Η 21η Μαΐου έχει οριστεί ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Νατούρα 2000 (European Natura 2000 Day) , ώστε να γιορτάζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η προστασία της φύσης και οι προσπάθειες όσων συμβάλλουν καθημερινά στην επιτυχία αυτού του σημαντικού εγχειρήματος, όπως αναφέρει το sansimera.gr
To ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών του κόσμου και, ταυτόχρονα, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης.
Η Ελλάδα έχει την τύχη να συμμετέχει σε αυτό το δίκτυο, το οποίο λειτουργεί ως ασπίδα ζωής για απειλούμενα είδη της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας και για περιοχές υψηλής περιβαλλοντικής αξίας. Το δίκτυο Natura 2000, λειτουργεί παράλληλα και ως μηχανισμός που φροντίζει την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και φύσης.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, στις 17 Δεκεμβρίου 2020 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) καταδίκασε την Ελλάδα επειδή δεν υιοθέτησε, μέσα στην προβλεπόμενη από την ενωσιακή νομοθεσία προθεσμία, τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των περιοχών του δικτύου Natura 2000.
Πρόκειται για ένα δίκτυο που καλύπτει πάνω από το 18% της χερσαίας και το 8% της θαλάσσιας επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο, προσφέροντας καταφύγιο σε απειλούμενα είδη και οικοτόπους της Ευρώπης.
Σύντομο ιστορικό
1992 – Εκδίδεται η οδηγία για τους οικοτόπους και τη δημιουργία του δικτύου Natura 2000.
1994 – 96 – Καταγράφονται στη χώρα μας οι τόποι της Οδηγίας 92/43/ΕΚ (296 περιοχές – «Επιστημονικός Κατάλογος»), από ομάδα περίπου 100 επιστημόνων που συστήθηκε ειδικά για το σκοπό αυτό στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE (1994-1996).
2008 – Με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίνεται ο πρώτος ενημερωμένος κατάλογος Τόπων Κοινοτικής Σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή, με πληροφορίες που επικύρωσαν η Γαλλία, η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο (για το Γιβραλτάρ), η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Μάλτα και η Πορτογαλία. [4]
2011 – Δημοσιεύεται σε νόμο [5] ο εθνικός κατάλογος των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας, που χαρακτηρίζονται ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης του δικτύου Natura 2000 (239 περιοχές, δηλαδή 57 λιγότερες από αυτές του Επιστημονικού Καταλόγου).
2012 – Λήγει η εξαετής προθεσμία που είχε η Ελλάδα για να θεσπίσει τους αναγκαίους στόχους και τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για τους τόπους του Natura 2000.
2015 – Τρία χρόνια αργότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει «προειδοποιητική επιστολή» που αποτελεί το πρώτο στάδιο πριν από την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
2016 – Ένα χρόνο αργότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει «αιτιολογημένη γνώμη», που αποτελεί το δεύτερο στάδιο πριν από την προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και της δίνει περιθώριο δύο μηνών για να απαντήσει.
2017-Αρχίζει η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και η κατάρτιση σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων και Σχεδίων Διαχείρισης όλων των περιοχών του δικτύου Natura 2000 της χώρας
2018 – Δύο χρόνια μετά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει «συμπληρωματική αιτιολογημένη γνώμη», με περιθώριο και πάλι δύο μήνες για να απαντήσει.
2020– Η Ελλάδα καταδικάζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν υιοθέτησε, μέσα στην προβλεπόμενη από την ενωσιακή νομοθεσία προθεσμία, τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των περιοχών του δικτύου Natura 2000.
2021-Τίθενται σε διαβούλευση οι πρώτες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), που αφορούν σε προστατευόμενες περιοχές «Natura 2000» στην ανατολική Κρήτη, τον Έβρο και τη Ροδόπη καθώς και τη νότια Πελοπόννησο.
Το ιστορικό μέχρι το 2018 όπως αναφέρεται στο “Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες: μια σύγχρονη τραγωδία“/dasarxeio.com
Εκσκαφέας, το αγαπημένο εργαλείο, “δια πάσαν νόσο και ανάπτυξη” στις περιοχές Natura
Όσον αφορά τις δια ζώσης διαβουλεύσεις για την κατάρτιση των Ειδικών Περιβαλλοντικών μελετών του δικτύου που ξεκίνησαν μέσα στο 2022, χαρακτηριστική είναι εκείνη της Σύρου που λίγο έλειψε να πιαστούν στα χέρια πολίτες και μελετητές.
Μάλιστα για την ολοκλήρωση της διαβούλευσης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) στο Ν. Αιγαίο η εταιρεία ΥΛΗ, η οποία έχει αναλάβει την εκπόνηση τους ζήτησε με επιστολή της την συνεργασία των Δημάρχων.
Διαβάστε σχετικά εδώ:
.
Το ερώτημα είναι τι γίνεται στην πράξη, όσον αφορά τις προστατευόμενες περιοχές Natura γενικά, ειδικότερα δε για εκείνες τις περιοχές που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς όπως τα νησιά των Κυκλάδων.
Το παράδειγμα της Νάξου είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση, αφού μεγάλο μέρος των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου βρίσκεται στο Δυτικό-Νότιο Δυτικό μέρος του νησιού και αποτελείται από παραλίες – αιχμή του τουριστικού δόρατος.
Οι περιοχές Natura του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, όπως εμφανίζονται στην διαβούλευση για την εκπόνηση ΕΠΜ [Η μελέτη ΕΠΜ 8β που αφορά τις Π.Ε Καλύμνου (Δήμοι Αστυπάλαιας & Λέρου), Καρπάθου (Δήμος Καρπάθου), Νάξου, Πάρου, Μήλου (Δήμος Μήλου), Θήρας (Δήμοι Σικίνου, Φολεγάνδρου, Ανάφης, Θήρας), Νήσων (Δήμος Σπετσών)]
.
Στη Νάξο δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτή η έννοια της προστασίας των περιοχών αυτών, ούτε και η άμεση σύνδεση τους με το τουριστικό προϊόν και την προστιθέμενη αξία που του προσδίδει.
Μπορεί για παράδειγμα η περιοχή από το Αλυκό μέχρι και το Πυργάκι να φιλοξενεί το μεγαλύτερο τμήμα του σπάνιου κερδοδάσους του νησιού, να έχει ένα εκτεταμένο αμμοθινικό σύστημα και την αντίστοιχη βιοποικιλότητα που ευδοκιμεί σε τέτοιο περιβάλλον-γι’ αυτό άλλωστε και ανήκει στο δίκτυο Natura-αλλα η λύση των βαρέων χωματουργικών μηχανημάτων στην παραλία για καθαρισμό ή στις αμμοθίνες προκειμένου να σκουπιστεί ο δρόμος από την περίσσεια άμμου γίνεται χωρίς δεύτερη σκέψη και με ελαφρά την καρδία.
Ειδικά για το κερδοδάσος καταχωρείται στα θετικά το γεγονός πως το 2024 ο δήμος ενέκρινε χρηματοδότηση για την φυτοπροστασία του μιας και βρίσκεται σε κίνδυνο.
Όμως:
Περίφραξη δεν υπάρχει σε καμία από τις χαρακτηρισμένες περιοχές εναπόκειται στην επαγρύπνηση των πολιτών, αν δουν κάτι τι θα πράξουν. Στο Αλυκό, που προσφάτως οι δυο παραλίες του εντάχθηκαν στις λεγόμενες “απάτητες παραλίες”, μπορείς να βρεις αυτοκινούμενα και όχι μόνο.
Σήμανση δεν υπάρχει πουθενά. Στο κερδοδάσος υπάρχουν 3 ή 4 παμπάλαιες ταμπέλες που αναφέρουν πως απαγορεύεται το κυνήγι και μια που αναφέρει πως “Το δάσος προστατεύεται”. Πρακτικά κανείς δεν μπορεί να ενημερωθεί τι αφορά αυτή η περιοχή επιτόπου, αν δεν γνωρίζει από πριν.
.
Ενημέρωση, QR code, μια καμπάνια κάτι που να ενημερώνει τους επισκέπτες για την σημαντικότητα των περιοχών, την βιοποικιλότητα, τι να προσέξουν, δεν υπάρχει πουθενά στις προστατευόμενες περιοχές.
Φύλαξη, τί είναι αυτό;
.
Σταχυολογήσαμε μερικά από τα “επιτεύγματα” μέσα σε περιοχές Natura για να “τιμήσουμε” την σημερινή μέρα, έτσι όπως τα έχει καταγράψει το Cyclades Open τα τελευταία 3 χρόνια:
–Νάξος: O επίγειος παράδεισος δεν θα είναι για πάντα αειφόρος…
Ένα πρωινό του Μάη του 2022 μέσα στην παραλία Πυργάκι εκσκαφέας επιχειρεί να ξεχωρίσει τα βότσαλα από την άμμο δίπλα στο έλος Ποταμίδες. Έπειτα από καταγγελία για υποβάθμιση περιβάλλοντος και μεγάλη επιμονή, προσφυγή στον Συνήγορο του Πολίτη ο δήμος προχώρησε σε αποκατάσταση περιβάλλοντος. Παράλληλα εξελίσσοντας καθαρισμός της παραλίας με μηχανοκίνητο.
–Νάξος-Πλάκα: Με την διαδικασία του αυτόφωρου συνελήφθησαν από την Λιμενική Αρχή Νάξου οι υπεύθυνοι για τον εκβραχισμό του βυθού στην Πλάκα
Παρασκευή 21 Απριλίου 2023 κάτοικος του νησιού που βγήκε τη βόλτα της στην παραλία της Πλάκας, διαπίστωσε πως πλάκες που κανονικά θα έπρεπε να βρίσκονται στον βυθό της θάλασσας, είχαν αποσπαστεί και κείτονταν στην αμμουδιά. Τράβηξε ένα βίντεο σχολιάζοντας το περιστατικό, το δημοσιοποίησε, το θέμα πήρε έκταση, οι καταγγελίες έπεσαν βροχή σε Αστυνομία και Λιμενικό, όπου το τελευταίο συνέλαβε τους αυτουργούς με την διαδικασία του αυτόφωρου.
-Νάξος: Μέχρι πότε θα συνεχίζεται η καταστροφή;
Εδώ η επέμβαση ξέφυγε από τα ΝΔ παράλια και μεταφέρθηκε στα ΒΑ της Νάξου.
–Νάξος: Τί πραγματικά συνέβη στο Πυργάκι;
Ξήλωμα αμμοθίνης αντί για σκούπισμα του δρόμου προκειμένου να περνούν τα τροχοφόρα από την δημοτική οδό. Σωροί άμμου μετακινήθηκαν στην παρακείμενη παραλία (αμμοληψία) από τον δήμο. Οι καταγγελίες οδήγησαν στην-ας πούμε-αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Δείτε την έκθεση ΟΦΥΠΕΚΑ.
–Νάξος-Ορκός: Εργασίες με εκσκαφέα πάνω στην παραλία [φωτογραφίες]
Χαρούμενο το 2024 με μια ακόμα αυθαιρεσία.
–Νάξος: Καρτ ποστάλ απ’ τον Ορκό-Τα σκουπίδια (μέρος 1ο)
Πάρτι σκουπιδιών εντός Νατούρα από ιδιώτες που θεωρούν πως η ανακαίνιση του χώρου τους γίνεται με έξοδα αποκομιδής του δήμου, δηλαδή των δημοτών. Εδώ ο δήμος μέσω του αρμόδιου αντιδημάρχου του έδρασε ακαριαία. Την επομένη του ρεπορτάζ τα σκουπίδια μαζευτήκαν και όχι μονάχα στον Ορκό. Παρά τις προσπάθειες όμως οι κάδοι ξαναγεμίζουν καθώς δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται όλοι τους κανόνες.
–NEWS24/7: Νάξος-Τα τρακτέρ αλώνουν παραλίες σε περιοχές Natura
Ολοκαίνουργιο τρακτέρ έχοντας στο πίσω μέρος ειδικό μηχάνημα σάρωνε την αμμουδιά σε απόσταση αναπνοής από το νερό χωρίς κάποια επίβλεψη ειδικού και ενώ είναι γνωστό ότι η Πλάκα, όπως και οι περισσότερες παραλίες του νησιού, αποτελούν περιοχές Natura 2000 που προστατεύονται από το νόμο.
Το Luben πάντως μας τίμησε δεόντως:
–Νάξος-Μικρή Βίγλα: Το καλοκαίρι χώρος στάθμευσης, τον χειμώνα λίμνη και…”προστατευόμενη” περιοχή
Μικρή Βίγλα…περιοχή Natura, νοτιοδυτικά της Νάξου. Μια από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού, αν και για να πούμε την αλήθεια είναι δύσκολο να βρεις άσχημη παραλία στη Νάξο, κάθε μια είναι μοναδική κι όλες μαζί κάνουν τούτο τον τόπο ξεχωριστό.
Αν και η περιοχή είναι Natura 2000 και ως εκ τούτου αποτελεί μαζί με όλο το δίκτυο “βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας”, ένα δίκτυο δηλ. “προστατευόμενων περιοχών -το μεγαλύτερο στον κόσμο- που προστατεύει τα πλέον απειλούμενα είδη και οικοτόπους της Ευρώπης”, εμείς το…”κατοχυρώνουμε” ως πάρκινγκ και βάζουμε και μια ενημερωτική πινακίδα που αναφέρει που δεν πρέπει να παρκάρουμε για να μην ενοχλούμε τη μανούβρα του λεωφορείου!
-Νάξος: Την καθαρίσαμε κι αυτή την παραλία…επόμενη Natura για όργωμα;
Οργώνοντας τις παραλίες Natura με πρόσχημα τον καθαρισμό τους.
Πριν και μετά τον καθαρισμό
Εδώ παραθέτουμε φωτογραφικό υλικό για να δούμε τι άφησε πίσω ο λεγόμενος “καθαρισμός” με μηχανοκίνητο όχημα που ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ να εισέρχεται στην παραλία. Το πιο παράξενο απ’ όλα είναι πως η δημοτική αρχή θεωρεί πως αυτή η τακτική δεν είναι παράνομη και δεν βλάπτει την παραλία. Δεν είναι η μόνη που πιστεύει κάτι τέτοιο, ωστόσο αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για καμία δημοτική αρχή που πράττει ανάλογα σε οποιονδήποτε τόπο.
Καθαρισμός της παραλίας Μικρή Βίγλα, 19 Μαϊου
Η φωτογραφία από επισκέπτρια του νησιού αναρτήθηκε στην σελίδα του Κινήματος Πολιτών “Σώστε τις παραλίες της Νάξου”
.
Μικρή Βίγλα μετά τον καθαρισμό [20 Μαϊου]
.
Μια παραλία ανακατεμένη αφύσικα, με ίχνη από το μηχάνημα και το κόσκινο παντού, χωρίς ίχνος από τα μυριάδες κοχύλια που ήταν γεμάτη προηγουμένως και με ακτόλιθους θρυμματισμένους σε μεγάλη έκταση. Οι ακτόλιθοι πραγματικά είναι άγνωστο πως ξεθάφτηκαν και κατακερματίστηκαν από ένα μηχάνημα που όπως διατείνονται οι υποστηρικτές του…καθαρισμού “δεν βλάπτει την ακτή”.
Έχοντας η ίδια γνώση λόγω εντοπιότητας, για το πως ήταν διαμορφωμένη η παραλία πριν τον καθαρισμό, ομολογώ πως έμεινα άφωνη από την έκταση της παρέμβασης, η οποία σύμφωνα με την διακήρυξη καθαρισμού του δήμου θα επαναληφθεί μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα μέχρι και την λήξη της θερινής σαιζόν τον Οκτώβριο.
Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από την ίδια παραλία (Μικρή Βίγλα) ένα μήνα πριν στις 21 Απριλίου 2024.
.
Με τα επενδυτικά κεφάλαια να εποφθαλμιούν, τις αρχές να καθυστερούν σημαντικά να τις προστατέψουν ουσιαστικά, τις ομπρέλες να πολλαπλασιάζονται εντός τους, ξενοδοχεία να ζητούν άδειες μέσα σε οικότοπους πρώτης προτεραιότητας, με τους πολίτες να ξιφουλκούν μεταξύ διάσωσης και “ανάπτυξης”, αναρωτιέμαι τι θα απομείνει για να προστατευτεί, πως και από ποιους, όταν κάποια στιγμή οι ΕΠΜ ολοκληρωθούν και τα ΠΔ θεσπιστούν.
Σ’ αυτή την γιορτή της Φύσης και της βιοποικιλότητας, γιατι αυτό είναι η Natura, με τις περιοχές του δικτύου απροστάτευτες, με την άγνοια να κυριαρχεί ανάμεσα σε πλήθος πολιτών και τις τοπικές αρχές να μην εννοούν να καταλάβουν την σημαντικότητα αυτών των περιοχών ακόμα και για τον ίδιο τον τουρισμό, δεν ξέρω αν στη χώρα μας η κατάλληλη ευχή για τις Natura είναι “να μακροημερεύσουν, να τις χαιρόμαστε” ή “να ζούμε, να τις θυμόμαστε”.
.
Ξήλωμα αμμοθίνης στο Πυργάκι το 2024
Φωτογραφίες όπου δεν αναφέρεται διαφορετικά, Cyclades Open
Κεντρική φωτογραφία: Πυργάκι, δίπλα στο προστατευόμενο έλος Ποταμίδες, περιοχή Natura 2000. Διαμόρφωση παραλίας κατά τον καθαρισμό της από τον δήμο, έτος 2022