλω να σου πω αντίο. Ήρθε η ώρα. Οι στρατηγοί μου με πρόδωσαν. Οι στρατιώτες μου δεν θέλουν να συνεχίσω και εγώ δεν μπορώ να συνεχίσω. Προσπάθησα να τον πείσω ότι υπήρχαν ακόμα διαθέσιμα αεροπλάνα και ότι θα μπορούσα να τον φυγαδεύσω σε Ιαπωνία ή Αργεντινή, ή σε κάποιον από τους Σεΐχηδες, που ήταν όλοι πολύ φιλικά προσκείμενοι χάρη στη συμπεριφορά του απέναντι στους Εβραίους.
Ο πόλεμος θα τελειώσει με την πτώση του Βερολίνου. Και εγώ στέκω ή πέφτω με το Βερολίνο, απάντησε τότε ο Χίτλερ και συνέχισε: Ένας άντρας πρέπει να έχει αρκετό κουράγιο για να αντιμετωπίζει τις συνέπειες. Γι’ αυτό το τελειώνω τώρα. Ξέρω ότι αύριο εκατομμύρια άνθρωποι θα με καταραστούν. Αυτή είναι η μοίρα. Οι Ρώσοι ξέρουν πολύ καλά ότι είμαι εδώ σε αυτό το καταφύγιο και φοβάμαι ότι θα χρησιμοποιήσουν καπνογόνα. Ξέρω ότι υπάρχουν μηχανισμοί εδώ για αυτά, αλλά μπορείς να βασιστείς σε αυτούς; Σε κάθε περίπτωση, εγώ δεν μπορώ. Το τελειώνω σήμερα»., O Μπάουρ πέθανε το 1993 σε ηλικία 96 ετών.
«Εκτελέστηκε και η τελευταία διαταγή του Φύρερ… το πτώμα του κάηκε»
Η Τράουντλ Γιούνγκε (ΦΩΤΟ) ήταν προσωπική γραμματέας του Χίτλερ. Βρισκόταν μαζί του στο καταφύγιο μέχρι το τέλος. Αυτός είναι άλλωστε και ο τίτλος του βιβλίο που έγραψε για τη ζωή της με τον Χίτλερ. Στο “Μέχρι το Τέλος” γράφει για την τελευταία ημέρα του Φύρερ: «Η τριακοστή Απριλίου αρχίζει σαν μια μέρα όπως και οι προηγούμενες. Κανένας δεν ξέρει πώς πρέπει να απευθύνεται στην Εύα Μπράουν. Υπασπιστές και ορντινάντσες τραυλίζουν, όταν την αποκαλούν αγαπητή δεσποινίς και εκείνη του λέει χαμογελώντας: Μπορείτε να λέτε χωρίς κανένα πρόβλημα κυρία Χίτλερ.
Μετά τρώμε με τον Χίτλερ μεσημεριανό. Ίδια συζήτηση όπως χθες, προχθές, όπως όλες τις προηγούμενες μέρες. Ένα γεύμα θανάτου κάτω από τη μάσκα της ευθυμίας και της ηρεμίας.Στη συνέχεια ο Χίτλερ πάει στο δωμάτιο του. Δεν ξέρω ποιος είναι μαζί του. Τότε με πλησιάζει ο Γκίνσε: Ο Χίτλερ θέλει να μας αποχαιρετήσει. Σηκώνομαι και βγαίνω στο διάδρομο. Ο Λίνγκε φέρνει και τους άλλους, τη δεσποινίδα Μανζιάρλι, την κυρία Κρίστιαν και συνειδητοποιώ ότι παραβρίσκονται και άλλοι.
Ο Χίτλερ έρχεται από το δωμάτιο του τόσο σκυφτός όσο δεν το έχω ξαναδεί, μπαίνει από την ανοιχτή πόρτα και χαιρετά όλους δια χειραψίας. Αισθάνομαι το ζεστό του χέρι στο δικό μου, με κοιτάει αλλά δεν με βλέπει. Μοιάζει να είναι πολύ μακριά. Κάτι μου λέει αλλά δεν ακούω. Τις τελευταίες του λέξεις δεν της κατανοώ. Τώρα ήρθε η στιγμή που περιμέναμε κι εγώ έχω πετρώσει από το φόβο. Δεν καταλαβαίνω τι συμβαίνει γύρω μου. Μόνο όταν έρχεται η Έυα Μπράουν προς το μέρος μου τα μάγια λύνονται κάπως. Χαμογελά και μ’ αγκαλιάζει: Σας παρακαλώ προσπαθήστε να βγείτε έξω όσο ακόμα μπορείτε. Δώστε την αγάπη μου στη Βαυαρία, λέει χαμογελώντας και της ξεφεύγει ένας λυγμός. Φοράει την αγαπημένη τουαλέτα του Φύρερ, το μαύρο φόρεμα με τα τριαντάφυλλα στο ντεκολτέ. Έχει λουστεί και έχει φτιάξει θαυμάσια τα μαλλιά της. Ακολουθεί τον Φύρερ στο δωμάτιο του και στο θάνατο. Η βαριά σιδερένια πόρτα κλείνει. […] Ξαφνικά ακούγεται ένας πυροβολισμός τόσο δυνατά και τόσο κοντά που όλοι σωπαίνουν. Ο κρότος αντηχεί μέσα στο καταφύγιο και ο Χέλμουτ φωνάζει: “Αυτή η σφαίρα σίγουρα πέτυχε το στόχο της”. Και δεν γνωρίζει πόσο δίκιο έχει. Τώρα ο Φύρερ είναι νεκρός. Το ρολόι μου δείχνει ότι είναι λίγο μετά τις τρεις το απόγευμα. Τώρα έγινε λοιπόν […] Οι άντρες τρέχουν δίπλα μου και δεν το παρατήρησα. Εμφανίζεται η μεγαλόσωμη φιγούρα του Γκίνσε να ανεβαίνει τη σκάλα. Μυρίζει βενζίνη. Το πρόσωπο του έχει χρώμα σταχτί. Τα χαρακτηριστικά του έχουν χάσει κάθε είδος νεανικότητας. Κάθεται δίπλα μου με όλο του το βάρος: “Εκτελέστηκε και η τελευταία διαταγή του Φύρερ… το πτώμα του κάηκε”. Δεν απαντώ, δεν λέω τίποτα».
Η Γιούνγκε περιγράφει επίσης όσα είδε στο άδειο πλέον δωμάτιο του Χίτλερ: «Η πόρτα του Χίτλερ είναι ανοιχτή. Αυτοί που μετέφεραν τα πτώματα δεν μπόρεσαν να την κλείσουν. Πάνω στο τραπέζι υπάρχει το μικρό ρεβόλβερ της Εύας, δίπλα ένα ροζ μαντήλι από τούλι και στο πάτωμα, δίπλα στην καρέκλα της κυρίας Χίτλερ, βλέπω να γυαλίζει το χάλκινο περίβλημα της αμπούλας με το δηλητήριο. Πάνω στην επένδυση του καναπέ, που είναι άσπρος και μπλε, βλέπω αίμα: Το αίμα του Χίτλερ».
H Γιούνγκε πέθανε στις 10 Φεβρουαρίου 2002 σε ηλικία 81 ετών.
Μετά το τέλος
Την 1η Μαΐου 1945 το γερμανικό ραδιόφωνο έπαιξε το “Λυκόφως των Θεών” του Βάγκνερ και ανακοίνωσε ότι ο Χίτλερ “έπεσε στο καθήκον μαχόμενος”. Μέλη του σοβιετικού στρατού μπήκαν στο καταφύγιο στις 2 Μαΐου. Βρήκαν ότι είχε απομείνει από τα πτώματα του Χίτλερ και της Εύας Μπράουν. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι έθαψαν τα λείψανα σε μια στρατιωτική εγκατάσταση στο Μαγδεμβούργο. Στις 4 Απριλίου 1970 μια ομάδα της KGB τα ξέθαψε, τα διέλυσε και τα έριξε στον ποταμό Μπιέτεριτζ. Απέμεινε μόνο ένα μέρος από την οδοντοστοιχία του Χίτλερ και ένα κομμάτι από κρανίο. Πριν από λίγα χρόνια μια επιστημονική ομάδα κατάφερε να πάρει άδεια και να κάνει εξετάσεις στην οδοντοστοιχία. Τον Μάιο του 2018 ανακοίνωσαν ότι πράγματι ανήκει τον Χίτλερ. Την συνέκριναν με οδοντική ακτινογραφία που είχε βγάλει έναν χρόνο πριν την αυτοκτονία.
“Η έρευνα μας απέδειξε ότι τα δόντια ανήκουν στον Χίτλερ και ότι πέθανε το 1945. Δεν διέφυγε με υποβρύχιο στην Αργεντινή ούτε ζει σε κάποια κρυφή βάση στην Ανταρκτική” ανέφερε ο επικεφαλής της έρευνας, Φιλίπ Σαρλιέ.