Οι εκλογές του 1974 ήταν οι πρώτες μετά τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Πραγματοποιήθηκαν στις 17 Νοεμβρίου 1974 από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων αναφέρεται σχετικά:
Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας επιτέλεσε σημαντικό έργο, ιδίως στο πεδίο της εξομάλυνσης της πολιτικής ζωής και της αποκατάστασης των ελευθεριών. Ωστόσο, οι τομές που απαιτούσαν οι περιστάσεις καθιστούσαν επιβεβλημένη την προσφυγή στις κάλπες. Στις 19 Σεπτεμβρίου εγκρίθηκε ο εκλογικός νόμος, που προέβλεπε σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, και στις 23 του ίδιου μήνα εκδόθηκε διάταγμα για την επαναλειτουργία των κομμάτων. Ταυτόχρονα, νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ, η λειτουργία του οποίου είχε απαγορευτεί στην περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου (Δεκέμβριος 1947). Εν τω μεταξύ, είχαν ξεκινήσει οι ζυμώσεις για την αναβίωση ή την ίδρυση νέων πολιτικών σχηματισμών.
Οι Εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 διεξήχθησαν με υποδειγματική τάξη, καταδεικνύοντας το μέγεθος της ποιοτικής αλλαγής που είχε συντελεστεί τόσο στην ελληνική πολιτική σκηνή, όσο και στην κοινωνία μέσα σε λίγους μόνο μήνες. Η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή κατήγαγε εκλογικό θρίαμβο εξασφαλίζοντας μεγάλη πλειοψηφία στη νέα Βουλή. Τα αποτελέσματα ήταν: ΝΔ 54,3% (220 βουλευτές), Ένωσις Κέντρου – Νέες Δυνάμεις 20,4% (60 βουλευτές), ΠΑΣΟΚ 13,6% (12 βουλευτές), Ενωμένη Αριστερά 9,5% (8 βουλευτές).
Οι εκλογές ανέδειξαν νικήτρια τη Νέα Δημοκρατία του Καραμανλή με κοινοβουλευτική πλειοψηφία 200 εδρών. Στη δεύτερη θέση με 60 έδρες βρέθηκε ο συνδυασμός Ένωσης Κέντρου – Νέες Δυνάμες, μετεξέλιξη της προδικτατορικής Ενώσεων Κέντρου, ενώ στη τρίτη θέση το ΠΑ.ΣΟ.Κ. του Ανδρέα Παπανδρέου με 12 έδρες. Η αριστερά εκπροσωπήθηκε από το συνασπισμό της Ενωμένης Αριστεράς, του Ηλία Ηλιού με 8 βουλευτές.
Μάλιστα το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων δημοσιεύει γελοιογραφίες και φωτογραφίες της εποχής από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)
Ήταν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα έπειτα από δέκα και πλέον χρόνια.
Η πρώτη επέτειος του Πολυτεχνείου συνέπιπτε με τις πρώτες εκλογές που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, είχε αποφασίσει να γίνουν της 17ης Νοεμβρίου 1974. Έτσι, λόγω των εκλογών, οι εκδηλώσεις μνήμης μεταφέρθηκαν μια εβδομάδα αργότερα και έγιναν το τριήμερο 22-24 Νοεμβρίου 1974.
Η Aylon Film Archives έχει δημοσιεύσει ψηφιοποιημένο ένα μικρό φιλμ 66 δευτερολέπτων με εικόνες από τις πρώτες εκλογές του 1974.
Βρισκόμαστε στο κέντρο της Αθήνας, η οποία βρίσκεται εν όψει των εκλογών που έλαβαν χώρα τη 17η Νοεμβρίου του 1974. Το φιλμ ανοίγει με ένα μπάνερ σε ένα κτήριο που γράφει «ΕΝΩΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ» ενώ βλέπουμε λεωφορεία και αυτοκίνητα εκείνης της εποχής να περνάνε από μπροστά. Ένα σύντομο πλάνο με την κίνηση του δρόμου κι ο φακός στέκεται σε ένα μεγάλο κτήριο το όποιο έχει το μπάνερ «ΠΑΣΟΚ – ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ – ΠΑΣΟΚ» ενώ στη συνέχεια σε μια ταμπέλα που γράφει «Ε.Δ.Ε. ΕΘΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ».
Τα πλάνα από το κέντρο συνεχίζονται με τον κινηματογραφιστή να στέκεται σε ένα πανό που γράφει «ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ» ενώ πίσω του στην ταράτσα ενός κτηρίου βλέπουμε την επωνυμία του Παπαστράτου με μεγάλα γράμματα. Ακολουθούν απόψεις με την αφισοκολλημένη Αθήνα ενώ κόσμος πηγαινοέρχεται και η κάμερα στέκεται στο πίσω μέρος ενός αυτοκινήτου που έχει κολλημένα στο τζάμι μικρά φυλλάδια με Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Το φιλμ κλείνει με μια ουρά από κόσμο που περιμένει -κατά πάσα πιθανότητα- να ψηφίσει, ενώ μια γυναίκα προς το τέλος της ουράς χαμογελάει και χαιρετάει τον κινηματογραφιστή.
Η απόφαση να μεταφερθεί η πρώτη επέτειος του Πολυτεχνείου το 3ημερο 22-24 Νοεμβρίου 1974 λόγω των πρώτων ελεύθερων εκλογών μετά το 1964, δεν εμποδίζει χιλιάδες λαού στις 17 του μήνα να πλημμυρίσουν το προαύλιο του Πολυτεχνείου και τους γύρω δρόμους.
Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος διαβάζει στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος τη “Ρωμιοσύνη” σκορπώντας ρίγη συγκίνησης. Από το ντοκιμαντέρ – χρονικό της μεταπολίτευσης, από τη φοιτητική εξέγερση του 1973 μέχρι τον Αύγουστο του 1975 του Νίκου Καβουκίδη με τίτλο «Μαρτυρίες» (πηγή: musicpaper.gr)
Σώπα, όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες. Aυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας. Kάτου απ’ το χώμα, μες στα σταυρωμένα χέρια τους κρατάνε της καμπάνας το σκοινί – προσμένουνε την ώρα, δεν κοιμούνται, προσμένουν να σημάνουν την ανάσταση. Tούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας – δε μπορεί κανείς να μας το πάρει…!
Στις 24 Νοεμβρίου 1974 πλήθος κόσμου μαζεύεται στο κέντρο της Αθήνας σε μια μεγαλειώδη συγκέντρωση, όπου αργότερα θα πραγματοποιήσει την πρώτη πορεία προς το ΕΑΤ/ΕΣΑ (Πάρκο Ελευθερίας) και στη συνέχει στην Αμερικανική πρεσβεία.
Ενα ακόμα φιλμ διάρκειας 381 δευτερολέπτων του Γιώργη Αργυράκη από την Aylon Film Archives μας μεταφέρει το μεγαλειώδες κλίμα της πρώτης επετείου της Εξεγέρσεως του Πολυτεχνείου.
Οι εκλογές έχουν γίνει και η Μεταπολίτευση έχει ξεκινήσει. Ο δρόμος για την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία ξεκινούσε….
—
Ακούστε στο Cyclades Open:
Ηλίας Νικολακόπουλος: Οι πρώτες εκλογές της Μεταπολίτευσης
Δημήτρης Παπαχρήστος: Το επίκαιρο μήνυμα του Πολυτεχνείου
—
Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Aylon Film Archives, musicpaper.gr
📸 Screen shot via youtube