Ημέρα Τρίτη 19 Μαρτίου ένα μήνα μετά το ξήλωμα της αμμοθίνης στο Πυργάκι της Νάξου κοινοποιήθηκε η “οριστική έκθεση ελέγχου-κατόπιν καταγγελίας-περί καταστροφής αμμοθινών και βλάστησης στην παραλία Πυργάκι Δήμου Νάξου και Μ. Κυκλάδων, Π.Ε. Νάξου, Περιφέρειας Ν. Αιγαίου”.
O δήμος κλήθηκε από το αρμόδιο Τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου να καταθέσει τις απόψεις του για το θέμα οι οποίες είναι εξόχως ενδιαφέρουσες, καθώς έχει μεσολαβήσει ένα, όχι και τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, αρκετό όμως ώστε να έχουν λάβει χώρα δυο γεγονότα:
α. Το δημοτικό συμβούλιο της 29ης Φεβρουαρίου 2024
και
β. Η εύρεση λοφίσκων άμμου σε σωρούς στην παραλία του Αϊ-Γιώργη στο Αλυκό, πλησίον δηλαδή της περιοχής στο Πυργάκι που έγινε αμμοληψία και μεταφορά άμμου.
Παρουσιάζουμε την έκθεση ανά τμήμα. Στο τέλος μπορείτε να δείτε ολόκληρη την έκθεση σε link.
.
Τί προκάλεσε την έκθεση ελέγχου:
.
Η αντίκρουση από τον δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων:
Η σοβαρότητα της παράβασης και ο διασταυρούμενος δρόμος (επίμαχος) με τον κοινοτικό δρόμο Καστράκι-Αγιασσού
Ποιες διορθωτικές ενέργειες προτείνονται και σε πόσο χρονικό διάστημα θα πρέπει να πραγματοποιηθούν από τον δήμο:
ΕΔΩ μπορείτε να δείτε ολόκληρη την έκθεση
.
.
Οι “παροδικά μεταφερόμενες και δημιουργούμενες αμμοθίνες” και άλλες ιστορίες
Ο δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κλήθηκε να καταθέσει τις απόψεις του στο αρμόδιο Τμήμα Περιβάλλοντος της Π.Ε. Νάξου έπειτα από αυτοψία που διενήργησαν υπάλληλοι του εν λόγω γραφείου. Το τμήμα της Περιφέρειας δεν είναι φυσικά δικαστήριο για να ασχοληθεί με κάθε πτυχή του θέματος, έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες που αφορούν το περιβάλλον, ωστόσο έχει ένα ενδιαφέρον να δούμε τι λέει ο δήμος και τι υφίσταται στην περιοχή.
Ας δούμε λοιπόν ένα ένα τα τμήματα του υπομνήματος του δήμου και τα γεγονότα σύμφωνα με το ρεπορτάζ και την έρευνα και όπως προκύπτουν μέσα από την έκθεση οριστικού ελέγχου:
.
Ο κύριος κοινοτικός δρόμος Καστρακίου-Αγιασού μπορεί να είναι κύριος με τα όλα του, ωστόσο ο επίμαχος “δρόμος” που έγινε το συμβάν με το ξήλωμα της αμμοθίνης διασταυρώνεται μεν, με αυτόν, αλλά δεν ανήκει στον κυριότερο κοινοτικό δρόμο όπως προκύπτει από την έκθεση. Άρα για να μην ζαλιζόμαστε με την “τεχνική’ ορολογία στερείται των χαρακτηριστικών που διέπουν τον κύριο δρόμο, εκείνου δηλαδή που είναι στο ΦΕΚ. Είναι μη χαρακτηρισμένος, με όσα συνεπάγονται και προκύπτουν απ’ αυτό. Αν είναι διαφορετικά, αν έχουμε καταλάβει λάθος, ευχαρίστως να επανορθώσουμε στο άμεσο μέλλον.
.
.
“Η μεταφορά φερτής θαλάσσιας άμμου” -κρατάμε ακριβώς την διατύπωση του υπομνήματος-μεταφέρεται από τον άνεμο χειμώνα-καλοκαίρι σε όλο το μήκος της διαδρομής του κύριου δρόμου– και του επίμαχου χωματόδρομου-που διασταυρώνεται με τον κύριο. Μάλιστα το καλοκαίρι επιχειρήσεις στην περιοχή έχουν διαμαρτυρηθεί και έχουν καλέσει τον δήμο επανειλημμένα, να σκουπίσει την περισσή άμμο από το οδόστρωμα για την πρόληψη πρόκληση ατυχήματος. Και όντως το έχει πράξει ο δήμος, άλλοτε με καθυστέρηση, άλλοτε άμεσα σχεδόν.
Σε σημεία, μάλιστα, όπως στην κατηφόρα πριν από το έλος “Ποταμίδες” η άμμος μέσα στο οδόστρωμα είναι επικίνδυνη για τα δίκυκλα. Γλιστράνε μέσα στην άμμο. Κατά τον καθαρισμό -σκούπισμα από μηχανημα του δήμου, η άμμος μαζεύεται σε λόφους στα πρανή, ουδέποτε πειράχτηκε αμμοθίνη ή κέδρος. Τον χειμώνα, όμως, που επισκέπτες δεν υπάρχουν στην περιοχή, αλλά λίγοι μόνιμοι κάτοικοι και αγρότες-κτηνοτρόφοι, το “σκούπισμα” γίνεται σπανιότατα. Παρ’ όλα αυτά η κυκλοφορία δεν έχει γίνει ποτέ αδύνατη, καθώς η άμμος συνεχίζει να μεταφέρεται με τον άνεμο, ακόμα και όταν πέσει στο οδόστρωμα αφήνοντας σημεία για να περάσεις. Ειδικά όταν διαθέτεις αγροτικό ή 4Χ4, αλλά και συμβατικό επιβατικό. Όμως και πάλι δεν τίθεται θέμα για το σκούπισμα που πρέπει να γίνεται τακτικά για την ασφάλεια των δημοτών και των επισκεπτών. Αυτονόητο.
.
.
Πράγματι υπήρξε διαμαρτυρία κατοίκου για το επίμαχο σημείο. Επανειλημμένη. Και όχι εξώδικο ή “απειλή με μορφή εξωδίκου” όπως είπε ο δήμαρχος στην ΕΡΤ3. Η απάντηση από την υπηρεσία που καλούσε ήταν -ας μας διαψεύσει ο ίδιος ο καταγγέλλων, έχει μιλήσει δημόσια άλλωστε- να πάρει στο κινητό τον αρμόδιο αντιδήμαρχο. Εκείνος θεώρησε -και σωστά- πως υπάρχει αρμόδια υπηρεσία και δεν χρειάζεται προσωπική όχληση του αρμόδιου αντιδημάρχου επιμένοντας να λάβει απάντηση. Κατέθεσε γραπτώς το αίτημά του, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου γράφοντας ότι “παρά τις τηλεφωνικές μου οχλήσεις στις 13-02-2024 και 14-02-2024 δεν έχετε ακόμα ενεργήσει τα δέοντα, σας παρακαλώ όπως στείλετε μηχανήματα του δήμου να καθαρίσουν το οδόστρωμα σήμερα το πρωί της 16ης-02-2024″. Στις 16/02 από διαβολική σύμπτωση, δεν πέρασε ο δήμος, αλλά πέρασε η υπογράφουσα το κείμενο, όλο τον δρόμο κύριο και διασταυρούμενο. Πράγματι άμμος υπήρχε αρκετή και έπρεπε να καθαριστεί. Απ’ το οδόστρωμα. Το δρόμο τον διέσχισα με συμβατικό ΙΧ, ηλικίας 24 ετών με την προσοχή που επιβάλλεται.
.
.
Τα 17-α και 17- β του υπομνήματος αφορούν “εγκεκριμένη μελέτη για μίσθωση μηχανημάτων” και “σύμβαση με ανάδοχο εκτέλεσης εργασίας”. Στην ΔΙΑΥΓΕΙΑ με ημερομηνία 15/02/2024 έχει αναρτηθεί πράγματι η απόφαση για την ανάθεση. Η πρόσκληση για την υποβολή προσφοράς έχει αναρτηθεί στην σελίδα του δήμου, χωρίς ημερομηνία, ούτε περιλαμβάνει την τεχνική έκθεση. Η ίδια πρόσκληση, ωστόσο, δεν υπάρχει αναρτημένη στην ΔΙΑΥΓΕΙΑ, ως είθισται. Τοιχοκολλήθηκε στον πίνακα ανακοινώσεων του δήμου. Το γεγονός, υπενθυμίζεται, πως έλαβε χώρα στις 18/02 ημέρα Κυριακή.
.
Ισχύει ότι και στο -3- αν και οι αμμοθίνες δεν είναι “παροδικά μεταφερόμενες και δημιουργούμενες” στο πλάτος του δρόμου, αλλά είναι άμμος που μαζεύεται σε ποσότητα στο οδόστρωμα. Αυτό συμβαίνει μέσα σε μια παραθαλάσσια περιοχή γεμάτη από άμμο, αμμοθίνες και κέδρους. Είναι μια παραλία που φιλοξενεί ένα μεγάλο τμήμα του σπάνιου κεδροδάσους και αποτελεί προστατευόμενη περιοχή Natura 2000. Να σημειώσουμε πως τόσο οι κέδροι, όσο και οι αμμοθίνες προστατεύονται ξεχωριστά ακόμα κι αν οι αμμοθίνες είναι εκτός περιοχών Natura.
Αυτή τη φορά όμως συνέβη το εξής: Η άμμος φορτώθηκε σε φορτηγό και μεταφέρθηκε στην γειτονική παραλία Πυργάκι. 7 σωροί άμμου βρέθηκαν και παραμένουν εκεί. Οι αυτόπτες μάρτυρες δεν είδαν να καθαρίζεται το οδόστρωμα, αλλά να ξηλώνεται μια αμμοθίνη, η άμμος να φορτώνεται σε φορτηγό που έφυγε φορτωμένο με άμμο 2 φορές προς άγνωστη διεύθυνση, προσπερνώντας την όμορη παραλία Πυργάκι με τους 7 σωρούς άμμου, διασχίζοντας όλο τον χωματόδρομο και βγαίνοντας στον κεντρικό δρόμο του Αλυκού.
Γι’ αυτό θα πούμε παρακάτω.
.
.
Η συγκεκριμένη άμμος λοιπόν μεταφέρθηκε αλλού αυτή τη φορά και όχι στα πρανή δεξιά κι αριστερά του δρόμου. Λυπάμαι που το επαναλαμβάνω, άλλα μια περιοχή γεμάτη με άμμο θα ξαναγεμίσει άμμο με τον άνεμο, ό,τι και να κάνεις, γι’ αυτό πρέπει σκουπίζεται συχνά το οδόστρωμα. Το ξήλωμα μιας αμμοθίνης δεν θ’ αλλάξει κάτι, εκτός κι αν θέλεις να κάνεις διαπλάτυνση αφαιρώντας την. Δεν υπάρχει περιβαλλοντική μελέτη γι’ αυτό το κομμάτι του δρόμου, καθώς στερείται περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως αναφέρεται στην έκθεση, άρα δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά που είχε αποτυπωμένα.
.
.
“Οι δρόμοι έχουν συνήθως 7 μέτρα πλάτος”…ποιοι δρόμοι, αυτοί που περνούν ανάμεσα στις “παροδικά μεταφερόμενες και δημιουργούμενες αμμοθίνες” ή κάθε χωματόδρομος έχει ταρίφα τα 7 μέτρα; Αν είναι έτσι να μετατρέψουμε σε χωματόδρομο τον δρόμο στις Τρίποδες, να μην μποτιλιαριζόμαστε κάθε τρεις και λίγο. 4-7 μέτρα λέει και η έκθεση ελέγχου, πιο πάνω για την επέμβαση που διαπίστωσε. Την επέμβαση αφορά, όχι το αρχικό πλάτος. Δεν υπάρχει περιβαλλοντική μελέτη γι’ αυτό το κομμάτι του δρόμου, καθώς στερείται περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως αναφέρεται στην έκθεση, άρα δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά του κι αν αυτά μεταβλήθηκαν, καθώς δεν υπάρχουν αποτυπωμένα.
.
.
Αν καταστράφηκε βλάστηση, μικροχλωρίδα ή όχι που ενδεχομένως υπήρχε στην άμμο που εξαιρέθηκε και μεταφέρθηκε, δεν το γνωρίζουμε. Όπως δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε μικροπανίδα. Σίγουρα όμως αφαιρέθηκε μέρος του αμμόλοφου (όπως περιγράφεται στην έκθεση) και η άμμος μεταφέρθηκε στην ακριβώς διπλανή παραλία, ενώ 2 φορτωσιές έφυγαν με φορτηγό για κάπου αλλού. Δεν υπήρχε μελέτη, ούτε επιβλέπων την διαδικασία. Ακόμα και ο εργολάβος “που ξέρει”, όπως υποστήριξε ο αρμόδιος δημοτικός υπάλληλος σε θέματα Πολιτικής Προστασίας στο δημοτικό συμβούλιο, δεν ήταν παρών κατά τις εργασίες. Δυο εργαζόμενοι ήταν στο σημείο και επιχειρούσαν: ο χειριστής του εκσκαφέα και ο οδηγός του φορτηγού. Βέβαια, όπως μαρτυρά το φωτογραφικό και βιντεοληπτικό υλικό σε μια άκρη της η αμμοθίνη έχει ένα κέδρο, που το ριζικό του δίκτυο διατρέχει όλη την ξηλωμένη αμμοθίνη.
Δεν είναι γνωστό αν ξηλώθηκαν μέρη απ’ αυτό με την επέμβαση, αφού η άμμος μεταφέρθηκε, ούτε κι αν αυτό προκαλέσει βλάβη στο μέλλον. Ας υποθέσουμε πως ο κέδρος, χαρακτηρισμένος ως απειλούμενο είδος προς εξαφάνιση, δεν θα πάθει κάτι. Το ανεπτυγμένο ριζικό του δίκτυο όμως, μαρτυρά πως η συγκεκριμένη αμμοθίνη δεν ήταν “πρόσκαιρα συσσωρευμένη άμμος”, αλλά μια ωραιότατη αμμοθίνη που βρισκόταν εκεί, με τις ρίζες του κέδρου να την διατρέχουν συγκρατώντας την άμμο της. Οι κέδροι μεγαλώνουν αργά…και η ρίζα έχει μήκος, όπως ο καθένας μπορεί να δει στην φωτογραφία. Δεν ήταν σταθερή επομένως η αμμοθίνη που ξηλώθηκε; Πως κατάφερε να διατρέξει την άμμο μέρος του ριζικού δικτύου του κέδρου μέσα σ’ ένα χρονικό διάστημα τόσο, όσο κρατάει ένα καιρικό φαινόμενο; Λογική απορία.
.
“Η ποσότητα άμμου” λέει ο δήμος στο απολογητικό του υπόμνημά “μεταφέρεται όμορα σε θέσεις μέσα στο ίδιο οικοσύστημα”.
Εφτά καροτσιές φορτηγού βρίσκονται πράγματι στην όμορη θέση στην παραλία Πυργάκι.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα: Άμμος αφημένη από φορτηγό βρέθηκε και στην παρακείμενη θέση Αλυκό. Αυτή από ποιο οικοσύστημα και πότε μεταφέρθηκε εκεί; “Η άμμος μεταφέρθηκε σε σημείο που υπάρχει ίδια άμμος, άρα δεν βλάπτεται η περιοχή γιατί δεν αλλάξαμε τίποτα” ανέφερε ο αρμόδιος δημοτικός υπάλληλος Πολιτικής Προστασίας απαντώντας σε ερώτημα της αντιπολίτευσης στο δημοτικό συμβούλιο της 29ης Φεβρουαρίου, έπειτα από σχετική ερώτηση της αντιπολίτευσης κατά την συζήτηση στα προ ημερησίας διατάξεως θέματα. Και ποια επιστημονική μελέτη επιβεβαιώνει τα παραπάνω; Αφού λοιπόν η άμμος πήγε σε όμορη παραλία, ποια παραλία είναι αυτή που την φιλοξενεί και πως γνωρίζουν πως είναι ίδια η άμμος στο Πυργάκι με την Πλάκα ή το Αλυκό ή τη Μικρή Βίγλα κ.ο.κ.; Σε ποια παραλία πήγε η άμμος αυτή;
Για τα παραπάνω ας ρωτήσουν την κ. Νίκη Ευελπίδου, καθηγήτρια Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών που έχει μιλήσει αναλυτικά για το συγκεκριμένο θέμα, να τους εξηγήσει ακριβώς, γιατί το επιχείρημα δεν στέκει επιστημονικά και γιατί δεν κάνουμε ό,τι μας κατέβει με την άμμο κι ας απαντήσουν και στο ερώτημα: η άμμος σε 5 σωρούς στην παραλία Αλυκού, από που είναι;
.
.
Αυτό το απαντά το τμήμα Περιβάλλοντος με τις απαιτούμενες διορθωτικές ενέργειες που ζητά από τον δήμο.
.
.
Θα μας πει κάποιος, επιτέλους, ποια ήταν η φυσική καταστροφή, το έκτακτο περιστατικό, που συνέβη το επίμαχο χρονικό διάστημα στο νησί, ώστε να σπεύσει… βραδέως ο δήμος και κατόπιν εντόνων διαμαρτυριών κατοίκου, ώστε να καθαριστεί ο δρόμος και αντ’ αυτού τελικά να ξηλωθεί μια αμμοθίνη; Μήπως το 112; Κι αν ναι, γιατί δεν λένε και το γιατί; Πως ορίζεται στην συγκεκριμένη περίπτωση το ζήτημα ως “φυσική καταστροφή”, “έκτακτο γεγονός” και τον υπόλοιπο καιρό που μαζεύεται η άμμος είναι απλώς “μεταφερόμενες αμμοθίνες”;
.
Θα παρακολουθούμε ως πολίτες με ειλικρινές ενδιαφέρον.
Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος γιατί όλη αυτή η ανάλυση για μια αμμοθίνη. Η απάντηση είναι απλή: Δεν γίνεται σ’ αυτόν τον τόπο, σ αυτή τη χώρα να προσπερνάμε τα πάντα δικαιολογώντας τα. Δεν γίνεται κάθε επέμβαση στο περιβάλλον να είναι “καλώς καμωμένη” όταν γίνεται με τρόπο ανορθόδοξο, ειδικά μέσα σε προστατευόμενες περιοχές και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Ακόμα κι αν κάποτε θεωρούσαμε πως έχουμε αυτή την πολυτέλεια (sic) η κλιματική αλλαγή, αποτέλεσμα της έντονης δράσης του ανθρωπογενούς παράγοντα δείχνει πως οι επεμβάσεις αυτές είναι καταστροφικές.
.
.
.
Η… άτακτη άμμος και τα κυβικά της
Συνολικά η άμμος- που ο δήμος ισχυρίζεται πως μάζεψε από το οδόστρωμα- είναι 84 κυβικά μέτρα (7 σωροί Χ 12 κυβικά μέτρα κάθε σωρός). 84 κυβικά μέτρα μέσα σ’ ένα δρόμο σίγουρα είναι μεγάλη μια ποσότητα και οπωσδήποτε ενα ΙΧ 24 ετών δεν θα το είχε περάσει με ευκολία, ούτε και άλλα οχήματα θα μπορούσαν. Η ξηλωμένη αμμοθίνη μαρτυρά την επέμβαση. Επιπλέον κανείς δεν έχει ενημερώσει από που προέρχονται οι 5 σωροί άμμου που βρέθηκαν αρκετά πιο μακριά στο πάρκινγκ της παραλίας του Αλυκού, πόση ποσότητα είναι και από που προέρχεται αυτή η άμμος.
Οι επιστήμονες χρειάζονται χρονοβόρες μελέτες για να βρουν από που προήλθε η άμμος, ποια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και γιατί βρίσκεται σ’ αυτό σημείο μιας παραλίας και όχι σε κάποιο άλλο εκεί δίπλα. Εν αντιθέσει με όσους θεωρούν πως οι επιστήμες είναι μάλλον αχρείαστες και κάνουν τις εκτιμήσεις τους κατά το δοκούν “κι όπου βγει”, δεν θα κάνω καμία εκτίμηση. Ως πολίτης περιμένω το αυτονόητο: σεβασμό στο περιβάλλον και στο σπάνιο φυσικό κάλλος του νησιού, μέσα σε μια συγκυρία που η κλιματική κρίση και αλλαγή φέρνει καταστροφικά αποτελέσματα απειλώντας την επιβίωσή μας. Τα νέα είναι ζοφερά δυστυχώς και ο μη αναστρέψιμος χαρακτήρας που παίρνει αυτή η νέα κατάσταση μόνο ηρεμία δεν μπορεί να προσφέρει. Αναζητούμε διαρκώς την ελπίδα και σίγουρα η επιπολαιότητα δεν είναι ελπιδοφόρα πρακτική, ούτε φέρνει θετικά αποτελέσματα.
.
.
Τον Απρίλη του 2023 πολίτης αποφάσισε πως είναι …λογικό να αφαιρέσει βράχους από τον βυθό της Πλάκας. Η αποκατάσταση δεν έχει ακόμα γίνει. Ενημερωτικές πινακίδες που να εξηγούν την σημαντικότητα της περιοχής που εισέρχονται στο δίκτυο Natura δεν έχουν τοποθετηθεί. Κι όμως με μια καμπάνια, το να εξηγήσεις τη σπάνια βιοποικιλότητα που έχει το νησί, αμέσως δίνεις προστιθέμενη αξία το τουριστικό σου προϊόν ως προορισμός. Κι όμως το το μοναδικό μας περιβάλλον, η σπάνια βιοποικιλότητα του νησιού και τα τοπία απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς αντιμετωπίζονται ως συμπληρωματικό στοιχείο στην προβολή, σαν φτωχός συγγενής, όχι σαν αιχμή του δόρατος, διαχρονικά, αν και συνεχώς αναφερόμαστε αόριστα σ’ αυτά. Κι αυτά συμβαίνουν όσο η κεντρική πολιτική σκηνή μιλά για “βιώσιμη ανάπτυξη”, “βιωσιμότητα”, “αναγέννηση”, ‘πολιτιστικές διαδρομές”, κ.α. και τα νησιά εκπέμπουν σήμα κινδύνου μ’ ενα ‘save’ να συνοδεύει, πολύ συχνά, το όνομά τους.
📸 Cyclades Open