Την φετινή Πανσέληνο θα απολαύσουμε την 1η Αυγούστου όπου φέτος είναι η «Πανσέληνος του Οξύρρυγχου» ή αλλιώς το «Φεγγάρι του Οξύρρυγχου». Ο φετινός Αύγουστος θα είναι πολύ ιδιαίτερος μιας και κατά τη διάρκειά του θα έχει δύο υπερπανσελήνους (Super Moon). Αυτό το φαινόμενο θεωρείται ως ένα από τα πιο σπάνια καθώς την επόμενη φορά που θα συμβεί θα τον Ιανουάριο του 2037, δηλαδή σε 14 χρόνια από σήμερα.
Το θέαμα που προσφέρει μοναδικό.
Είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι του χρόνου και το όνομά του έχει το έχει λάβει από τους ιθαγενείς κατοίκους της Αμερικής που τη συγκεκριμένη μέρα ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι -γνωστό και ως μουρούνα.
Σημειώνεται ότι όπως έχει δηλώσει ο Διονύσης Σιμόπουλος το καλοκαίρι ο Ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό, ενώ αντίθετα, η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα.
Ακολουθεί τον ίδιο μήνα και η Μπλε Πανσέληνος την οποία θα θαυμάσουμε στις 31 Αυγούστου και αυτό καθώς για την συμπλήρωση των φάσεων της Σελήνης, χρειάζονται 29 ημέρες, 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,86 δευτερόλεπτα.
Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων ή δύο διαδοχικών φάσεων Νέας Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερολογιακός μήνας.
Η Πανσέληνος του Αυγούστου και οι μύθοι
Οι μύθοι γύρω από το αυγουστιάτικο φεγγάρι δεν περιορίζονται μόνο στο μέγεθος. Πολλοί ακόμη έχουν καλλιεργηθεί κατά καιρούς, μεταξύ των οποίων η σύνδεση της έξαρσης της «τρέλας» τη μέρα της πανσελήνου -εξ ου και η λέξη «σεληνιασμός»- αλλά και η σύνδεσή του φεγγαριού με την επιληψία.
Στατιστικές μελέτες, που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά (Annals of Emergency Medicine, Journal of Emergency Nursing, Journal of Toxicology and Psychological Report) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση ανάμεσα στη συμπεριφορά του ανθρώπου και την πανσέληνο.
Μύθος είναι ότι τη μέρα της πανσελήνου γεννιούνται περισσότερα παιδιά ή ότι συμβαίνουν περισσότερα ατυχήματα.
Ένας άλλος μύθος αφορά τον χρωματισμό της πανσελήνου που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι «μπλε». Κάτω από ορισμένες σπάνιες συνθήκες πράγματι η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού γκρίζου), όταν π.χ. στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883.
Η φράση «Μπλε Σελήνη» χαρακτηρίζει την ύπαρξη δύο πανσελήνων σε ένα μήνα, με τη δεύτερη να ονομάζεται «Μπλε». Ένα τέτοιο φαινόμενο, αν και ασυνήθιστο, δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο.
Ο Φεβρουάριος είναι αδύνατο να περιλάβει ποτέ μια «Μπλε Σελήνη», ενώ κατά μέσο όρο ένας μήνας με δύο πανσελήνους συμβαίνει μια φορά κάθε 2,72 χρόνια. Συνολικά στα επόμενα 40 χρόνια θα υπάρξουν 17 μήνες που θα περιλαμβάνουν δύο πανσελήνους τον ίδιο μήνα.
Ανάμεσα στους μύθους και τις οπτικές απάτες, ανήκει και το γεγονός ότι από την αρχαιότητα στο ορατό «πρόσωπο» της Σελήνης (υποτίθεται ότι) διακρίνονταν διάφορες μορφές και σχήματα.
Οι περισσότεροι έλεγαν ότι μπορούσαν να διακρίνουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο στη Σελήνη. Στη Γροιλανδία απαγόρευαν στις νέες κοπέλες να κοιτάζουν την πανσέληνο γιατί πίστευαν ότι θα έμεναν έγκυοι (προφανώς από τον «άνθρωπο» του φεγγαριού).
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι είχαν κατανοήσει ότι το φως της Σελήνης δεν ήταν παρά η αντανάκλαση των ακτίνων του Ήλιου στην επιφάνειά της.
Πολλοί είχαν αντιληφθεί από νωρίς ότι ο διαφορετικός φωτισμός των περιοχών της Σελήνης οφειλόταν στις ανωμαλίες του εδάφους της. Έτσι, μπόρεσαν να διαλευκάνουν αρκετά από τα μυστήρια της, όπως τον μηχανισμό των φάσεων της.
Για τη συμπλήρωση όλων των φάσεων της Σελήνης, χρειάζονται 29 ημέρες 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,86 δευτερόλεπτα.
Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων ή δύο διαδοχικών φάσεων Νέας Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερολογιακός μήνας.
“Η παρουσία της Σελήνης”, όπως αναφέρει ο αείμνηστος Διονύσης Σιμόπουλος, “στον νυχτερινό ουρανό, πραγματικά δεν έχει αντίζηλο, γι’ αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο που η μυθολογία είναι γεμάτη με τις ιστορίες της που πολλές την ταύτιζαν με την θεά Άρτεμη. Όταν πρόβαλλε στον ουρανό το χαριτωμένο της πρόσωπο με την ασημένια ανταύγεια, η ομορφιά της έκανε τα άστρα να ωχριούν, ενώ η φαντασία των αρχαίων παρομοίαζε τις ακτίνες της Σελήνης με τα γρήγορα και μυτερά βέλη της Αρτέμιδος.
Η αγνή πανέμορφη παρθένα, η κυνηγός θεά, ήταν για τον Όμηρο το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς. Στη Σελήνη απέδιδαν επίσης τη νυχτερινή δροσιά και τις βροχές, γι’ αυτό ονόμαζαν την Άρτεμη «Ποτάμια» και την λάτρευαν κοντά σε πηγές και λίμνες όπου πίστευαν ότι λούζονταν μαζί με τις Νύμφες μακριά από τα βέβηλα βλέμματα των ανδρών.
Σύμφωνα επίσης με την ελληνική μυθολογία η Σελήνη ήταν κόρη των Τιτάνων Υπερίωνα και Θείας, αδελφή του Ήλιου και της Ιούς, και μητέρα του Ωρίωνα με πατέρα τον Ήλιο. Όπως ο Ήλιος έτσι και η Σελήνη είχε το δικό της άρμα που το έσερναν βόδια ή άλογα ή και ελάφια, ενώ αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στην Κλασσική κυρίως εποχή η λατρεία της Σελήνης είχε ατονήσει γιατί πίστευαν ότι η λατρεία των ουράνιων σωμάτων ήταν γνώρισμα των βαρβάρων.”
Η Πανσέληνος ως έμπνευση για την Τέχνη
Πως να μην μαγευτείς κοιτάζοντας την πανσέληνο ν’ ανατέλλει στον ουρανό. Ανέκαθεν ο άνθρωπος έστρεφε το βλέμμα προς τον έναστρο ουρανό μαγεμένος, ενίοτε και φοβισμένος ιδιαίτερα πριν γνωρίσει την φύση και τα μυστικά του.
Δεν είναι τυχαίο πως με την Σελήνη έχουν εμπνευστεί και εμπνέονται ακόμα άνθρωποι της Τέχνης γράφοντας υπέροχα έργα μέσα στους αιώνες.
Ένα κείμενο που έχει δημοσιευτεί στο parallaximag.gr σταχυολογεί τις αναφορές που γίνονται στην Τέχνη για την Πανσέληνο. Πόσο μάλλον για την πανσέληνο τ’ Αυγούστου που λόγω καλοκαιριού και ξεγνοιασιάς έχει συνδεθεί με τις ομορφότερες στιγμές μας.
“Λένε πως είναι μαλωμένο με τον ήλιο, γι αυτό κυκλοφορούν στον ουρανό διαφορετικές ώρες. Λένε ακόμα πως τις ευαίσθητες ψυχές τις πιάνει πολύ, τόσο που να τις κάνει να χάσουν τον έλεγχο και να μιλάμε για φεγγαροχτυπημένους, βαμπίρ, αυτούς που περιέγραψαν οι Ταβιάνι στο Χάος, αλλά και όλα τα θρίλερ που ξέρεις να μιλάνε για νύχτες με πανσέληνο.
Ίσως γι αυτό και στα χωριά όλου του κόσμου αυτές τις νύχτες, τα σώματα τα κλείδωναν σε δωμάτια, τις ψυχές όμως όχι. Άλλοι πάλι αυτές τις ψυχές είναι που υμνούσαν και υμνούν. Ο Σαίξπηρ βάζει το αιώνιο ζευγάρι του το Ρωμαίο και την Ιουλιέτα να ζει τον αδιέξοδο έρωτα του κάτω από το φως το φεγγαριού, ο Λόρκα τους ξυλοκόπους του να το υμνούν στο Ματωμένο γάμο, ο Καραγάτσης στη Μεγάλη Χίμαιρα, ο Ιούλιος Βερν και ο Μάνος Χατζιδάκις στέλνουν το παλικάρι ως εκεί ψηλά, ο Βαν Μόρισον το χορό του φεγγαριού επικαλείται ως τον πιο ερωτικό, ο Ρομέρ τις νύχτες με πανσέληνο βάζει τους ήρωες του να ερωτεύονται, αλλά και το μισό ιταλικό τραγούδι και άλλο τόσο εγχώριο ελληνικό στο φεγγάρι αποτείνουν φόρο τιμής. Ο Σεφέρης, ο Τσέχωφ, ο Μαρκ Άλμοντ, υπό το φως του εμπνέονται και δεν το κρύβουν, ενώ ο Μπρυκνέρ, ο Φασμπίντερ, ο Φέρρης, αφήνουν τους ήρωες τους να παρασυρθούν από τη θανάσιμη επήρεια της λάμψης του με απρόβλεπτες συνέπειες.
Στη ζωή και στην τέχνη η θέα ενός γεμάτου συνήθως φεγγαριού αποτέλεσε και αποτελεί πηγή έμπνευσης, μυστηρίου και γοητείας. Θυμήσου πως σε αποκοίμιζε τις νύχτες η γιαγιά με ένα λαμπρό φεγγαράκι, θυμήσου τις νύχτες που προσπάθησες με τα μάτια της ψυχής να δεις στην πίσω πλευρά του, πόσες φορές πείστηκες πως οι σεληνιασμένοι ίσως και να υπάρχουν, πως οι νύχτες με πανσέληνο ίσως όντως είναι πιο γόνιμες, πως το ψάρεμα καλύτερα να το αφήσεις μια τέτοια νύχτα γιατί τα ψάρια θα κοροϊδέψουν την πετονιά σου.
Σκέψου τέλος πόσα πάρτι γίνονται στην καλοκαιρινή Πανσέληνο και πόσο όμορφο είναι να κολυμπάς στην ασημένια θάλασσα μια τέτοια νύχτα…..(…)”
Ίσως το πιο γοητευτικό και παρήγορο με την Σελήνη-και λέω ίσως γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται στις μέρες μας-είναι πως θα σκορπίζει κάνοντας τον κύκλο της γύρω από τη γη, το φως και τη μαγεία της, απλόχερα για όλους χωρίς διακρίσεις και χωρίς αντίτιμο. Πάντα θα μας κάνει να ονειρευόμαστε, να ερωτευόμαστε και να συνειδητοποιούμε τη θέση μας μέσα στο αχανές σύμπαν εκτιμώντας και αγαπώντας περισσότερο τη ζωή και τον πλανήτη μας. Εκτιμώντας κι αγαπώντας τη ζωή και την περιπέτεια του να ζεις.
Κι είναι αυτή η περιπέτεια η μεγαλύτερη έμπνευση που σε γοητεύει για να μπορέσεις να δεις τον κόσμο με άλλα μάτια.
Με πληροφορίες από το ieidiseis, parallaximag.gr
📸Guzmán Barquín